Kruiden > serotonine tekort
Expert: Jaap Gerrijts | 12 juni 2023 | Leestijd: 8 minuten
Serotonine tekort
Serotonine tekort kan de oorzaak zijn van een depressie. Serotonine is een belangrijke neurotransmitter die betrokken is bij veel processen in het lichaam. Het reguleert onder andere je stemming, slaapritme, de eetlust en pijngevoeligheid. Een tekort aan serotonine kan leiden tot depressieve klachten, angst, slapeloosheid, vermoeidheid en hoofdpijn.
Hoe merk je een serotonine tekort? In dit uitgebreide artikel leggen we dat aan je uit en vertellen we hoe je het kunt voorkomen of behandelen. Lees je mee?!
Serotonine wordt aangemaakt vanuit het aminozuur tryptofaan
Serotonine tekort
Serotonine word ook wel het gelukshormoon genoemd en deze neurotransmitter speelt een grote rol bij je algehele stemming, motoriek en emoties.
Serotoninereceptoren komen overal in je hersenen voor waar ze werken als neurotransmitters die berichten van het ene gebied naar het andere sturen. Wist je dat het grootste deel van serotonine zich in je darmen bevind? Hier beïnvloed het verschillende processen zoals:
• Stemming
• Stofwisseling
• Spijsvertering
• Eetlust
• Geheugen
Serotonine komt voor ongeveer 95 procent in je bloed en maag en darmkanaal voor en slechts 2 procent bevindt zich in je hersenen. Om deze reden zoekt men steeds vaker naar darmproblemen zoals ontstekingen in de darm of een lekkende darm. Dit zou een oorzaak kunnen zijn voor een serotonine tekort.
In dit artikel gaan we dieper in op de symptomen, oorzaken en geven je tips om een mogelijk tekort te verhelpen.
”Angst, depressie, spanning en slecht slapen”
Wat zijn de symptomen van serotonine tekort?
Wanneer je een serotonine tekort hebt dan zal je dit niet alleen mentaal merken maar je kunt ook lichamelijke klachten ervaren. Deze klachten kunnen per persoon verschillen en daarom is het niet altijd direct duidelijk dat het om een serotonine tekort gaat.
Om je een idee te geven welke symptomen er bij een serotonine tekort voorkomen hebben we het voor je op een rij gezet.
• Verlaagd zelfbeeld
• Depressiviteit
• Angst
• Spanning
• Paniekaanvallen
• Agressie
• Verminderd leervermogen
• Prikkelbaarheid
• Hoofdpijn
• Moeite met slapen
• Veranderingen in de eetlust
• Verhoogde pijngevoeligheid
• Slecht geheugen
• Problemen met de spijsvertering
• Overgewicht
”We noemen de darmen ook wel het tweede brein”
Wat is de oorzaak van een serotonine tekort?
Het is niet zo makkelijk om vast te stellen dat je een serotonine tekort hebt. De meest gebruikelijke manier is een neurotransmitter profielbepaling of een urinetest om te kijken hoeveel neurotransmitters er ontbreken. Men kijkt ook naar de symptomen om het totaalplaatje van een tekort te kunnen vaststellen.
Wat veroorzaakt lage serotoninespiegels in he lichaam? Serotonine maakt deel uit van een complex systeem van chemicaliën en receptoren. Als je een serotonine tekrot hebt dan is de kans groot dat je ook een tekort hebt aan andere neurotransmitters, wat de oorzaak is van de symptomen die we hebben voorgelegd.
Onderzoekers weten nog steeds niet zeker wat de exacte oorzaak van een serotonine tekort is, maar het kan te wijten zijn aan genetica, slechte voeding, levensstijl of problemen met de darmen.
Als je last hebt van chronische stress of vaak wordt blootgesteld aan giftige stoffen zoals zware metalen of pesticiden dan loop je mogelijk een groter risico op een serotonine tekort. Andere oorzaken kunnen een gebrek zijn aan zonlicht en het langdurig gebruik van bepaalde medicijnen.
