Expert: Jaap Gerrijts | 10 mei 2023 | Leestijd: 7 minuten
Voedingsstoffen
Voedingstoffen spelen een belangrijke rol bij tal van fysiologische functies. Voedingstoffen zijn nodig voor alle levensprocessen van de mens zoals de opbouw en reparatie van het lichaam en de energievoorziening. Het is belangrijks dat je de juiste voedingstoffen en juiste hoeveelheid inneemt omdat dit anders al snel tot een tekort kan leiden. Een tekort zorgt eerst voor klachten en uiteindelijk kan je er ziek van worden.
Voedingsstoffen zijn belangrijk voor een goede gezondheid. In dit uitgebreide artikel leggen we uit welke voedingstoffen essentieel zijn, welke hoeveelheid aanbevolen is en wat ze voor het lichaam doen. Lees je mee?!
Voedingsstoffen
Voedingsstoffen zijn enorm belangrijk voor een gezond en fit leven. Maar wat zijn voedingsstoffen precies? Een voedingsstof is een stof die voeding levert die essentieel is voor groei en het in stand houden van het leven.
Hiermee worden verschillende stoffen bedoeld van gezonde vetten, micronutriënten, aminozuren en andere stoffen die je lichaam hard nodig heeft om goed te functioneren en te overleven. De meeste hiervan krijg je binnen via je voeding, drinken en eventueel een supplement.
Hoewel er duizenden specifieke voedingsstoffen zijn en elk met zijn eigen unieke voordelen en functies, zijn er een paar specifieke voedingsstoffen waar je vooral op moet letten. Er zijn technisch gezien zes essentiële voedingsstoffen, bepaalde gezonde vetten, vitamines en mineralen die je zeker in je voedingspatroon moet opnemen.
Wanneer je voldoende essentiële voedingsstoffen binnen krijgt dan kan dit grote voordelen opleveren voor de gezondheid. Deze voedingsstoffen worden niet voor niets “essentieel” genoemd. Zonder deze cruciale voedingsstoffen, vitaminen en mineralen zou je lichaam niet goed kunnen functioneren.
Door bijvoorbeeld aan je kaliumbehoefte te voldoen, kan je hart het bloed door het lichaam pompen, terwijl calcium en vitamine D het skelet sterk en stevig houden.
Andere belangrijke voordelen die gepaard gaan met het binnenkrijgen van voldoende voedingsstoffen zijn onder meer:
• Opbouw van spieren
• Gezond hart en andere organen
• Hormonale balans
• Sterk houden van de weerstand
• Goed werken van de hersenen
• Fit zijn en een goede slaap
”Essentiële voedingsstoffen kunnen niet door je lichaam worden aangemaakt”
Verschil tussen essentiële en niet-essentiële voedingstoffen?
Wat is het verschil tussen een essentiële voedingsstof en een niet-essentiële voedingsstof?
Er zijn zes essentiële voedingsstoffen in het lichaam:
• Water
• Vetten
• Koolhydraten
• Eiwitten
• Vitamines
• Mineralen
Vetten, koolhydraten en eiwitten worden ingedeeld als macronutriënten. De andere kunnen onderverdeeld worden in specifieke micronutriënten die vooral belangrijk zijn voor de gezondheid.
Essentiële voedingsstoffen kunnen niet door het lichaam worden aangemaakt en moeten op een andere manier worden verkregen. De meeste niet-essentiële voedingsstoffen kunnen zowel aangemaakt worden als uit voedsel opgenomen.
Cholesterol is bijvoorbeeld nodig om hormonen aan te maken en het celmembraan in stand te houden. Deze stof kan zowel uit voedsel worden gehaald als in het lichaam worden aangemaakt.
”Vitamines, mineralen, water, koolhydraten, vetten en meer”
Wat zijn de 9 soorten essentiële voedingsstoffen?
Er zijn enorm veel belangrijke voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft om goed te kunnen functioneren. Wij hebben de belangrijkste voor je op een rij gezet.
Koolhydraten
Koolhydraten worden vaak gezien als “ongezond” of “dik makend”. Toch zijn koolhydraten belangrijk voor een goede werking van je lichaam. Koolhydraten worden afgebroken tot glucose en dit is de primaire brandstofbron voor je lichaam en hersenen.
