Kruiden > sumak
Expert: Jaap Gerrijts | 16 september 2023 | Leestijd: 8 minuten
Sumak
Sumak is een kruid dat afkomstig is van de bessen van de sumakstruik. Het heeft een friszure smaak en wordt vaak gebruikt in de Middel-Oosterse keuken. Sumak kent verschillende gezondheidsvoordelen zoals het verlagen van de bloedsuikerspiegel en het bestrijden van ontstekingen. Je kunt sumak toevoegen aan salades, soepen, stoofschotels en marinades voor een extra smaakboost.
Sumak kent verschillende gezondheidsvoordelen. In dit uitgebreide artikel leggen we uit welke dat zijn en hebben we een aantal gerechten met sumac voor je. Lees je mee?!
Sumak is rijk aan polyfenolen, vetzuren, mineralen en tanninen
Sumak
Sumak heeft een pittige, citroenachtige smaak en levendige rode tint en het behoort tot een super ingrediënt dat een plekje in elk kruidenkastje verdient. Naast het gebruiken van de kruid voor een vleugje smaak en kleur aan gerechten, wordt deze krachtige specerij ook in verband gebracht met een uitgebreide reeks aan voordelen.
Dankzij het rijke gehalte aan polyfenolen en flavonoïden kan het toevoegen van een scheutje sumak het cholesterolgehalte helpen verlagen, de bloedsuikerspiegel stabiliseren en zelfs botverlies verminderen.
Maar wat is sumak precies?
Sumak verwijst naar elke bloeiende plant die behoort tot het geslacht Rhus of de Anacardiaceae-familie. Dit zijn kleine struiken en sumakbomen die helder rood fruit produceren die bekend staat als steenvruchten. Deze planten worden over de hele wereld gekweekt maar komen het meeste voor in Afrika, Oost-Azië en Noord-Amerika. Enkele andere populaire variaties zijn de Afrikaanse sumak, staghorn sumak, gladde sumak en geurige sumak.
Sumak als kruid komt van de gedroogde en gemalen bessen van een specifiek type sumakplant genaamd Rhus coriaria. Deze heldere en smaakvolle specerij wordt vaak toegevoegd aan andere kruidenmengsels zoals za’atar. Het is ook een veelgebruikt ingrediënt in de traditionele Midden-Oosterse keuken en wordt in van alles gebruikt, van vleesgerechten tot salades.
Waar smaakt sumak naar?
Sumak heeft een unieke smaak die doorgaans wordt omschreven als pittig en licht fruitig wat in de buurt komt van citroen. Maar naast het geven van een aparte smaak aan gerechten, beschikt het ook over een lange lijst met indrukwekkende voordelen. Recent onderzoek suggereert zelfs dat sumak een krachtig effect zou kunnen hebben op:
• De gezondheid van het hart
• De controle van de bloedsuikerspiegel
• Pijnverlichting
• Ziektepreventie
Wat deze voordelen nog meer inhouden en waar je sumak voor kunt gebruiken lees je verderop in dit artikel!
”Pijnverlichting, cholesterol, bloedsuiker, hart, spierpijn en botontkalking”
Wat zijn de mogelijke gezondheidsvoordelen van sumak?
De geneeskrachtige eigenschappen van sumak worden al duizenden jaren erkend en vooral in regio’s als Zuid-Azië en het Midden-Oosten waar de kruid veel werd verbouwd. In de holistische geneeskunde wordt het gebruikt om verschillende aandoeningen te behandelen, variërend van astma tot diarree en verkoudheid. De vrucht wordt soms ook gebruikt als een natuurlijk diureticum om een goede eliminatie en ontgifting te bevorderen.
Zoals je inmiddels hebt gelezen word sumak niet alleen gebruikt vanwege de smaak als kruid maar ook vanwege de mogelijke voordelen voor de gezondheid dat het kan hebben.
Zo word sumak onder andere ook gebruikt voor:
• Verminderen van cholesterol
• Verlichten van spierpijn
• Reguleren van de bloedsuikerspiegel
• Verminderen van botverlies
Maar wat zijn de onderzochte gezondheidsvoordelen van sumak precies?
