Expert: Jaap Gerrijts | 12 oktober 2023 | Leestijd: 7 minuten
Veenbessen
Veenbessen zijn rode vruchten die groeien op struiken in vochtige gebieden. De vrucht wordt ook wel een ‘superfood’ genoemd omdat het ontzettend veel vitamines en mineralen bevat en die hebben een goede uitwerking op het lichaam. Veenbessen bevatten een stof die voorkomt dat bacteriën zich aan de blaaswand hechten, waardoor het risico op blaasontsteking vermindert. Je komt veenbessen in steeds meer producten tegen, zoals koeken, taarten, bij een ijscoup of in salades.
Veenbessen hebben verschillende gezondheidsvoordelen. In dit uitgebreide artikel artikel leggen we uit welke dat zijn en vertellen we waar je veenbessen allemaal voor kunt gebruiken. Lees je mee?!
Veenbessen versterken het immuunsysteem
Veenbessen
Veenbessen ken je misschien ook wel als cranberries wat kleine besjes zijn met een lichtrood tot donkerrode kleur. De veenbes komt oorspronkelijk uit Noordoost-Amerika waar het tot aan de westkust van Alaska groeit. Het is een kleine struik waar je een Amerikaanse en Europese variant van hebt. De Amerikaanse variant noemen we cranberry en de Europese variant noemen we veenbes. Veenbessen groeien in Nederland op verschillende Waddeneilanden zoals Terschelling en Vlieland waar ze in het wild groeien.
Er zijn twee verschillende soorten veenbessen:
Kleine veenbes – Vaccinium oxycoccos
Cranberry – Vaccinium macrocarpon
De Amerikaanse en Europese veenbessen verschillen licht op het gebied van kleur en smaak. De bessen die op de Waddeneilanden groeien noemen we Kleine veenbes. De Amerikaanse soort noemen we Cranberry.
Veenbessen zijn in Nederland inheems en worden al heel lang gebruikt voor verschillende doeleinden. Vanaf het eind van de negentiende eeuw is de cranberry plant op Terschelling gaan groeien. Men denkt dat de besjes daar op land zijn aangespoeld en ze vervolgens zijn uitgegroeid tot struiken die je nu overal terug kunt vinden. Of dit echt zo is gegaan is niet helemaal duidelijk. Het kan natuurlijk ook zijn dat iemand ze bewust heeft geplant.
Wat de vele voordelen van deze kleine krachtige bes zijn lees je verderop in dit artikel!
”Bevat veel vitamines B, C, K, kalium en antioxidanten”
Wat is de voedingswaarde van veenbessen?
Veenbessen zijn geliefd vanwege het vitamine C gehalte maar het bevat meer voedingsstoffen dan alleen maar vitamine C. Het zit namelijk vol met vitamines, mineralen en verschillende sporenelementen die enorm gezond voor je zijn! Laten we eens kijken wat er precies in zit.
Wat is de voedingswaarde van veenbessen?
100 gram veenbessen bevatten gemiddeld:
Calorieën 24
Water 91 gram
Koolhydraten 4.0 gram
Suiker 3,5 gram
Eiwit 0,5 gram
Vezels 3,5 gram
Vitamines en mineralen
Vitamine A 0,014 milligram
Vitamine B1 0,03 milligram
Vitamine B2 0,02 milligram
Vitamine B3 0,1 milligram
Vitamine B5 0,3 milligram
Vitamine B6 0,06 milligram
Vitamine B11 2 microgram
Vitamine C 17 milligram
Vitamine E 1 milligram
Vitamine K 5,1 microgram
Magnesium 5 milligram
Kalium 80 milligram
Natrium 1 milligram
Calcium 10 milligram
IJzer 0,5 milligram
Fosfor 10 milligram
Koper 0,01 milligram
IJzer 0,5 milligram
Selenium 0,1 microgram
”Veenbessen om een blaasontsteking te bestrijden of voorkomen”
Wat zijn de mogelijke gezondheidsvoordelen van veenbessen?
Veenbessen worden gezien als een echte superfood vanwege de vele voedingsstoffen zoals proanthocyanidinen die het bevat. Deze stoffen kunnen ervoor zorgen dat bacteriën zich niet aan de wand van je blaas kunnen hechten. Ook de reeks bestaande bacteriën die er al aan de wand gehecht zijn kunnen door proanthocyanidinen los geweekt worden.