Koolhydraten leveren niet alleen energie aan het lichaam maar ze helpen ook de bloedsuikerspiegel te stabiliseren en de spiermassa te behouden door de afbraak van eiwitten voor energie te voorkomen.
Wist je dat sommige van ‘s werelds gezondste voedingsmiddelen in de categorie koolhydraten vallen? Fruit en groenten zijn bijvoorbeeld ongelooflijk voedzaam en boordevol belangrijke vitamines, mineralen en antioxidanten.
Zelfs bij een koolhydraatarm of ketogeen dieet krijg je hier en daar nog een paar gram koolhydraten binnen. Gezonde koolhydraten zijn daarom een belangrijk onderdeel van elk eetpatroon.
Complexe koolhydraten hebben meer tijd nodig om af te breken en dit zorgt ervoor dat je langer een vol gevoel hebt en de bloedsuikerspiegel op peil kunt houden.
Volle granen, groenten en fruit zijn enkele voorbeelden van gezonde complexe koolhydraten die je lichaam van brandstof kunnen voorzien en vol zitten met een megadosis aan voedingsstoffen.
Eiwitten
Eiwitten zijn cruciaal voor een goede gezondheid want het zijn de bouwstenen van je lichaam. Het helpt onder andere bij :
• Aanmaken van nieuwe enzymen
• Aanmaken van nieuwe hormonen
• Vormen van spieren
Zoals je kunt bedenken is het enorm belangrijk om voldoende eiwitten binnen te krijgen.
Eiwitten zijn opgebouwd uit bouwstenen die aminozuren worden genoemd en deze zijn samengesteld uit nog kleinere eenheden die peptiden worden genoemd.
Er zijn 20 soorten aminozuren die allemaal belangrijk zijn. Negen hiervan worden echter als essentiële aminozuren beschouwd omdat ze niet door het lichaam kunnen worden aangemaakt.
Deze negen essentiële aminozuren zijn:
• Leucine
• Lysine
• Histidine
• Threonine
• Isoleucine
• Methionine
• Tryptofaan
• Fenylalanine
• Valine
De meeste en beste eiwitten vind je in dierlijke voeding terwijl plantaardige eiwitten er een paar missen.
De beste manier om voor voldoende eiwitten binnen te krijgen, is door een verscheidenheid aan eiwitrijk voedsel te eten zoals vlees, eieren, zuivelproducten, noten en bonen.
Omega 3 vetzuren
Omega 3 vetzuren zijn een belangrijk onderdeel van veel aspecten van gezondheid. Zo zijn ze enorm belangrijk voor de hersenen en kunnen helpen vroegtijdige hartproblemen te voorkomen.
Omega 3 vetzuren zijn een type meervoudig onverzadigd vet dat als een essentieel vetzuur wordt beschouwd. Dit betekent dat in tegenstelling tot andere soorten vetzuren je lichaam geen omega 3 vetten kan aanmaken en deze daarom uit voedsel moet halen.
Verschillende soorten vette vis zoals zalm, makreel en sardines zijn de beste bron van omega 3 vetzuren. Deze vissen bevatten de actieve vormen van omega 3 vetten die gemakkelijk door het lichaam kunnen worden opgenomen en gebruikt.
Sommige plantaardige voedingsmiddelen zoals chiazaden, vlas en walnoten bevatten ook omega-3 vetzuren. Ze bevatten echter een vorm van omega 3 die slechts in kleine hoeveelheden wordt omgezet in de meer actieve vormen.
Het is belangrijk om iedere week een tot twee keer vette vis te eten. Als je niet van vis houd of het gewoon niet vaak eet dan is het belangrijk om een visolie- of algensupplement te nemen om wat extra omega 3 vetzuren binnen te krijgen.
Water
Water en de rest komt later! Water is enorm belangrijk want je kunt niet lang zonder. Hoewel je misschien een tijdje zonder eten kunt, kan zelfs een paar dagen zonder water schadelijk voor je zijn.
Water is goed voor een vrij groot deel van het lichaam en vormt ergens tussen de 55 en 75 procent van je lichaamsgewicht.