Verlichten van spierpijn
Als je last hebt van chronische spierpijn dan kan het volgens onderzoek helpen om sumak te gebruiken. Uit één onderzoek bleek zelfs dat het sap van sumak dat afkomstig is van dezelfde plant als sumakkruid, de spierpijn tijdens aerobe oefeningen bij gezonde volwassenen kon helpen verminderen.
Vanwege het rijke gehalte aan antioxidanten kan het kruid ook helpen bij het verminderen van ontstekingen en daarmee voor pijnverlichting. Niet alleen dragen ontstekingen bij aan de ontwikkeling van ziekten en spelen ze een centrale rol bij verschillende auto-immuunziekten, maar onderzoeken laten ook zien dat ontstekingen ook betrokken kunnen zijn bij pijnregulatie.
Verlagen van het cholesterol
Een hoog cholesterolgehalte is één van de grootste risicofactoren voor hartziekten. Cholesterol kan zich namelijk ophopen in je slagaders waardoor deze vernauwen en verharden. Dit zorgt ervoor dat de hartspier onder druk komt te staan en het moeilijker wordt om voldoende bloed rond te pompen.
Hoewel het onderzoek zich momenteel voornamelijk beperkt tot diermodellen, suggereren de onderzoeken dat sumak de gezondheid van het hart ten goede komt door het cholesterol te verlagen en zo het risico op hartziekten te verminderen.
Volgens een onderzoek in Iran kon sumak zowel het triglyceriden- als het cholesterolgehalte verlagen bij ratten die een cholesterolrijk dieet kregen. Een ander onderzoek leverde vergelijkbare bevindingen op waaruit bleek dat het toedienen van een combinatie van sumak en gember aan kippen een aanzienlijke verlaging van het cholesterolgehalte veroorzaakte.
Reguleren van de bloedsuikerspiegel
Een te hoge bloedsuikerspiegel kan een grote tol eisen van de gezondheid. Op de korte termijn kan het symptomen veroorzaken zoals:
• Dorst
• Vermoeidheid
• Hoofdpijn
• Frequent urineren
Na verloop van tijd heeft het aanhouden van een hoge bloedsuikerspiegel zelfs nog ernstiger gevolgen zoals:
• Nierproblemen
• Verminderde wondgenezing
• Zenuwbeschadiging
Sommige onderzoeken laten zien dat sumak kan helpen bij het behouden van een normale bloedsuikerspiegel. In één onderzoek kregen ruim 40 mensen met diabetes drie maanden lang dagelijks drie gram sumakkruiden of een placebo. Aan het einde van het onderzoek bleek sumakkruid de bloedsuikerspiegel met 13 procent te verlagen en zelfs te leiden tot een verbetering van de algehele bloedsuikerspiegel.
Daarnaast kan het ook insulineresistentie helpen voorkomen. Insuline is het hormoon dat verantwoordelijk is voor het transport van suiker vanuit de bloedbaan naar de weefsels. Als je bloedsuikerspiegel constant hoog is dan blijft de insulinespiegel pieken. Dit zorgt ervoor dat je lichaam resistent wordt tegen de effecten ervan, wat resulteert in een verminderde controle van de bloedsuikerspiegel.
Volgens een studie kan sumak effectief zijn bij het verlagen van het insulinegehalte en zo insulineresistentie helpen voorkomen en de bloedsuikerspiegel te stabiliseren.
Helpen bij het verminderen van botverlies
Botontkalking is een veel voorkomende aandoening die wordt gekenmerkt door zwakke, broze botten veroorzaakt door botverlies en een verhoogd risico op fracturen. Het risico op botontkalking neemt gestaag toe naarmate iemand ouder wordt en men schat in dat bijna 25 procent van de vrouwen ouder dan 65 jaar botontkalking heeft in het dijbeen, de nek en de lumbale wervelkolom.
Hoewel er nog steeds zeer beperkt onderzoek is gedaan naar de mogelijke effecten van sumak op de gezondheid van de botten, heeft één onderzoek wel enkele veelbelovende resultaten opgeleverd. Een dierstudie liet zien dat het toedienen van sumakextract aan ratten de balans veranderde van verschillende specifieke eiwitten die betrokken zijn bij het botmetabolisme en dit resulteerde in verminderd botverlies. In de toekomst zal dit verder onderzocht moeten worden om te kijken hoe het toegepast kan worden in de praktijk.
