Expert: Jaap Gerrijts | 7 december 2022 | Leestijd: 8 minuten
Thiamine
Thiamine is onmisbaar voor de energievoorziening van je lichaam. Thiamine wordt ook wel vitamine B genoemd en is een wateroplosbare vitamine dat je lichaam goed op kan nemen. Het komt onder andere voor in brood, groente, aardappelen, vlees en melkproducten.
Bij een tekort aan thiamine kunnen afwijkingen aan het zenuwstelsel en psychische afwijkingen ontstaan.
Thiamine is een essentiële vitamine voor je lichaam. In dit uitgebreide artikel leggen we uit waarom thiamine belangrijk voor je is. Wat de wetenschap over thiamine zegt. En welke interacties het met medicatie heeft. Lees je mee?!
Thiamine
Thiamine kreeg ruim honderd jaar geleden de naam vitamine B1 omdat het de eerste B-complex vitamine is die werd ontdekt. Het was het ook één van de eerste vitamines van welke soort dan ook die ooit werden gecategoriseerd. Thiamine komt voor in zowel planten als dieren en speelt een essentiële rol bij bepaalde stofwisselingsreacties.
Thiamine is betrokken bij verschillende enzymatische processen. Zo is het nodig voor het lichaam om vetten en eiwitten te verwerken, en het is essentieel voor het verwerken van koolhydraten zoals suikers en zetmeel.
Alle B-vitamines zijn in water oplosbaar en dit betekent dat je lichaam ze niet opslaat. Net als andere vitamines van het B-complex wordt thiamine soms een “antistress” vitamine genoemd omdat het betrokken is bij het versterken van je immuunsysteem. Het helpt je lichaam om stressvolle omstandigheden beter te weerstaan.
Thiamine is ook betrokken bij veel lichaamsfuncties zoals het zenuwstelsel, hart en spieren. De vitamine is belangrijk om elektrolyten in en uit zenuw- en spiercellen te krijgen. Je lichaam heeft thiamine nodig om adenosinetrifosfaat beter bekend als ATP te vormen. Dit is een hele belangrijke functie want iedere cel van het lichaam gebruikt ATP voor energie.
De vitamine komt in veel soorten voeding voor zoals: vlees, groenten, graanproducten, noten, zaden en voedingsgist
”Thiamine kan een rol spelen bij verschillende aandoeningen”
Thiamine ondersteunt bij aandoeningen
Thiamine speelt een rol bij verschillende aandoeningen van het hart, hersenen, zenuwstelsel en de ogen. Het word voorgeschreven bij verschillende klachten en kan helpen deze te verminderen. Welke aandoeningen kunnen te maken hebben met thiamine?
Hartfalen
Thiamine kan te maken hebben met hartfalen omdat veel mensen met hartfalen diuretica oftwel plaspillen gebruiken. Deze plaspillen helpen het lichaam te ontdoen van overtollig vocht. Maar diuretica kunnen er ook voor zorgen dat je lichaam te veel thiamine kwijtraakt. Een paar kleine onderzoeken laten zien dat het nemen van thiamine supplementen hier bij kan helpen. Het nemen van een dagelijkse multivitamine of vitamine B-complex zou voldoende thiamine moeten opleveren om dit probleem te voorkomen.
Beriberi
Het belangrijkste gebruik van thiamine is om beriberi te behandelen. Beriberi wordt veroorzaakt doordat je niet genoeg thiamine via voeding binnen krijgt. Symptomen van beri beri zijn onder andere:
• Verwardheid
• Snel hartritme
• Ongecontroleerde oogbewegingen
• Zwelling, tintelingen of branderig gevoel in de handen en voeten
• Moeite met ademhalen vanwege vocht in de longen
Mensen in de ontwikkelde wereld krijgen meestal geen beriberi omdat voedingsmiddelen zoals ontbijtgranen en brood verrijkt zijn met thiamine.