Het Amsterdams Medisch Centrum heeft de werking van de veenbes op de blaas, urinewegen en bijbehorende ontstekingen uitvoerig onderzocht en daaruit is gebleken dat het daadwerkelijk klopt. De veenbessen worden dan ook al heel lang gebruikt voor blaasontstekingen en andere problemen met de urinewegen zoals infecties.
Deze proanthocyanidinen zouden daarnaast zelfs verantwoordelijk zijn voor het verminderen van het risico op kanker.
De veenbessen zijn inmiddels veel onderzocht door wetenschappers en men heeft de volgende voordelen aan kunnen tonen.
Veenbessen kunnen helpen bij:
• Verbeteren van hart- en bloedvaten
• Verlagen van de bloeddruk
• Verminderen van ontstekingen
• Beschermen tegen leverziekte
• Verbeteren van het gezichtsvermogen
• Ondersteunen van de darmen en de spijsvertering
• Gezonde mond door het verminderen van het risico op gaatjes en tandvleesaandoeningen
Hoe smaken veenbessen?
Veenbessen smaken zuur en bitter en om deze reden worden ze vaak verwerkt voordat ze gegeten of gedronken worden. Ze worden bijna alleen maar gekookt en gedroogd gegeten. In veel gevallen gebruikt men suiker om het product wat lekkerder te maken maar dit maakt het wel weer wat ongezonder.
Kan je veenbessen rauw eten?
Veenbessen zijn veel te zuur en bitter om rauw te eten. Als je ze kookt dan zijn ze beter te eten en vooral bij vleesgerechten waar het een extra smaak aan kan toevoegen.
”Veenbessen houden van een zure grond zoals heide-, veen- en bosgrond”
Zelf veenbessen poten
Je kunt veenbessen prima in de tuin poten om zo je eigen bessen te oogsten. Het kan soms even zoeken zijn maar als je bij je lokale tuincentrum of kweker vraagt naar de plant dan kunnen ze hem ook voor je bestellen als ze het niet op voorraad hebben.
Enkele veel verkochte soorten zijn:
• Langlois
• Mc Farlin
• Crowley
• Early Black
• Red Star
• Searless
• Beckwith
• Ben Lear
• Jumbo
• Pilgrim
De veenbes vraagt om een zure en vochtige grond. Je kunt ze in potten houden of in de volle grond zetten. Let er wel op dat je de grond moet bewerken om ervoor te zorgen dat het zuur genoeg is. Je kunt bijvoorbeeld rhododendron grond ervoor gebruiken of de grond bewerken met turf of andere veengrond om het zuur genoeg te maken.
De veenbessen groeiden oorspronkelijk namelijk op natte veengronden, moerasgebieden en in duingebieden. Een te droge grond zal ervoor zorgen dat de veenbes snel afsterft dus let daar goed op!
Als je het mooi vol wilt krijgen dan plant je ze het beste op een afstand van 10×10 cm. De veenbessen kunnen dan werken als een echte bodembedekker en je hoeft dan ook weinig onkruid te wieden.
Qua onderhoud vergt de veenbes weinig van je. Je hoeft geen extra mest te strooien en je kunt de plant als dit nodig is in maart een beetje terug snoeien. Dit zal de plant beter laten groeien en een goede oogst bevorderen!
”Europees geteelde cranberries worden veenbessen genoemd”
Veenbessen oogsten
Veenbessen worden altijd in het najaar geoogst als ze rijp zijn. Er zijn verschillende soorten die niet altijd in dezelfde maand rijp zijn en men oogst ze dan meestal in augustus, september of oktober. De veenbes is rijp wanneer ze een mooie donker rode tot licht paarse kleur hebben. Bij de meeste soorten blijft de veenbes aan de onderkant rood met wit van kleur.
Als de bessen rijp zijn dan kun je ze het beste met de hand plukken. Als je een veld vol hebt dan zou je een speciale cranberrykam kunnen gebruiken om het proces te versnellen. Als je toevallig op een Waddeneiland bent en de veenbes wilt plukken dan heb je een speciale vergunning nodig. Houd hier daarom rekening mee.
”Heerlijk in salades, stoofschotels en vleesgerechten”
Waar kan je de veenbes voor gebruiken?
Veenbessen zijn populair tijdens de kerstperiode en je ziet ze dan veel terug in warme gerechten met kalkoen, rund en wild. Ze smaken heerlijk in stoofschotels maar worden ook verwerkt in jam, taart, cake of compote.