Rijk aan beschermende antioxidanten
Antioxidanten zijn krachtige verbindingen die helpen bij het bestrijden van vrije radicalen om cel beschadiging te voorkomen en daarmee te beschermen tegen chronische ziekten. Sommige onderzoeken suggereren zelfs dat antioxidanten het risico op ernstige aandoeningen zoals hartziekten, diabetes en kanker kunnen helpen verminderen.
Sumak is een geconcentreerde bron van antioxidanten die kunnen helpen vrije radicalen te neutraliseren en je lichaam gezond te houden. Uit een diermodel bleek zelfs dat sumak effectief was in het verminderen van diabetescomplicaties bij ratten, grotendeels dankzij het gehalte aan antioxidanten.
”Bevat verschillende antioxidanten zoals polyfenolen, flavonoïden en tannines”
Welke werkzame stoffen zitten er in sumak?
Sumak is een specerij dat verschillende actieve verbindingen en stoffen bevat die bijdragen aan de smaak en potentiële gezondheidsvoordelen.
Het bevat net als andere geneeskrachtige kruiden weinig calorieën. Sumak bevat wel veel vitamine C en belangrijke antioxidanten die kunnen helpen om ziekten te bestrijden en de gezondheid te optimaliseren.
Enkele van de belangrijkste actieve stoffen in sumak zijn:
Vitaminen
Sumak bevat verschillende vitamines zoals vitamine C. Vitamine C is een belangrijke voedingsstof met antioxiderende eigenschappen.
Antioxidanten
Het kruid is rijk aan antioxidanten zoals de volgende flavonoïden:
• Quercetine
• Anthocyanen
• Methylgallaat
• Kaempferol
• Verschillende polyfenolische verbindingen en tannines
Deze antioxidanten helpen cellen te beschermen tegen oxidatieve stress en kunnen potentiële gezondheidsvoordelen hebben.
Wijnsteenzuur
Sumak bevat opmerkelijk veel wijnsteenzuur dat verantwoordelijk is voor de zure smaak. Wijnsteenzuur is een natuurlijk voorkomend organisch zuur dat in veel planten voorkomt.
Mineralen
Sumak bevat essentiële mineralen zoals kalium, magnesium, calcium en ijzer. De hoeveelheden zijn echter relatief laag in vergelijking met andere voedingsbronnen.
Voedingsvezels
De kruid bevat ook voedingsvezels die kunnen helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel.
Essentiële oliën
Sumak bevat essentiële oliën die bijdragen aan het aroma en de smaak. Deze oliën kunnen variëren afhankelijk van de soort en variëteit van sumak.
Galluszuur
Sommige sumaksoorten bevatten galluszuur wat een soort fenolzuur is met potentiële antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen.
Sumak kruiden en kurkuma
Zowel sumak als kurkuma zijn krachtige kruiden die een effect op de gezondheid kunnen hebben. Kurkuma bevat een stof genaamd curcumine die ontstekingsremmende en antioxiderende eigenschappen heeft en vergelijkbare voordelen biedt als sumak. Beide zijn ook helder en smaakvol en ideaal om een beetje pit toe te voegen aan je favoriete gerechten.
De smaak van sumak is echter heel anders dan die van kurkuma. Kurkuma heeft namelijk een bittere, licht scherpe smaak die goed past bij de meeste gerechten. Sumak heeft daarentegen een veel pittiger en citroenachtige smaak. Om deze reden wordt citroenschil vermengd met zwarte peper vaak gebruikt als vervanger van sumak.
Voeg bij voorkeur beide kruiden toe aan je kruidenkast om zo een goede mix van smaak en gezondheidsvoordelen aan je gerechten toe te voegen en te profiteren van wat elk te bieden heeft.
”Oosterse supermarkt en online”
Waar kan je sumak kopen?
Het is meestal te vinden in de kruidenafdeling van veel supermarkten en wordt ook veel verkocht in gespecialiseerde Oosterse supermarkten. Als je het moeilijk kunt vinden dan kun je het ook gemakkelijk online kopen tegen soms een nog lagere prijs.
Als je wat sumakbessen in handen kunt krijgen dan kun je het ook thuis proberen te maken. Er zijn verschillende instructieprogramma’s online die gaan over het maken van sumakkruiden, maar over het algemeen gaat het om het simpelweg drogen en grof malen van de bessen tot een specerij en die je vervolgens kunt gebruiken in je favoriete gerechten.