Wernicke-Korsakoff-syndroom
Het syndroom van Wernicke-Korsakoff is een hersenaandoening die wordt veroorzaakt door een tekort aan thiamine. Wernicke-Korsakoff is een combinatie van twee stoornissen. De ziekte van Wernicke omvat schade aan zenuwen in het centrale en perifere zenuwstelsel. Het wordt vaak veroorzaakt door ondervoeding als gevolg van alcoholisme. Korsakoff-syndroom wordt gekenmerkt door zenuwbeschadiging en geheugenproblemen. Hoge doses thiamine kunnen de verwardheid en spiercoördinatie verbeteren, maar verbeteren zelden het geheugenverlies.
Staar
Voorlopig bewijs laat zien dat thiamine samen met andere voedingsstoffen het risico op het ontwikkelen van staar kan verlagen. Als je veel eiwitten en vitamine A, B1, B2 en B3 binnen krijgt heb je veel minder kans op staar. Het krijgen van voldoende vitamine C, E en B-complex vitaminen zoals B1, B2, foliumzuur en B12 kan de lens van de ogen verder beschermen tegen het ontwikkelen van staar. Er is nog meer onderzoek nodig om dit allemaal te bevestigen. Men wil ook onderzoeken hoe deze vitamines kunnen worden gebruikt ter voorkoming van staar.
Psychische afwijkingen
Bij een tekort aan thiamine kunnen psychische afwijkingen ontstaan zoals depressie, concentratieproblemen en geheugenverlies. In een onderzoek onder oudere volwassenen werden lage thiamine gehaltes in het lichaam in verband gebracht met een groter risico op depressie.
Ziekte van Alzheimer
Gebrek aan thiamine kan dementie veroorzaken bij het syndroom van Wernicke-Korsakoff. Onderzoekers hebben daarom veronderstelt dat thiamine de ziekte van Alzheimer zou kunnen helpen bestrijden. Van orale thiamine is aangetoond dat het de cognitieve functie van patiënten met Alzheimer verbetert. De opname van thiamine is echter slecht bij oudere personen. Er is op dit moment meer onderzoek nodig voordat de vitamine kan worden voorgesteld als behandeling voor de ziekte van Alzheimer.
”Thiamine word ook wel zenuwvitamine genoemd”
Thiamine en het zenuwstelsel
Thiamine word ook wel het zenuwvitamine genoemd. B- vitamines spelen namelijk een belangrijke functie bij het gezond houden en goed werken van het zenuwstels. Het autonoom zenuwstelsel is een systeem dat de organen van het lichaam aanpast aan zijn omgeving.
Er zijn twee hoofdafdelingen van het autonome zenuwstelsel:
Het parasympathische en sympathische. Langdurig onder stress staan kan leiden tot sympathische dominantie die de kwaliteit van de slaap kan beïnvloeden waardoor je niet meer in de veilige modus kan staan. Enkele van de meest voorkomende symptomen van sympathische dominantie zijn angst, paniekaanvallen en nachtmerries.
Het autonome zenuwstelsel heeft veel thiamine nodig en het is één van de belangrijkste vitamines in het algemene zenuwstelsel. Het tekort aan thiamine is identiek aan het falen van de functie van het autonome zenuwstelsel.
• Parasympathisch – Het werkt in de veilige modus of wanneer alles veilig, kalm en ontspannen is
• Sympathische – Het heeft een tegenovergestelde functie en dit bereidt je voor op stress
Als je een tekort hebt aan de vitamine dan kan dit ook schade aan myeline geven. Myeline is het beschermende vetlaagje om de zenuwvezels die de signalen in de hersenen en het ruggenmerg doorgeven. Wanneer deze beschadigt raakt dan kunnen bepaalde signalen niet meer goed doorgegeven worden.
Constipatie een probleem van het autonome zenuwstelsel?
Constipatie is in wezen een probleem met darmbeweging. De darmen werken niet goed en je pompt geen afvalstoffen door het lichaam. Maar als we nog dieper kijken dan heeft dit probleem te maken met het autonome zenuwstelsel.