Water vormt een kerncomponent van elke cel in je lichaam en het speelt een enorm belangrijke rol bij:
• Spijsvertering
• Verwijderen van afvalstoffen
• Temperatuurregulatie
Uitdroging kan leiden tot symptomen zoals:
• Vermoeidheid
• Droge huid
• Duizeligheid
• Snelle hartslag
Naast het drinken dat je drinkt krijg je ook water binnen via het voedsel dat je eet. Met name fruit en groenten hebben een hoger watergehalte en kunnen je helpen gehydrateerd te blijven.
Vetten
Net als koolhydraten hebben vetten een onverdiende slechte reputatie opgebouwd vanwege de associatie met lichaamsvet en hart- en vaatziekten.
Vet is een essentiële voedingsstof dat onder andere:
• Organen helpt beschermen tegen schade
• Opname van bepaalde vitamines bevordert
• Energie levert
Sommige soorten vet zijn echter beter dan andere. Transvetten zijn bijvoorbeeld een soort vet dat voorkomt in bewerkte voedingsmiddelen zoals chips, gebak en bakvet. Van dit type vet is aangetoond dat het het risico op hartaandoeningen aanzienlijk verhoogt en het moet daarom zoveel mogelijk worden vermeden.
Onverzadigde vetten kunnen daarentegen juist helpen het hart te beschermen en helpen bij het voorkomen van hartaandoeningen en andere ziekten.
Goede bronnen van gezond vet zijn noten, avocado’s, zalm, olijfolie en lijnzaad.
Eet deze voedingsmiddelen daarom regelmatig zodat deze vetten je lichaam helpen te beschermen tegen deze ziekten.
Vitaminen
Het zou geen verrassing moeten zijn dat vitamines de lijst met essentiële voedingsstoffen maken. Er zijn veel verschillende soorten vitamines, ieder met zijn eigen specifieke functie en rol in het lichaam. Ze zijn allemaal even belangrijk voor het behoud van een optimale gezondheid.
Vitamine A is bijvoorbeeld enorm belangrijk voor de gezondheid van de ogen en huid, terwijl vitamine K sterke botten opbouwt en betrokken is bij de bloedstolling.
Er kunnen kleine verschillen zijn in de hoeveelheden specifieke vitamines voor mannen versus vrouwen. In het algemeen zijn de essentiële vitamines die je lichaam nodig heeft:
• Vitamine A
• B-vitamines
• Vitamine C
• Vitamine D
• Vitamine E
• Vitamine K
De beste manier om al deze vitamines binnen te krijgen is door gezond en uitgebalanceerd te eten met veel groenten en fruit. Een multivitamine kan ook nuttig zijn om de kloof op te vullen als je een restrictief dieet volgt.
Mineralen
Net als vitamines zijn ook mineralen belangrijk om je lichaam te helpen goed te functioneren en gezond te blijven. Ieder mineraal heeft daarin zijn eigen specifieke rol.
IJzer is bijvoorbeeld de sleutel tot de aanmaak van rode bloedcellen, fosfor versterkt de botten en tanden en magnesium is belangrijk onderdeel van meer dan 300 reacties in het lichaam.
De mineralen die je lichaam hard nodig heeft zijn onder andere:
• Magnesium
• Kalium
• Calcium
• Natrium
• IJzer
• Chloride
• Fosfor
Sporenelementen
Sporenelementen zijn mineralen waar je een kleine hoeveelheid van nodig bent. Voorbeelden van enkele belangrijke sporenelementen zijn:
• Jodium
• Zink
• Koper
• Selenium
• Mangaan
• Molybdeen
• Chroom
Deze voedingsstoffen kunnen allemaal via voedsel worden verkregen. Het is daarom belangrijk om veelzijdig te eten om tekorten te voorkomen en ervoor te zorgen dat je de mineralen binnenkrijgt die je nodig hebt.
Polyfenolen
Polyfenolen zijn een soort micronutriënten die gezondheids bevorderende eigenschappen bevatten en die in veel soorten groenten en fruit voorkomen. Plantaardige polyfenolen zijn rijk aan antioxidanten die kunnen helpen bij het bestrijden van schadelijke vrije radicalen en het voorkomen van schade aan cellen. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat het risico op chronische ziekten wordt verlaagd.