Genetische factoren
Genetische aanleg kan een rol spelen bij serotonine tekort. Mensen kunnen variaties hebben in genen die de synthese, het transport of de receptorfunctie van serotonine beïnvloeden wat kan leiden tot lagere serotoninespiegels.
Slechte darmgezondheid
De darmen en de hersenen zijn nauw met elkaar verbonden via een complex communicatiesysteem dat bekend staat als de darm-hersenas. Het grootste deel van de serotonine in het lichaam wordt ook in je darmen gemaakt. Onevenwichtigheden in darmbacteriën, darmontsteking of aandoeningen zoals het lekkende darmsyndroom kunnen de synthese en opname van serotonine ernstig belemmeren.
Onvoldoende inname via de voeding
Serotonine wordt in het lichaam gesynthetiseerd uit het aminozuur tryptofaan dat je via voeding kunt binnen krijgen. Onvoldoende inname van tryptofaanrijk voedsel zoals gevogelte, eieren, kaas, noten en zaden kan leiden tot een verlaagde productie van serotonine.
Stress en chronische angst
Stressvolle gebeurtenissen, chronische angst en chronische stress kunnen de serotoninespiegels verlagen. Stress activeert de afgifte van cortisol en dit is een hormoon dat concurreert met serotonine voor binding aan bepaalde receptoren waardoor de serotonine-activiteit wordt verminderd.
Hormonale veranderingen
Hormonale schommelingen kunnen de serotoninespiegel beïnvloeden. Lage oestrogeenspiegels tijdens de menopauze of bepaalde fasen van de menstruatiecyclus kunnen bijdragen aan serotonine tekort en stemmingsstoornissen.
Medicatie
Bepaalde medicijnen kunnen de productie, afgifte of heropname van serotonine verstoren en dit kan wat leiden tot een serotonine tekort. Voorbeelden hiervan zijn:
• Antipsychotica
• Antidepressiva
• Anti-emetica
• Medicijnen tegen migraine
Chronische ziekte
Sommige chronische medische aandoeningen zijn in verband gebracht met serotonine-onevenwichtigheden. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
• Chronisch vermoeidheidssyndroom
• Prikkelbare darmsyndroom
• Lekkende darm
• Fibromyalgie
• De ziekte van Parkinson
Drugsmisbruik
Alcohol- en drugsmisbruik en met name stoffen die direct van invloed zijn op de serotoninespiegel zoals ecstasy, MDMA of bepaalde hallucinogenen kunnen de serotoninevoorraden in de hersenen uitputten en leiden tot een langdurig serotonine tekort.
”Serotonine word voor een groot deel in de darmen aangemaakt”
Wat is serotonine?
Serotonine is een soort chemische stof die werkt als een neurotransmitter. Het helpt namelijk signalen van het ene deel van de hersenen naar het andere te sturen. De chemische naam voor serotonine is 5-hydroxytryptamine en wordt ook wel 5-HT genoemd. Een neurotransmitter regelt de neurale activiteit en speelt een rol in een grote verscheidenheid van neuropsychologische processen.
Slechts 2 procent van de serotonine in het lichaam komt voor in de hersenen en 95 procent wordt geproduceerd in de darm. Hier helpt het hormonale, endocriene, autocriene en paracriene acties om te zetten. Serotonine komt van nature voor in het lichaam en werkt als een neurotransmitter waarbij het chemische berichten of signalen naar de hersenen stuurt om de motorische functie, pijnperceptie en eetlust te reguleren.
Het regelt ook verschillende biologische processen zoals:
• Spijsvertering
• Stemming
• Cardiovasculaire functie
• Energiebalans
Serotonine is een bijproduct van tryptofaan wat een essentieel aminozuur is dat bekend staat om zijn vermogen om de stemming te reguleren en hormonen op natuurlijke wijze in balans te brengen. Tryptofaan wordt in je hersenen omgezet in serotonine en helpt andere essentiële aminozuren beschikbaar te maken om je humeur onder controle te houden en je productie van stresshormonen te verminderen.
”Serotonine en dopamine zijn belangrijke neurotransmitters”
Wat is het verschil tussen serotonine en dopamine?