Het autonome zenuwstelsel is nauw betrokken bij de darmen. Als je niet genoeg vitamine thiamine hebt dan kunnen er veel dingen misgaan met het autonome zenuwstelsel wat vervolgens de darmen aantast.
Een tekort aan thiamine kan ook andere problemen in je darmen veroorzaken die kunnen leiden tot obstipatie zoals:
• Verlaagde pancreasenzymen
• Laag maagzuur
• Vertraagde maagontlediging
• Biliaire dyskinesie
”Korsakov is het gevolg van een ernstig en langdurig tekort aan thiamine”
Wat zegt de wetenschap over thiamine?
Je slaat thiamine voornamelijk in zeer kleine hoeveelheden op in de lever. De vitamine heeft een korte halfwaardetijd en dit betekent dat je er een constante aanvoer van nodig hebt via voeding.
Ongeveer 80% van de ongeveer 30 milligram thiamine in het menselijk lichaam is in de vorm van thiaminedifosfaat ook bekend als thiaminepyrofosfaat. Dit is de belangrijkste metabolisch actieve vorm van thiamine. Bacteriën in de dikke darm bereiden ook thiamine en thiaminedifosfaat maar hun eventuele bijdrage aan thiaminevoeding is momenteel onbekend.
Thiaminedifosfaat dient als een essentiële cofactor voor vijf enzymen die betrokken zijn bij het metabolisme van aminozuren, glucose en lipiden.
Hoe word thiamine gemeten?
Niveaus van thiamine in het bloed zijn geen betrouwbare indicatoren voor de thiaminestatus. De thiaminestatus wordt vaak indirect gemeten door de activiteit van het transketolase-enzym dat afhankelijk is van thiaminedifosfaat, in erytrocytenhemolysaten te testen op aanwezigheid en afwezigheid van toegevoegd thiaminepyrofosfaat.
Een andere veel gebruikte maatstaf voor de thiaminestatus is de thiamine afscheiding in de urine. Deze geeft informatie over de inname via de voeding, maar niet over de weefselvoorraden. Voor volwassenen duidt een uitscheiding van minder dan 100 microgram per dag in de urine op onvoldoende inname van thiamine, en minder dan 40 microgram per dag duidt op een extreem lage inname.
Waar word thiamine voor gebruikt?
Thiamine wordt gebruikt bij veroudering en ook voor de behandeling van mensen met staar, glaucoom, hartaandoeningen, stofwisselingsstoornissen, aften en bewegingsziekte. Er zijn veel onderzoeken gedaan die sommige van deze toepassingen lijken te ondersteunen. Uit onderzoek is gebleken dat thiamine de cognitieve functie van patiënten met de ziekte van Alzheimer zou kunnen verbeteren.
De vitamine is ook belangrijk voor een breed scala aan hersenfuncties en het goed werken van het zenuwstelsel.
Onderzoek heeft laten zien dat thiamine het immuunsysteem kan versterken en het vermogen van het lichaam kan verbeteren om de stemming en fysiologische stoornissen als gevolg van stress onder controle te houden.
Thiamine wordt ook gebruikt voor het voorkomen van geheugenverlies, het behouden van een positieve mentale houding, leervermogen, het vergroten van energie, en het bestrijden van stress. Injecties met thiamine worden ook gegeven aan patiënten met een geheugenstoornis genaamd de ziekte van Wernicke en het syndroom van Korsakov.
Thiamine kan ook goed zijn voor de behandeling van andere stoornissen. Verschillende studies hebben laten zien dat thiamine samen met andere vitamines kan helpen bij het voorkomen van staar. Een studie uit Japan heeft aangetoond dat thiamine het vermogen heeft om stofwisselingsstoornissen en zwaarlijvigheid bij ratten te voorkomen.
Andere onderzoekers zijn van mening dat de vitamine een rol speelt in het metabolisme van het lichaam en een rol kan spelen bij de behandeling van stofwisselingsstoornissen.