Polyfenolen zijn ook in verband gebracht met vele andere gezondheidsvoordelen zoals:
• Betere controle van de bloedsuikerspiegel
• Verminderde vorming van bloedstolsels
• Ontstekingsremmende functie
Er zijn vier groepen polyfenolen die in verschillende voedselbronnen voorkomen. Deze hoofdtypen zijn onder meer:
• Flavonoïden
• Fenolische zuren
• Stillbenen
• Lignanen
De beste manier om voldoende polyfenolen binnen te krijgen is door veel voedsel met polyfenolen in je eetpatroon op te nemen. He vind ze in allerlei soorten fruit en groentes en kunt ze ook in supplementvorm kopen.
Voedingsvezels
Samen met voldoende vocht zijn vezels verantwoordelijk voor het snel verplaatsen van voedsel door het spijsverteringskanaal waardoor het optimaal kan functioneren. Vezel werkt door vloeistoffen uit het lichaam te trekken om zo de ontlasting dikker te maken.
Er zijn twee hoofdtypen vezels: oplosbare en onoplosbare vezels.
Vezel helpt onder andere bij:
• Verlagen van cholesterol- en triglycerideniveaus
• Reguleren van de darmfuncties
• Versterken van de dikke darmwanden
Voedingsvezels zijn ook belangrijk voor het ondersteunen van de bloedsuikerspiegel en het voorkomen van insulineresistentie.
Wat zijn vezelrijke voedingsmiddelen? Het is belangrijk op te merken dat vezels alleen voorkomen in fruit, groenten, noten en granen omdat het deel uitmaakt van de celwand van deze voedingsmiddelen.
”Variatie is de sleutel tot succes”
Hoe krijg je alle voedingsstoffen binnen?
Het lijkt misschien alsof het veel tijd en moeite kost om al deze essentiële voedingsstoffen in binnen te krijgen. Gelukkig is het eigenlijk veel eenvoudiger dan het lijkt om elke dag te krijgen wat je nodig hebt zonder hier al te veel moeite voor te doen.
Hoewel de soorten en bronnen van voedingsstoffen eerder werden vermeld, is het niet nodig om een specifieke lijst nauwgezet te volgen om een gezond voedingspatroon te hebben. Door simpelweg een eetpatroon aan te houden dat rijk is aan voedingsmiddelen met veel fruit, groenten, volle granen, eiwitten en een paar porties vis en vlees per week dan krijg je voldoende van de voedingsstoffen binnen die je nodig hebt.
Hoewel de meeste mensen alle voedingsstoffen die ze nodig hebben uit voedsel kunnen halen, kun je als je een restrictief dieet volgt of een extra boost nodig hebt ook een multivitamine of suppletie overwegen om aan deze behoeften te voldoen.
”Scheurbuik kan worden voorkomen door vitamine C te nemen”
Hoe keek men vroeger tegen voedingstoffen aan?
Tekorten aan voedingsstoffen worden al eeuwen gedocumenteerd. Toch hebben we sinds de vorige eeuw echt door gekregen hoe belangrijk ze zijn. We hebben namelijk pas sinds kort een beter begrip gekregen van de complexiteit van deze voedingsstoffen.
In het oude Griekenland ontwikkelden filosofen een concept genaamd humoralisme. hierbij geloofde men dat een tekort aan één van de vier essentiële lichaamsvloeistoffen tot negatieve effecten op de gezondheid zou kunnen leiden.
Pas later werd het verband tussen voeding en gezondheid gelegd. In de 18e eeuw was scheurbuik een belangrijke doodsoorzaak onder Britse zeelieden. Scheurbuik kan leiden tot bloedend tandvlees, vermoeidheid en blauwe plekken en wordt veroorzaakt door een vitamine C-tekort. Zeelieden begonnen vervolgens citroensap te drinken als een manier om een geconcentreerde dosis vitamine C binnen te krijgen en scheurbuik af te weren.
De afgelopen jaren zijn er steeds meer onderzoeken uitgevoerd om te laten zien hoe belangrijk essentiële voedingsstoffen voor de gezondheid zijn.
Nu de krachtige effecten van voeding steeds meer aan het licht komen, blijft de nadruk verschuiven van behandeling naar preventie door voedsel dat rijk is aan voedingsstoffen en een gezonde levensstijl te promoten.
Meest voorkomende problemen bij de opname van voedingstoffen!