”Sumak is een veelzijdige specerij met een licht citroenachtige smaak”
Hoe kan je sumak gebruiken bij het koken?
Hoe begin je met het toevoegen van sumak aan je gerechten om van alle heerlijke voordelen te profiteren die het te bieden heeft? Deze veelzijdige specerij kan in van alles worden gebruikt, van dressings tot marinades. Het past ook goed bij gegrild vlees en vis. Je kunt ook een scheutje sumak toevoegen aan gekookte groenten of bijgerechten voor een vleugje extra kleur en smaak.
Hier zijn enkele tips om sumakkruiden te gebruiken bij het koken:
Strooi op dips
Sumak is een klassieke topping voor dips uit het Midden-Oosten zoals hummus en labneh. Strooi het er eenvoudig overheen voor een vleugje smaak.
Seizoenvlees
Gebruik sumak als smaakmaker voor gegrild vlees, zoals kip, lamsvlees of rundvlees. Het past bijzonder goed bij kebab.
Geroosterde groenten
Geroosterde groenten zoals bloemkool of aubergine kunnen profiteren van een scheutje sumak voordat ze worden geroosterd. Het voegt een pittige smaak toe.
Fleur salades op
Voeg sumak toe aan salades voor een citrusachtige kick. Het werkt prachtig in mediterrane en Midden-Oosterse salades.
Seizoensrijst
Meng sumak door gekookte rijst om het een pittige smaak te geven. Het past uitstekend bij pilaf gerechten.
Marinades
Voeg de kruid toe aan marinades voor vlees of tofu om ze te voorzien van een citroenachtige smaak.
Sumak kan je ook combineren met andere ingrediënten:
Combineren met olijfolie
Maak een met sumak doordrenkte olijfolie door de kruiden te mengen met extra vergine olijfolie. Gebruik dit als dip voor brood of sprenkel over gerechten.
Aanvulling met Za’atar
Het is een belangrijk ingrediënt in de kruidenmix van Za’atar. Combineer het met sesamzaadjes, tijm en andere kruiden voor een veelzijdige smaakmaker.
Evenwicht met zoetheid
De zuurheid van Sumak kan in balans worden gebracht met een vleugje zoetheid zoals honing of ahornsiroop in dressings of glazuren.
Combineer met verse kruiden
Het past goed bij verse kruiden zoals munt, peterselie en koriander. Gebruik ze samen in salades of marinades.
Citroen en Sumak
De citroenachtige smaak van Sumak gaat heel goed samen met echt citroensap of citroenschil. Combineer ze voor een extra citruspunch.
Gebruik als vervanger voor zout
Probeer sumak als zoutalternatief voor seizoens gerechten en verminder hiermee je natriuminname.
Sumak is een zeer unieke specerij. Er is niets vergelijkbaars en het is moeilijk te vervangen omdat niets anders qua smaak echt in de buurt komt. Het is citroenachtig en scherp met verrassende diepte en een ongewone complexiteit. Het wordt traditioneel gebruikt in de Midden-Oosterse keuken en wordt toegevoegd aan alles, van vlees rubs en kebab tot yoghurtdips waardoor gerechten een unieke helderheid krijgen. Het is ook heerlijk als je het roostert met bloemkool, op avocadotoast, of gestrooid over een zacht gekookt ei of hummus.
”Maak simpel je eigen gerecht”
Gerechten met sumak
Heb je nieuwe ideeën nodig om een lekker gerecht met sumak te maken? Hier zijn een paar eenvoudige maar heerlijke recepten waarin de kruiden zijn verwerkt:
Kikkererwten Salade
Ingrediënten:
3 kopjes ongekookte kikkererwten
1 eetlepel sumak
4 teentjes geperste knoflook
1 grote dun gesneden rode ui
1 theelepel chilipoeder
1 theelepel zout
1 bosje fijngehakte Italiaanse peterselie
5 tot 6 takjes verse munt
1 grote uitgeperste citroen van ongeveer 3 eetlepels
2 eetlepels granaatappelsiroop
2 eetlepels extra vergine olijfolie
Vers gemalen zwarte peper
Bereidingswijze:
1) Bedek de kikkererwten met water in een grote kom en laat ze een nacht weken.