”Thiamine word vaak in tabletten of injecties gebruikt”
Interacties met medicijnen
Het gebruik van thiamine kan klachten geven bij het gebruik van verschillende soorten medicatie. Als je momenteel één van de volgende medicijnen gebruikt dan mag je thiamine niet gebruiken zonder eerst met de arts te overleggen.
Digoxine: Dit is een medicijn dat wordt gebruikt om hartaandoeningen te behandelen. Het vermogen van hartcellen om thiamine te absorberen en te gebruiken kan hierdoor verminderen. Dit kan met name het geval zijn wanneer digoxine wordt gecombineerd met furosemide, een lisdiureticum.
Diuretica: Diuretica ook wel plaspillen genoemd dat behoort tot een klasse die lisdiuretica wordt genoemd kunnen het thiamine gehalte in het lichaam verlagen. Het is mogelijk dat andere diuretica hetzelfde effect hebben. Als je een diureticum gebruikt vraag dan de arts of je een thiamine supplement mag gebruiken.
Fenytoïne: Onderzoek laat zien dat sommige mensen die fenytoïne gebruiken lagere niveaus van thiamine in hun bloed hebben. Dit kan bijdragen aan de bijwerkingen van het medicijn. Dit geldt echter niet voor alle mensen die fenytoïne gebruiken. Als je fenytoïne gebruikt vraag dan altijd aan de arts of je een thiamine supplement kan gebruiken.
Er zijn nog meer medicijnen die het thiamine gehalte in het lichaam kunnen verlagen zoals:
• Anticonvulsiva
• Anticonceptiepil
• Antibiotica
• Antacida
• Barbituraten
• Indometacine
Thiamine heeft kan een vaatverwijdende werking hebben bij mensen met een verhoogde bloedglucosespiegel en de werking van vaatverwijdende medicijnen bij mensen met diabetes versterken.
”Voedingsgist is een goed natuurlijk thiamine supplement”
Hoe gebruik je een thiamine supplement?
Thiamine wordt gebruikt als voedingssupplement wanneer de hoeveelheid thiamine in de voeding niet voldoende is of er een ander probleem is waardoor er een tekort optreed. Mensen die het meeste risico lopen op een tekort zijn oudere volwassenen, mensen die afhankelijk zijn van alcohol, diabetes, problemen met het opnemen van voedsel of een maag verkleining hebben ondergaan.
Thiamine wordt onder andere gebruikt voor de behandeling van beriberi en voor de behandeling en preventie van het syndroom van Wernicke-Korsakoff.
• Meestal neem je eenmaal daags thiamine als je een licht vitamine B1-tekort hebt. Je kunt het met of zonder voedsel innemen
• Het is het beste om alcohol te vermijden als je thiamine gebruikt tijdens een tekort
• Sommige mensen kunnen zich misselijk voelen of buikpijn hebben bij het gebruik van thiamine, maar deze bijwerkingen zijn meestal mild
Wie kan thiamine wel en niet gebruiken?
• De meeste volwassenen en kinderen van 12 jaar of ouder kunnen thiamine gebruiken
• Geef thiamine alleen aan een kind onder de 12 jaar als een specialist dit aanbeveelt
Thiamine is mogelijk niet geschikt voor sommige mensen. Om er zeker van te zijn dat het veilig voor je is moet je een arts informeren voordat je met thiamine begint als je:
• Bloedtesten of scans moet ondergaan want thiamine kan de resultaten van bepaalde tests beïnvloeden
• In het verleden een allergische reactie op thiamine of een ander geneesmiddel hebt gehad
Hoe en wanneer te nemen?
• Als je thiamine hebt gekregen op doktersrecept, volg dan de instructies van de arts bij het innemen
• Als je thiamine in een winkel of online hebt gekocht, volgt dan de instructies op de verpakking
Wat is de juiste dosering?
De dosis hangt af van de reden waarom je thiamine nodig hebt en of het door een arts is voorgeschreven.