Naast deze gerechten zie je dat de veenbes vaak wordt gebruikt om er een sap of saus van te maken. Saus gemaakt van veenbessen is enorm lekker bij vleesgerechten zoals wild, kalkoen en rundvlees. De bessen worden ook gebruikt bij het stoken van sterke drank.
De veenbes word naast het gebruik in sap ook heel vaak gedroogd en gebruikt in notenmixen waar het een lekkere en gezonde toevoeging is. Je kunt ze ook prima als topping gebruiken in een frisse salade!
”Bewaar ze in de koelkast of diepvries”
Hoe lang blijven veenbessen goed?
Als je een mooie oogst hebt dan is het belangrijk om eerst de slechte bessen er tussen uit te halen in verband met rot. Daarna kan je ze prima twee maanden in de koelkast bewaren bij een temperatuur van is 3 tot 6 °C.
Je kunt veenbessen ook prima invriezen bij een temperatuur van minimaal -18°C. De bessen zijn dan zeker een jaar houdbaar.
Als je ervoor kiest om de bessen te drogen dan zijn ze 12 tot 24 maanden houdbaar. Zorg er wel voor dat je ze goed luchtdicht verpakt en koel en donker opbergt.
”Gedroogd, vers of als sap”
Waar kun je veenbessen kopen?
Je kunt verse veenbessen meestal in het najaar en winter kopen. Deze worden in de meeste gevallen geïmporteerd uit Amerika. Let er op dat de bessen stevig, glanzend en mooi van kleur zijn.
Je kunt ze kopen in speciaalzaken of natuurwinkels en ook vaak bestellen bij je lokale groenteboer. Gedroogde veenbessen zijn het hele jaar rond te koop in de supermarkt, markt en speciaalzaken.
”Het eten van een normale portie veenbessen brengt weinig risico met zich mee”
Wat zijn de risico's en bijwerkingen van veenbessen?
Veenbessen zijn voor de meeste mensen veilig om te eten. Ze worden het meeste gedroogd gegeten of als sap gedronken.
Enkele bijwerkingen die voor kunnen komen zijn maagkramp en diarree. Deze bijwerkingen komen dan vaak alleen voor als iemand teveel veenbessen heeft gegeten of teveel sap gedronken.
Allergieën
Allergieën voor veenbessen zijn zeldzaam maar ze kunnen voorkomen. De symptomen die in dat geval voor kunnen komen zijn:
• Jeuk
• Zwelling
• Moeite met ademhalen
Als je last hebt van deze symptomen stop dan met het consumeren van de bes en neem snel contact op met een arts of hulpdienst.
Nierstenen
Omdat veenbessen veel oxalaten bevatten kunnen ze voor sommige mensen bijdragen aan de vorming van nierstenen. Als je last hebt van nierstenen of er gevoelig voor bent let dan goed op je inname van veenbessen.
Medicatie
Als je grote hoeveelheden veenbes consumeert zoals in een supplement dan kan dit een wisselwerking hebben met bepaalde medicijnen. Bloedverdunners zijn hier een voorbeeld van dus wees hierop bedacht. Als je niet zeker weet of je medicijn een wisselwerking kan hebben neem dan contact op met je apotheker of arts.
Bloedsuikerspiegel
Veenbes producten kunnen je bloedsuiker laten stijgen want er zit soms ook veel suiker in verwerkt. Als je hier op moet letten omdat je bijvoorbeeld diabetes hebt dan is het belangrijk om je bloedsuiker te controleren.
Als je onderliggende medische aandoeningen hebt, zwanger bent of medicijnen gebruikt dan kan het raadzaam zijn om een arts te raadplegen als je regelmatig veenbessen of supplementen met veenbessen wilt consumeren.
Tips:
1) Als je veenbes sap koopt of zelf maakt let er dan op dat er niet teveel suiker in zit. Veel suiker doet namelijk de gezondheid van het drankje teniet. Zoek daarom naar 100% cranberry sap zonder toegevoegde suikers
2) Verwerk verse of gedroogde veenbessen in muffins, gebak, salades, stoofgerechten of een heerlijk wildgerecht
3) Zorg ervoor dat je het deksel op de pan zet tijdens het koken van de veenbessen want ze spatten open door de hitte
4) Meng verse of bevroren cranberries in je smoothie voor een pittige en verfrissende kick
Veenbessen zijn een natuurlijk wondermiddel tegen blaasontsteking
Tot slot
Veenbessen stonden centraal in dit artikel. Maak jij graag een lekkere salade? En verwerk je daar weleens veenbessen in? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit, help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Bosbessen
Goji bessen