Wat is het verschil tussen serotonine en dopamine? Beide zijn neurotransmitters die onder andere een rol spelen bij depressie.
Serotonine werkt namelijk als een stemmingsregulator en speelt ook een rol bij veel andere lichaamsprocessen zoals slaap en de spijsvertering. Dopamine is verbonden met wat men het “pleziercentrum” in de hersenen noemt. Je lichaam krijgt een lading dopamine als je wordt beloond en lage niveaus van dopamine kunnen leiden tot verminderde motivatie en gevoelens van hulpeloosheid.
Het grote verschil is hoe de twee neurotransmitters je humeur beïnvloeden. Dopamine komt vrij na plezierige ervaringen en het verandert je motivatie en interesse, terwijl serotonine invloed heeft op de manier waarop je emoties verwerkt. Voor een optimale gezondheid moet je daarom beide niveaus in balans houden.
Een andere chemische stof in je hersenen die een vergelijkbare rol speelt als serotonine en dopamine is oxytocine en deze stof word voornamelijk geassocieerd met gevoelens van liefde.
”Saffraan kan helpen om de serotonine aanmaak te stimuleren”
Wat kan je doen aan serotonine tekort?
Er zijn verschillende manieren om een tekort aan serotonine aan te vullen. Je kunt kiezen voor medicatie maar ook proberen om via voeding en supplementen de balans weer te herstellen. Het grote nadeel van medicatie is dat ze soms bijwerkingen geven en je wilt je lichaam niet laten wennen aan een stof die je van nature normaal gesproken niet nodig hebt.
Om je een idee te geven wat kan helpen bij een serotonine tekort hebben we enkele tips voor je op een rij gezet!
Wat kan ik doen aan een serotonine tekort?
Ontstekingsremmende voeding
Wist je dat de gezondheid van je darmen enorm belangrijk is om voldoende serotonine te produceren? Het is daarom belangrijk dat je ontstekingsremmend voedsel eet dat de gezondheid van je darmen verbetert en de balans tussen goede en slechte bacteriën bevordert.
Enkele van de beste voedingsmiddelen hier voor zijn:
• In het wild gevangen zalm
• Eieren
• Bladgroenten
• Verse groenten
• Noten
Om de goede bacteriën in je darmen te vergroten zijn pro-biotische voedingsmiddelen een uitstekende aanvulling. Het eten of drinken van pro-biotische yoghurt, kefir, kombucha en appelciderazijn kunnen bijdragen aan de gezondheid van je darmen.
Ook gezonde vetten zoals:
• Avocado
• Kokosolie
• Extra Vierge olijfolie
• Ghee
Deze vetten kunnen helpen om ontstekingen te verminderen en de natuurlijke aanmaak van serotonine te bevorderen.
Lichamelijke beweging
Onderzoek laat zien dat lichaamsbeweging gunstige effecten heeft op de hersenfunctie omdat het de neurotransmitters dopamine, serotonine en noradrenaline helpt reguleren. Deze chemische boodschappers dragen bij aan lichaamsbeweging en beïnvloeden de hersenfunctie en verbeteren zelfs neurologische aandoeningen.
Daarom kan het deelnemen aan aerobe oefeningen zoals stevig wandelen, zwemmen, joggen of fietsen hierbij helpen.
Tryptofaan
Onderzoek laat zien dat een verminderde inname van tryptofaan kan leiden tot een aanzienlijke vermindering van bepaalde hersenactiviteiten die geluk stimuleren.