• Mild thiaminetekort – de gebruikelijke dosis voor volwassenen ligt tussen 25 milligram en 100 milligram, eenmaal daags ingenomen.
• Ernstig thiaminetekort – de gebruikelijke dosis voor volwassenen is 100 milligram, 2 of 3 keer per dag ingenomen.
Als je kind thiamine krijgt voorgeschreven dan zal de arts het gewicht van je kind gebruiken om de juiste dosis te bepalen.
Hoe neem je thiamine in?
• Je kunt thiamine met of zonder voedsel innemen
Slik de tablet in zijn geheel door met wat water. Als je moeite hebt met het innemen van tabletten, breek de tablet dan doormidden met behulp van de lijn in het midden. Neem beide helften vervolgens apart in.
Gaat mijn dosis omhoog of omlaag?
• Voor de behandeling van een thiaminetekort blijft de dosis meestal hetzelfde totdat de niveaus weer normaal zijn en je symptomen verbeteren
Zodra de niveaus weer in orde zijn zal de arts je waarschijnlijk een lagere dosis voorschrijven om ervoor te zorgen dat je niet opnieuw een tekort krijgt.
Wat als ik het vergeet in te nemen?
• Het per ongeluk missen van 1 of 2 doses zal waarschijnlijk niet zo veel uitmaken. Maar als je een vitaminetekort hebt en je vergeet steeds je thiamine in te nemen dan kun je het beste een arts vragen om advies
• Als je bent vergeten thiamine in te nemen, neem dan de gemiste dosis in zodra je eraan denkt tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. Sla in dat geval de gemiste dosis over en neem gewoon de volgende zoals gewoonlijk. Neem nooit 2 doses om een vergeten dosis in te halen
• Als je vaak doses vergeet dan kan het helpen om een alarm in te stellen om jezelf eraan te herinneren. Je kunt ook een apotheker om advies vragen over andere manieren om je te helpen herinneren dat je het middel moet innemen
• Neem altijd contact op met de arts als je thiamine hebt gekregen en je om welke reden dan ook wilt stoppen met het gebruik ervan
Wat als ik te veel neem?
• Thiamine is over het algemeen een zeer veilig medicijn. Het is onwaarschijnlijk dat te veel innemen schadelijk is voor jezelf of je kind
• De toxiciteit van oraal ingenomen thiamine is zeer laag. Thiamine kan in een enkel geval dermatitis en andere overgevoeligheidsreacties veroorzaken. Neem bij bijwerkingen contact op met de huisarts
Wat is een natuurlijk thiamine supplement?
• De beste manier om thiamine binnen te krijgen is altijd via de voeding. Daarnaast is voedingsgist een hele goede natuurlijke supplement met verschillende B-vitamines
Welke vormen van thiamine worden vaak voorgeschreven?
• Thiamine mononitraat
• Thiamine hydrochloride
• Thiamine werkt vaak beter in combinatie met andere B-vitamines. Daarom kan een vitamine B-complex een hele goede manier zijn om een eventueel tekort aan te vullen
• Voor de omzetting van thiamine in de actieve vorm is voldoende magnesium in het lichaam noodzakelijk
• Vitamine C verbetert de opname van thiamine
Tips:
1) Als je twijfelt of je een tekort hebt aan thiamine, neem dan contact op met de huisarts
2) Eet gezond, gevarieerd en laat de alcohol staan bij het gebruik van hoge doseringen thiamine
3) Neem extra magnesium en vitamine C bij het gebruik van een thiamine supplement
4) Een thiamine supplement werkt beter in combinatie met andere vitamines B. Daarom kan een vitamine B-complex of een hoogwaardige multivitamine als goede aanvulling werken
Tot slot
Thiamine stond centraal in dit artikel. Eet jij altijd gezond en gevarieerd? Of slik je supplementen om je vitaminen of mineralen aan te vullen? Welke supplementen neem je dan? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met je vrienden. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Waar zit magnesium in?
Rood licht-therapie