Je kunt het ook snel weken:
Bedek het met 2,5 cm water in een pan en breng aan de kook. Zet het vuur uit, dek af en laat 1 uur weken.
2) Giet de geweekte kikkererwten af. Bedek met vers water en roer de teentjes knoflook en een paar snufjes zout en peper erdoor. Breng het aan de kook, zet het vuur lager en laat 60 minuten tot 2 uur sudderen, of tot het net gaar is maar niet uit elkaar valt.
Je kunt ze ook ongeveer 40 minuten in de snelkookpan koken. Wanneer het gaar is, spreid je het uit op een grote bakplaat om af te laten koelen.
3) Terwijl de kikkererwten afkoelen, schil je de ui en snijd je deze in vieren. Snij het zo dun mogelijk in een grote kom, met behulp van een zeer scherp mes.
4) Roer vervolgens de sumak, chilipoeder en zout erdoor. Gebruik je handen om de kruiden en het zout enkele minuten in de uien te masseren. Giet alle vloeistof af die zich op de bodem van de kom ontwikkelt.
5) Voeg nu de kikkererwten en gehakte peterselie toe aan de uien en gebruik je handen of twee vorken om alles goed te roeren.
6) Meng het citroensap, de olijfolie en de granaatappelsiroop door elkaar en meng het door de salade. Breng het op smaak met zout en peper. Blijf roeren totdat de uien volledig zijn opgenomen.
7) Zet het in de koelkast tot het serveren want deze salade wordt beter als je het een nachtje laat staan.
8) Snijd vlak voor het serveren de muntblaadjes fijn en strooi ze over de salade.
Opmerking:
Je kunt ook 4 blikjes kikkererwten uit blik vervangen voor de gedroogde erwten. Giet ze af en spoel ze grondig voordat je het gebruikt. Je kunt echter het beste vers gekookte kikkererwten gebruiken want deze zijn romig en zacht en lekkerder dan ingeblikte erwten.
Geroosterde kip met sumak en citroenen
Geroosterde Sumak kip met citroenen is een smaakvol kiprecept met wortels uit de Midden-Oosterse keuken en smaakt heerlijk pittig en aards.
Ingrediënten:
3 kilo hele kip, of koop stukjes kip met bot
2 citroenen
1 eetlepel sumak kruiden
5 teentjes fijngehakte knoflook
1/8 kop olijfolie
6 tot 8 takjes verse tijm
Chilivlokken
1 theelepel koosjer zout
Bereidingswijze:
1) Verwarm de oven voor op 190 graden
2) Spoel de kip af en dep hem droog. Verwijder met een keukenschaar de ruggengraat van de kip en snijd de kip in vieren.
3) Meng in een kleine kom de knoflook, olie, zout, sumak en sap van ½ citroensap, ongeveer ⅛ kopje.
4) Snijd de resterende 1,5 citroenen in plakjes van en spreid ze uit op een bakplaat met randen. Voeg een paar takjes tijm toe over de schijfjes citroen.
5) Wrijf elk stuk kip in, bestrijk alle kanten goed met de sumakmarinade en plaats het met de velzijde naar boven over de gesneden citroenen en tijm, met voldoende ruimte rondom elk stuk.
6) Plaats het in het midden van een hete oven en braad gedurende 50 minuten of langer totdat de kip gaar is en een temperatuur van 170 graden Celsius in de dij bereikt en de schil knapperig is. Om de knapperigheid te vergroten rooster je het een paar minuten onder zorgvuldig toezicht en pas op dat het niet verbrand.
7) Schep voor het serveren een beetje saus uit de pan over de kip en garneer het met verse takjes tijm en bestrooi met chilivlokken als je dat lekker vind.
Toast met feta, sumak en gepocheerd ei
Ingrediënten:
100 gram pompoen, geschild en in blokjes van 1 cm gesneden
25 gram verkruimelde feta
4 tomaatjes in vieren gedeeld
2 theelepels sumak
1 theelepel granaatappelmelasse
1 theelepel witte wijnazijn
1 ei
1 sneetje geroosterd brood naar keuze
Bereidingswijze:
1) Doe de pompoen in een magnetronbestendige schaal met 4 eetlepels water, de melasse en wat kruiden. Meng het goed en dek goed af met huishoudfolie. Zet de magnetron op de hoogste stand gedurende 5 tot 10 minuten tot ze gaar zijn. Verwijder de huishoudfolie en laat het een paar minuten afkoelen. Giet eventueel het water af.
