Expert: Jaap Gerrijts | 14 februari 2022 | Bijgewerkt 28 september 2022 | Leestijd: 6 minuten
Wat zijn antioxidanten?
Wat zijn antioxidanten? Je hebt er vast vaker van gehoord: antioxidanten. Maar waar zitten ze in en wat doen ze eigenlijk? We kunnen alvast verklappen dat antioxidanten bijdragen aan een goede werking van je immuunsysteem.
Wat zijn antioxidanten? Wat doen ze? En waar zitten ze in? In dit uitgebreide artikel vertellen we ja alles wat je moet weten over antioxidanten. Lees je mee?!
Antioxidanten
De letterlijke betekenis van antioxidant is ‘tegen – oxideren’. Het omvat een breed scala aan moleculen en verbindingen die andere moleculen beschermen tegen een chemisch proces dat oxidatie wordt genoemd.
Oxidatie kan vitale moleculen in je cellen beschadigen die verantwoordelijk zijn voor veel belangrijke lichaamsprocessen. Je lichaam maakt zelf een aantal antioxidanten aan wat endogeen wordt genoemd. De twee bekendste stofjes die we zelf aanmaken zijn urinezuur en glutathion. De laatstgenoemde is de meest krachtige van de twee.
– Urinezuur is een lichaamseigen stof die als antioxidant werkt in je bloed. Het remt namelijk de oxidatieve beschadiging van het slechte LDL-cholesterol en verwijderd vrije radicalen.
– Glutathion beschermt alle celactiviteit en zorgt voor een optimale werking van de cellen en daarmee de gezondheid van het lichaam als geheel. Wanneer het gehalte glutathion voldoende aanwezig is worden je celkernen en het DNA beschermt.
Tot slot kun je antioxidanten uit voeding of een supplement halen, hetgeen exogeen wordt genoemd. Je vindt antioxidanten onder andere in vitamine B1, C, E, bètacaroteen, zink, selenium, bioflavonoïden, astaxanthine, sulforafaan, reservatrol, quercetine en co-enzym Q10.
Nu we weten wat antioxidanten zijn, gaan we kijken we ze doen. Antioxidanten neutraliseren vrije radicalen die schadelijk zijn voor je lichaam. Deze vrije radicalen kunnen je cellen of DNA beschadigen, waardoor er ziektes kunnen ontstaan.
Wat is een vrije radicaal precies en hoe ontstaan ze? Een vrije radicaal is een ongepaarde elektron, die een stukje van een antioxidant nodig heeft om weer in balans te komen. Een antioxidant doneert een elektron maar wordt hiermee zelf een vrije radicaal. Het is daarom belangrijk dat je een goed werkend antioxidanten netwerk hebt om deze vrije radicalen te bestrijden.
Vrije radicalen zijn namelijk gevaarlijk omdat ze voor oxidatieve stress zorgen. Dit verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, beroertes, ontstekingen, dementie en verschillende vormen van kanker.
Je kunt oxidatieve stress vergelijken met roest op een auto of wanneer je een appel door midden snijd. De appel zal binnen de kortste keren bruin worden. Zuurstof speelt hierbij hoofdrol!
Bij oxidatieve stress is er een disbalans tussen de antioxidanten en de vrije radicalen in je lichaam.
Er zijn tal van invloeden die oxidatieve stress in gang kunnen zetten waardoor je ziek kunt worden of sneller verouderd.
Antioxidanten haal je uit je voeding maar je lichaam produceert zelf ook antioxidanten in de vorm van gluthation. Dit is de meest belangrijke antioxidant in je vind het in bijna iedere lichaamscel in je lichaam. De hoogste concentratie van deze stof vind je in de lever.
Gluthation helpt bij het opnemen en onderhouden van andere antioxidanten uit je voeding. Na je veertigste levensjaar nemen de glutationspiegels in je lichaam af, waardoor het verouderingsproces versneld.
Antioxidanten zitten in verschillende vitamines, spoorelementen, bioflavonoïden, sulfraan en astaxanthine. Deze stoffen helpen je om een antioxidanten netwerk te bouwen en te behouden. Daarmee bescherm je je lichaamscellen en versterk je het immuunsysteem.
