Expert: Jaap Gerrijts | 6 januari 2023 | Leestijd: 8 minuten
Transdermaal
Transdermaal is een ander woord voor ‘door de huid’. Geneesmiddelen worden weliswaar op de huid aangebracht, maar hebben hun werking niet op of in de huid. Deze ‘fungeert’ namelijk als transportmiddel voor de werkzame stof die meestal in de vorm van een pleister, zalf of gel wordt aangebracht.
Wat is transdermaal gebruik? In dit uitgebreide artikel leggen we dat aan je uit. Lees je mee?!
Transdermaal
Transdermaal is een manier om een medicijn of andere stof toe te dienen via de huid aan een persoon. In de medische wereld zie je vaak pleisters en zalf die gebruikt worden om medicijnen af te geven. Via de huid trekt de stof in het lichaam waar het vervolgens in de bloedsomloop word gebracht. Andere manieren van transdermaal gebruik zijn gel, lotion, crème en olie.
Enkele voorbeelden van transdermaal gebruik:
• Nicotinepleister
• Fentanylpleister
• Morfinepleister
• Oestrogeenpleister
• CBDpleister
• Lidocaïnezalf
• Prilocaïnezalf
• Carbimazolzalf
• Diclofenaczalf
Transdermale middelen worden op de huid aangebracht maar hebben hun werking niet op of in de huid. De huid werkt alleen als transportmiddel en zorgt er voor dat het middel via de huid in de bloedbaan en lichaam terecht komt.
”Elke 28 dagen vernieuwt de huid zich vanzelf”
Huid en transdermaal
De huid is een barrière die niet zo maar alles doorlaat. Het heeft namelijk de functie om het lichaam te beschermen tegen ziekte, bacteriën, virussen, UV straling, allergenen en chemicaliën. Er word daarom veel gespeculeerd over hoe dit mechanisme precies werkt want er zijn verschillende middelen die effectief door de huid kunnen doordringen om vervolgens in het lichaam te komen.
De discussie die er vaak gevoerd word dat transdermale toediening niet effectief is klopt dan ook niet helemaal. Eén ding is zeker, hoe kleiner het molecuul is des te meer kans dat het de huidlaag kan penetreren.
Hoe werkt dit precies?
De huid bestaat uit twee belangrijke lagen de epidermis en de dermis. Voor transdermale toediening moeten middelen door deze twee sub lagen van de opperhuid gaan om de microcirculatie van de dermis te bereiken.
De bovenste laag van de huid heet het stratum corneum en is 10 tot enkele honderden micrometers dik. Deze dikte hangt af van de plek want de handen hebben bijvoorbeeld een dikkere laag dan de liezen. Deze laag is bedoeld om zoveel mogelijk indringers te weren zodat je niet ziek word.
De meeste moleculen kunnen het in zeer kleine hoeveelheden penetreren waarna het in het levensvatbare epidermis terecht komt. Deze laag is ongeveer tien keer zo dik als het stratum corneum en de diffusie oftewel de kans op vermenging met andere stoffen is hier vele malen sneller omdat de cellen een veel grotere hydratatie hebben op deze plek.
Onder de epidermis ligt de dermis en deze laag is ongeveer één millimeter dik. Deze laag is maar liefst 100 keer dikker dan het stratum corneum en het bevat kleine vaten. Deze vaten kunnen toegediende middelen verdelen en helpen het lichaam bij het reguleren van de temperatuur.
Transdermale wegen
Als je een middel op de huid aanbrengt dan zijn er twee wegen waar het de huid kan passeren en de systematische circulatie kan bereiken.
Transcellulaire route
De meest directe route is de transcellulaire route. Langs deze route passeren middelen de huid door de fosfolipidenmembranen en het cytoplasma van de dode keratinocyten rechtstreeks te passeren. Via deze weg ontstaat er een grote weerstand doordat het middel het lipofiele membraan van iedere cel moet passeren.
Vervolgens moet het de hydrofiele cellulaire inhoud die keratine bevat en daarna nog een keer de fosfolipiden dubbellaag van de cel passeren. Dit proces word verschillende keren herhaald om op deze manier het stratum corneum helemaal te doordringen.
Intercellulaire route
Er is nog een andere manier die het meest gebruikelijke is namelijk de intercellulaire route. Via deze weg moet een middel door kleine ruimtes tussen de huidcellen gaan. Omdat op dit pad veel meer obstakels liggen en er vele omwegen genomen moeten worden gaat de opname op deze manier vele malen langzamer.
Er is onlangs ontdekt dat wanneer een middel op de juiste manier word gefabriceerd, het veel effectiever via de intercellulaire route kan reizen en daarmee veel sneller aankomt.
Wat zijn de voordelen van transdermaal gebruik?
Het grootte voordeel van transdermaal gebruik is dat een middel het lichaam kan binnen dringen zonder de maag, darmen en andere organen te belasten. Op deze manier bereikt een stof de bloedbaan direct wat er voor zorgt dat het snel op de plek van bestemming aankomt.
Ondanks deze voordelen kunnen de meeste actieve ingrediënten niet transdermaal worden toegediend vanwege hun moleculaire grootte en structuur.
”Het verstrekken van transdermale medicatie neemt jaarlijks met 10% toe”
Transdermale medicijnen
Er worden in Nederland jaarlijks ruim een miljoen keer een geneesmiddel met een transdermale toepassing door apothekers verstrekt. Deze methode word steeds vaker toegepast in de vorm van pleisters met opioïde pijnstillers. De meeste medicijnen die transdermaal gebruikt worden zijn vaak speciaal ontworpen zodat ze beter door de huidlaag kunnen doordringen. Verschillende pleisters, gels en zalven bevatten meestal één of meerdere chemisch penetratie bevorderende middelen om er voor te zorgen dat het middel daadwerkelijk de huid kan penetreren.
De meeste zalven, crèmes, gels, en pleisters zijn slechts topische formuleringen met beperkte of geen geneesmiddelpenetratie in de weefsels en circulatie onder de huid.
De meest gebruikte transdermale medicatie zijn:
• Fentanyl
• Buprenorfine
• Estradiol
• Nitroglycerine
• Rivastigmine
• Testosteron
• Anticonceptie
• Scopolamine
• Rotigotine
Tips:
1) Overleg altijd met de arts als je transdermale medicatie wilt gaan gebruiken
2) Bij een overgevoelige huid kunnen bijwerkingen ontstaan. Neem in dit geval contact op met de arts
3) Houd je altijd aan de gebruiksaanwijzing wanneer je een stof transdermaal toedient
Tot slot
Transdermaal stond centraal in dit artikel. Heb jij weleens trandermale medicatie gebruikt? Zo ja, wat nam je en hoe was je ervaring? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met je vrienden. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Waar zit magnesium in?
Kramp in de benen bij ouderen