2) Voeg een snufje sumak toe en prak het fijn met een vork.
3) Breng een kleine, diepe pan met water aan de kook en voeg de azijn toe. Laat het water in een cirkel ronddraaien en breek het ei in het midden. Pocheer gedurende 2 tot 3 minuten tot het eiwit gestold is, maar de dooier vloeibaar is. Giet het ei af met een schuimspaan en droog het vervolgens af met keukenpapier.
4) Pureer de pompoen op de toast, bestrooi met feta en voeg de tomaten toe. Bestrijk met het ei, een snufje sumak en breng het op smaak.
Perzische Linzensoep
Een gezonde en vullende veganistische linzensoep boordevol kruiden en smaken uit het Midden-Oosten. Het is een heerlijke soep voor die dagen waarop we allemaal een beetje zielsverwarming nodig hebben!
Ingrediënten:
1 kopje gespoelde linzen
8 kopjes groentebouillon
1 grote fijngehakte ui
4 teentjes geplette knoflook
1 blik gestoofde en gepelde tomaten
2 theelepels sumak
1/2 theelepel peper
1/4 theelepel cayennepeper
3 theelepels 7 spice kruiden
Sap van 1 verse citroen
1 eetlepel olijfolie
1 bosje fijngehakte peterselie
1/4 kopje ongekookte bruine basmati rijst – optioneel
2 theelepels zout
Bereidingswijze:
1) Voeg olijfolie toe aan een pan van 5 liter en fruit de uien en knoflook aan.
2) Voeg de linzen en bouillon toe aan dit mengsel en breng het aan de kook. Zet het vuur vervolgens lager, dek het af en laat het 25 minuten op middelhoog vuur sudderen.
3) Voeg de tomaten, peterselie en alle kruiden toe en kook het 5 minuten.
4) Voeg de rijst toe en zet het vuur lager en laat het ongeveer 25 tot 30 minuten op middelhoog vuur koken tot de linzen en rijst gaar zijn. Voeg op dit punt het citroensap toe. Proef en breng op smaak met extra zout, peper en citroen naar eigen voorkeur.
5) Giet het mengsel in een kom en garneer met feta en gehakte peterselie.
Wat zijn de risico's en bijwerkingen van sumak?
Sumak kruid kan door de meeste mensen veilig worden geconsumeerd. Nadelige bijwerkingen van de consumptie van sumak kruiden zijn zeer zeldzaam maar wel mogelijk. Het behoort tot dezelfde plantenfamilie als cashewnoten en mango dus als je een voedselallergie hebt voor één van deze ingrediënten dan kun je het beste een arts raadplegen voordat je sumak kruiden gaat proberen.
Als je na het eten van sumak negatieve symptomen ervaart zoals jeuk, zwelling of netelroos, stop dan met het gebruik en neem contact op met een arts.
Als je medicijnen gebruikt om de bloedsuikerspiegel of het cholesterolgehalte te helpen verlagen, zorg er dan voor dat je de inname met mate houdt en overweeg om dit met je arts te bespreken. Omdat is aangetoond dat sumak kruiden de bloedsuikerspiegel verlagen en het cholesterol verlagen kan het een wisselwerking hebben met deze medicijnen.
Tips:
1) Bewaar sumak in een luchtdichte verpakking op een koele en donkere plaats om de smaak goed te behouden
2) Sumak kan na verloop van tijd zijn kracht verliezen. Ruik en proef het daarom regelmatig om er zeker van te zijn dat het nog steeds smaakvol is
3) Kies sumak van hoge kwaliteit voor de beste smaak. Zoek naar donkerrode of kastanjebruine variëteiten
4) Als je nieuw bent met sumak begin dan met een kleine hoeveelheid en pas het aan naar smaak omdat de zuurheid behoorlijk uitgesproken kan zijn
Sumak heeft een antioxidantieve, antibacteriële en ontstekingsremmende werking
Tot slot
Sumak stond centraal in dit artikel. Eet jij graag iets uit de Turkse keuken? En wat eet je dan het liefst? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit, help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Kerrie
Kruidnagel