We hebben een overzicht voor je gemaakt wat deze ‘stofjes’ precies doen.
Gluthation:Dit is de meest voorkomende en sterkste antioxidant en deze wordt aangemaakt door je lichaam. Je kunt het ‘stofje’ ook uit voeding halen zoals: vis, vlees, groente en fruit. Avocado’s, asperges en walnoten bevatten extra veel gluthation. Zet deze producten alvast op je boodschappenlijstje! Dit antioxidant beschermt je cellen en heeft een ontgiftende werking.
Vitamines B1, C, E en bètacaroteen: Vitamines staan erom bekend dat ze enorm veel antioxidanten bevatten. Felgekleurde bessen, aardbeien ene frambozen zijn fruitsoorten waar veel vitamine C en antioxidanten in zitten.
Vitamine B1 en vitamine E en bètacaroteen komt in veel voedingsmiddelen voor en helpen de oxidatie in je lichaam te verlagen waardoor ze je cellen, weefsels en DNA helpen beschermen. Bètacaroteen herken je aan het de oranje kleur die ze aan je eten geven. Wortelen, mandarijnen en mango’s zijn hier een mooi voorbeeld van. Niet vergeten en op je boodschappenlijstje zetten!
Spoorelementen zink en selenium:Zink en selenium staan bekend als sterke antioxidanten. Ze helpen je lichaam tegen vrije radicalen. Selenium vind je veel in schaal- en schelpdieren en je vindt het in het eigeel van een ei. Je komt het in kleinere hoeveelheden tegen is vis, vlees en gevogelte.
Tot slot zit er in graanproducten ook een kleine hoeveelheid selenium. Zink vind je terug in dierlijke producten zoals vis, rundvlees en zuivelproducten.
Bioflavonoïden: Dit is een verzamelnaam van verschillende soorten antioxidanten. Flavonen, isoflavonen, anthocyanen en proanthocyancdinen behoren allemaal tot deze groep. Je vindt bioflavonoïden in de vrucht, bladeren, zaden en barst van planten. Ze beschermen vitamine C tegen oxidatie en het zijn erg krachtige antioxidanten. Je vindt ze in fruit, groente, kruiden, noten en zaden. Eet eens per week een stuk pure chocolade, dit zit vol met cacao en is ook een sterke antioxidant.
Sulforafaan: Dit is een sterke, indirect werkende antioxidant. Het is één van de krachtigste detoxificerende stoffen die lichaam beschermt tegen allerlei ziekten. De stof beschermt die cellen die je DNA onomkeerbaar kunnen beschadigen. Je vindt grote hoeveelheden sulforafaan in kruisbloemige groenten als broccoli, spuiten en koolsoorten als witte kool en spitskool.
Astaxanthine: Deze stof komt op veel plekken in je lichaam voor. Het is een populaire antioxidant wat de bijnaam ‘het rode goud’ draagt. Het is een enorm krachtige stof die je antioxidanten netwerk heel erg groot kan maken. Zo gaat het verouderingsprocessen tegen die door oxidatieve stress en ontstekingen ontstaan.
Astaxanthine is zowel binnen als buiten je huidcellen actief. Het beschermt je huid tegen DNA schade en het draagt bij aan het uitschakelen van vrije radicalen. Ook beschermt deze stof de huid eigen collageen productie en helpt het je huid te herstellen na blootstelling aan vrije radicalen. Je kunt deze stof uit voeding halen zoals zalm, forel, kreeft, garnaal en krab.
Resveratol: Dit is een belangrijke antioxidant wat je misschien kent van rode wijn. Het ‘stofje’ zit namelijk in druivenschillen maar ook in kleine hoeveelheden in cacao, cranberry’s, pinda’s en aardbeien. Men doet nog steeds volop onderzoek naar deze stof maar het staat vast dat deze een goede uitwerking heeft op je stofwisseling en het functioneren van je lever.
Quercetine: Dit is een krachtige flavonoïde wat voorkomt in verschillende soorten fruit en groenten. Je vindt het in bessen, uien, appels, koolsoorten, asperges en tomaten. Wist je dat deze stof vroeger vitamine P werd genoemd? De antioxidatieve werking van quercetine zorgt ervoor dat het een goede binding heeft met vrije metalen. Het nutriënt gaat oxidatie tegen en staat erom bekend dat het helpt bij de opname en aanmaak van gluthation.