Als je lichaam bepaalde voedingsstoffen niet goed kan opnemen en verwerken dan kan dit tot een tekort leiden. Een tekort zorgt eerst voor klachten en uiteindelijk kan je er ziek van worden. Veel mensen gebruiken extra supplementen om ervoor te zorgen dat ze voldoende voedingsstoffen binnen krijgen.
Dit zijn de mogelijke redenen waarom uw supplementen mogelijk niet werken.
Te weinig maagzuur
Je kunt moeilijk aminozuren, mineralen en spoorelementen opnemen
Weinig gal
Je kunt moeilijk vet oplosbare vitamines opnemen zoals vitamine A, D, E en K2
Insulineresistentie
Je kunt moeilijk kalium en aminozuren opnemen
Elementaire mineralen
Als je een supplement neemt met bijvoorbeeld calcium carbonaat dan krijg je de verkeerde mineralen binnen die je lichaam onmogelijk goed kan opnemen en verwerken. Deze vind je vaak terig in de goedkopere supplementen
Synthetische vitamines
Ook synthetische vitamines zijn moeilijk opneembaar door het lichaam en worden soms zelfs verstoten. Deze zitten vaak in goedkopere supplementen
Antibiotica
Antibiotica zorgt voor een slechte opname van voedingsstoffen omdat het de bacteriën in je darmen kan aantasten
Vetarme diëten
Als je een vetarm dieet volgt dan mis je belangrijke vitamines zoals A, D en K
Veganistische diëten
Omdat sommige voedingsstoffen voornamelijk in dierlijk voeding voorkomt is de kans groter dat je een tekort oploopt. Deze stoffen waar je op moet letten zijn vitamine A, B12 en K2
Warmte
Warmte is nodig om eten te bereiden. Teveel warmte voor een te lange tijd kan ervoor zorgen dat je belangrijke voedingsstoffen verliest
”Stress, ouderdom en een slechte spijsvertering”
Wanneer heb je extra voedingsstoffen nodig?
Voor iedere voedingsstof is er een minimale vereiste die je nodig hebt om een tekort en/of deficiëntieziekte te voorkomen. Er zijn situaties waardoor je soms meer van deze voedingsstoffen nodig hebt dan de minimale vereiste.
Wij hebben een paar van deze situaties voor je op een rij gezet.
Factoren die de behoefte aan voedingsstoffen vergroten:
• Chronische stress
• Infectie
• Blessure of verwonding
• Leeftijd
• Slechte spijsvertering
• Zwangerschap
Om ervoor te zorgen dat je de juiste voeding binnen krijgt hebben we enkele van de belangrijkste voor je op een rij gezet.
Lijst met voedzame voedingsmiddelen:
• Kruisbloemige groentes
• In het wild gevangen vis
• Eieren van kippen uit de wei
• Gras gevoerde dieren
• Spruiten – Heeft een hoge concentratie sulforafaan en is een geweldige fytonutriënt
• Orgaanvlees – Heeft de meest geconcentreerde voedingsstoffen
• Zeevruchten – Oester, garnalen
Lijst met voedingsmiddelen die NIET zo voedzaam zijn:
• Komkommers
• Aubergine
• Pompoen
• IJsbergsla
• Ui
”Een tekort aan een voedingsstof kan verschillende klachten geven”
Signalen van een tekort aan bepaalde voedingsstoffen!
Iedereen heeft weleens een moment waarin ze minder van een bepaalde voedingsstof binnen krijgen. Als dit even duurt dan is dit niet erg maar als je een langere periode voedingsstoffen mist dan kan dit bepaalde klachten geven en je kunt er zelfs ziek door worden.
Een veel voorkomend probleem bij de opname van voedingsstoffen zijn slecht werkende of beschadigde darmen. Hierdoor kunnen belangrijke voedingsstoffen niet goed worden opgenomen. Als je een galblaas mist of te weinig gal aanmaakt dan is de kans op een tekort ook groter. Daarnaast kan het voorkomen dat je de verkeerde voeding eet of voeding wat te weinig voedingsstoffen bevat en op deze manier een tekort oploopt.
Wij hebben een lijst gemaakt met enkele van de meest voorkomende signalen van een voedingstekort.