Co-enzym Q10: Dit is een vetoplosbare stof die door je lichaam wordt aangemaakt. Je vindt de stof in zalm, tonijn, haring, orgaanvlees en volle granen. Het zit in iedere lichaamscel en zorgt voor de energievorming. Co-enzym Q10 is een belangrijke antioxidant die veroudering van je organen tegen gaat. Het ‘stofje’ is een krachtige radicalenvanger die je cellen beschermt tegen oxidatie van vetten en eiwitten. Het voorkomt tot slot de oxidatie van het slechte LDL-cholesterol.
Als je aan antioxidanten denkt dan associëren we dat vaak met fruit. Dat is een logische gedachte want fruit zit boordevol vitamines en bioflavonoïden die krachtige antioxidanten bezitten. Je hebt vast weleens gehoord dat je veel gekleurd fruit moet eten omwille van de antioxidanten die erin zitten.
Het is belangrijk dat het fruit dat je eet niet besproken is met gif. Dit zorgt er namelijk voor dat je extra vrije radicalen Biologisch fruit is een optie, beter nog is je eigen fruit uit de kas of tuin.
Eet altijd vers fruit want hier zitten de meeste antioxidanten in!
Antioxidanten in voeding
Antioxidanten komen in veel verschillende soorten voeding voor. De kans dat je een tekort krijgt aan antioxidanten bij een gevarieerd eetpatroon is dan ook erg klein. Koop je groente bij een biologische boer en eet seizoensgebonden. Zo heb je immers de meeste variatie!
Hoe meer kleuren je op je bord legt, hoe gezonder het is. Deze gekleurde groenten bevatten veel werkzame stoffen die je lichaam op kan nemen zodat het zijn goede werk kan doen.
Dat vis gezond is weten we allemaal wel. Het is daarom ook niet zo vreemd dat ook hier antioxidanten in zitten. Zo kom je astaxanthine tegen in garnalen, krab, zalm en kreeft. Nu begrijp je misschien ook beter waarom het belangrijk is dat je een gevarieerd eetpatroon aanhoudt. Je krijgt dan voldoende essentiële vetten, vitamines, mineralen en antioxidanten binnen.
Hieronder hebben we een lijst met voedingsmiddelen samengesteld waar veel antioxidanten in zitten.
– Broccoli
– Spuiten
– Boerenkool
– Bloemkool
– Spinazie
– Rode kool
– Avocado
– Bieten
– Rode ui
– Asperge
– Aubergine
– Wortel
– Tarwegras
– Artisjokken
– Pecannoten
– Walnoten
– Hazelnoten
– Pistachenoten
– Amandelen
– Pinto bonen
– Kidneybonen
– Hennepzaad
– Quinoa
– Sesamzaad
Eet dagelijks voldoende groente en voeg daar zaden en noten aan toe. Ook als tussendoortje of snack zijn noten erg voedzaam. Naast antioxidanten zitten ze boordevol gezonde mineralen.
Vind je het leuk om zelf aan de slag te gaan met plantjes kweken? Dat kan ook, want je hebt er geen tuin voor nodig. Het gaat hier om plantjes van enkele dagen oud. zoals broccoli kiemen. Ze behoren tot de kruisbloemige familie en zitten boordevol voedzame vitaminen, mineralen en enzymen. Ook zitten er veel phytonutriënten in broccoli kiemen die enorm veel sulforafaan bevatten.
De jonge plantjes hebben deze bouwstoffen nodig om hard te kunnen groeien. Als jij ze eet profiteer je daar dus van! Je ontkiemt de zaadjes en na 5 tot 7 dagen oogst je de miniplantjes en zijn ze klaar voor gebruik.
Wat in geen enkele keuken mag ontbreken zijn kruiden! Ze bevatten namelijk de meeste antioxidanten van alle voeding. En het maakt niet uit of je ze vers, gedroogd of in poedervorm neemt. Als je ze maar binnenkrijgt.
Hieronder hebben we een lijst samengesteld met kruiden die boordevol antioxidanten zitten.
Antioxidanten worden veel aangeboden in de vorm van pillen. Toch raden wij aan om antioxidanten zoveel mogelijk via je dagelijkse voeding binnen te krijgen.
Voeding zit vol met eiwitten, vitamines en mineralen die bouwstoffen voor je cellen zijn.
In veel gevallen werken mineralen en vitamines samen bij de opname of verwerking van antioxidanten. Een goede balans is essentieel en een gevarieerd voedingspatroon noodzakelijk.
Veel mensen denken echter dat deze combinatie ook te verkrijgen is in pilvorm of supplement maar dat is onjuist. Je kunt wel een supplement als ‘booster’ gebruiken om je lichaam een extra zetje in de goede richting te geven.
Astaxanthine, reservatrol, quercetine, co-enzym Q10, zink en selenium worden vaak als supplement verkocht en gebruikt als krachtige antioxidant.
Zorg er altijd voor dat je de aanbevolen dosering niet overschrijdt, dit kan namelijk een averechts effect hebben op je antioxidanten netwerk. Slik je medicijnen dan is het raadzaam uit te zoeken of deze geen negatieve invloed hebben op de antioxidanten.
Magnesium is een essentieel mineraal dat betrokken is bij vele processen in je lichaam en het staat erom bekend dat het samenwerkt met andere vitamines en mineralen. Zo is magnesium is betrokken bij het opwekken van energie op celniveau. Dit noemen we ATP.
De antioxidant gluthation wordt aangemaakt door aminozuren waarbij magnesium en ATP belangrijke componenten zijn in dit proces. De biosynthese van gluthation vind plaats in twee stappen, zonder magnesium en de juiste energievoorziening in je cellen is dit proces niet mogelijk en krijgt je lichaam sneller de kans om te verouderen.
Naast dit versnelde verouderingsproces heb je ook een grotere kans op het ontwikkelen van allerlei ziektes. Juist daarom is het belangrijk dat je voldoende magnesium binnenkrijgt via je voeding of zo nodig aanvult met een supplement. Zo kan je lichaam zit goed wapenen tegen vrije radicalen en stress.
Een tekort aan antioxidanten zorgt voor oxidatieve stress
Hoe kan je zelf meer antioxidanten aanmaken?
Wat kun je zelf doen om je antioxidanten netwerk te vergroten en gezond te houden? Allereerst moet je stress vermijden. Dit zorgt namelijk voor veel meer oxidatieve stress in je lichaam. Hierdoor nemen de vrije radicalen in je lichaam toe en hebben ze vrij spel.
Het is belangrijk dat je de oorzaak van de stress weet en dit ook oplost. Een lange wandeling door het bos of op het strand is goed om je hoofd leeg te maken en nieuwe energie op te doen.
Tot slot is stress een grootverbruiker van magnesium. Je verbruikt in stresssituaties wel tot 4 keer zoveel magnesium als normaal. Het is dan zeker aan te raden je magnesium aan te vullen met een supplement zoals magnesium badkristallen. Groot voordeel hiervan is dat je je maag- darmkanaal niet belast!
Beweging is goed voor lichaam en geest en stimuleert je lichaam om meer antioxidanten aan te maken.
Hierbij kun je denken aan:
– wandelen
– fietsen
– zwemmen
Beweeg dagelijks minimaal één uur. Intensief sporten is niet nodig want dit verhoogd juist het aantal vrije radicalen.
Wist je dat ‘vasten’ goed is om je antioxidanten netwerkt te vergroten? Je genen gaan in ‘survival modus’ waardoor je lichaam extra veel antioxidanten aanmaakt. Als je vast help je je lichaam te repareren en zal dit de duur van je leven verlengen.
Belangrijk is om het aantal maaltijden op een dag te beperken. Twee tot drie keer per dag is goed omdat het de calorie-inname verminderd.
In dit artikel stond de vraag centraal: wat zijn antioxidanten? Krijg jij voldoende antioxidanten binnen denk je? Heb jij ook een grote hoeveelheid kruiden in je keuken? Zo ja, welke gebruik je vaak of voeg je toe aan het eten? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vind voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met jouw vrienden. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!