Verschillende tekenen dat je lichaam een tekort aan voedingsstoffen heeft en wat te doen:
Een witte vlek op de nagel
• Zorg voor voldoende zink
• Stop met het eten van suiker
Vette huid
• Zorg voor voldoende zink
• Houd je bloedsuikerspiegel onder controle
Scheurtjes in de mondhoeken of hielen
• Krijg voldoende B-vitamines binnen – voedingsgist
• Zorg voor voldoende vitamine D
Schilferige huid
• Zorg voor voldoende omega 3 vetzuren – levertraan
• Verminder het eten van voeding met omega 6 vetzuren
Gele ogen
• Zorg voor voldoende gezuiverde galzouten
Chronische hoest
• Zorg voor voldoende calciumlactaat
Bloedend en rood tandvlees
• Zorg voor voldoende vitamine C
• Vermijd suiker
Slecht nachtzicht
• Zorg voor voldoende vitamine A
Gekloofde lippen
• Krijg voldoende B-vitamines binnen – voedingsgist
• Vermijd granen
• Vermijd lippenbalsem
Lymfoedeem
• Zorg voor voldoende kalium
Verlangen naar ijs
• Zorg voor voldoende ijzer
Hartkramp
• Zorg voor voldoende vitamine E
• Vermijd geraffineerde granen
Been-/kuitkrampen
• Zorg voor voldoende magnesium, kalium, natrium en B1
Prikkelbaarheid en overmatig denken
• Krijg voldoende B1 binnen – voedingsgist
Astma
• Zorg voor voldoende vitamine D
Verlies van buitenste wenkbrauwen
• Zorg voor voldoende jodium – zee kelp
Spanning in de rechter monnikskapspier
• Zorg voor voldoende gezuiverde galzouten
Nachtmerries
• Zorg voor voldoende vitamine B1 – voedingsgist
• Vermijd suiker en geraffineerde granen
‘s Avonds trek in zoute chips
• Zorg voor voldoende zeezout
Stijve/pijnlijke lage rug
• Zorg voor voldoende vitamine D
Verlangen naar modder
• Zorg voor voldoende ijzer
Erectiestoornissen
• Zorg voor voldoende zink
Depressie
• Zorg voor voldoende vitamine D en magnesium
”Kies voor kwaliteit en varieer voldoende”
Waar moet je op letten?
Het is belangrijk om zoveel mogelijk van de voedingsstoffen uit voedsel te halen. Als je een tekort hebt of simpelweg te weinig van een bepaalde stof binnen krijgt dan kun je het extra aanvullen via een supplement. Als je medicatie gebruikt of een onderliggende ziekte hebt dan kan het belangrijk zijn om eerst met de arts te overleggen voor je een supplement gaat gebruiken.
Houd er daarnaast rekening mee dat matiging de sleutel is en alleen omdat een voedingsstof als essentieel wordt beschouwd een teveel niet altijd beter is.
Te veel koolhydraten kunnen bijvoorbeeld leiden tot pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel, terwijl te veel water kan leiden tot een aandoening die waterintoxicatie wordt genoemd. Andere vitamines en mineralen zoals ijzer, kalium en vitamine A kunnen ook gevaarlijk zijn als je er teveel van binnen krijgt.
Als je een supplement wilt gaan gebruiken kies dan altijd voor een kwalitatief goed product dat uit natuurlijke stoffen bestaat.
Let daarom goed op wat je binnen krijgt en lees goed op de verpakking wat voor soort stoffen er in zitten. En zorg er daarnaast voor dat je je altijd aan de gebruiksaanwijzing houd zodat je niet teveel binnen krijgt.
Tips:
1) Laat je testen op een tekort als je twijfelt of je genoeg voedingsstoffen binnen krijgt
2) Eet gezond en gevarieerd om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen
3) Belangrijke voedingsstoffen zijn onder andere magnesium, omega 3 en vitamine D3
4) Als je er niet uitkomt schakel dan professionele hulp in zoals een voedingscoach
Tot slot
Voedingsstoffen stond centraal in dit artikel. Eet jij altijd gezond en gevarieerd? Houd je ook bij welk voedingstoffen je binnenkrijgt? En let je ook de hoeveelheid voedingstoffen dat je inneemt? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Vitamines
Mineralen