Volgens een studie zijn patiënten vaak succesvol in het verminderen van negatieve symptomen gerelateerd aan stemmingsstoornissen, verslavingen of hormonale problemen als ze dagelijks zes gram L-tryptofaan innemen. Het is aangetoond dat het gedurende enkele maanden elke dag innemen van deze hoeveelheid tryptofaan bepaalde symptomen kan helpen verminderen zoals:
• Rusteloosheid
• Prikkelbaarheid
• Spanning
• Stemmingswisselingen
Daarnaast kan het eten van voeding waar veel tryptofaan in zit helpen bij de aanmaak van extra serotonine. Denk hierbij aan voeding met veel eiwitten zoals:
• Eieren
• Noten
• Zaden
• Kip
• Kalkoen
• Rauwe zuivelproducten
5-HTP
5-HTP is een aminozuur dat van nature door je lichaam wordt aangemaakt. Het wordt vervolgens gebruikt om serotonine te produceren. Om deze reden worden 5-HTP-supplementen vaak gebruikt om de stemming te verbeteren en symptomen van depressie te verminderen. Je kunt 5-HTP-supplementen online en in natuurvoedingswinkels vinden.
Supplementen
Sommige stofjes kunnen je lichaam helpen om de aanmaak van serotonine ondersteunen. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
• Vitamine C
• Vitamine B3
• Vitamine B6
• Magnesium
• IJzer
• Zink
• Omega 3 vetzuren
• Saffraan
Je kunt deze vitamines uit voeding halen maar het ook uit een hoogwaardig supplement of multi-vitamine halen.
Als je twijfelt of je een tekort hebt aan bepaalde voedingsstoffen laat dan een uitgebreide test doen.
Zorg voor voldoende zonlicht
De neurotransmitter serotonine wordt niet goed aangemaakt als je niet genoeg zonlicht krijgt. Onderzoek suggereert namelijk dat er een directe relatie is tussen zonlicht en de productie van serotonine. Er wordt aangenomen dat blootstelling aan zonlicht de hersenen ertoe aanzet om de chemische stof af te geven.
Dit kan gedeeltelijk verklaren waarom lage niveaus van serotonine geassocieerd zijn met seizoensgebonden affectieve stoornis.
Verminderen van stress
Stress is funest voor je geestelijke en lichamelijke gezondheid. Het kan helpen om stress te vermijden en stress verlagende technieken toe te passen zoals:
• Ademhalingsoefeningen
• Sauna
• Lange wandeling in de natuur
• Luisteren naar je favoriete muziek
• Yoga
• Meditatie
• Mindfulness oefeningen
Als je het aanmaken van stresshormonen kunt verminderen dan kan dit helpen bij het herstellen van de serotoninebalans.
Slaap
Voldoende slaap is belangrijk om je hersenen en de rest van het lichaam goed te laten herstellen. Het kan helpen om stress te reduceren en je weerstand sterk te houden. Onderschat de tijd die je dagelijks nodig hebt om uit te rusten nooit. Slechts een paar procent van de bevolking kan met 6 uur slaap of minder goed functioneren en de rest heeft gemiddeld 8 uur slaap per nacht nodig.
Voldoende slaap zal je ook helpen bij:
• Stemming
• Spijsvertering
• Geheugen
• Produceren van afweerstoffen
• Ontspannen van de spieren
Welke medicatie wordt er gebruikt bij serotonine tekort?
Als je naar de huisarts of het ziekenhuis gaat en men stelt een serotonine tekort vast dan zal men na het stellen van de juiste diagnose overgaan op het voorschrijven van medicatie. Er zijn ook verschillende behandelingen die men kan doen om de aanmaak van serotonine te verbeteren.
Medicatie
In sommige gevallen kunnen zorgverleners selectieve serotonineheropnameremmers oftewel SSRI’s voorschrijven. Deze medicijnen werken als een soort antidepressivum. SSRI’s werken namelijk door de beschikbaarheid van serotonine in de hersenen te vergroten.
Andere medicatie zoals serotonine-norepinefrine heropnameremmers / SNRI’s of tricyclische antidepressiva kunnen ook worden voorgeschreven. Bij het voorschrijven van medicatie kijkt een arts naar de symptomen en medische geschiedenis van het individu.
Psychotherapie
Bepaalde soorten psychotherapie zoals cognitieve gedragstherapie kunnen helpen bij het beheersen van een serotonine tekort. Artsen kunnen mensen helpen bij het identificeren en aanpakken van denkpatronen, gedragingen en levensstijlfactoren die kunnen helpen om de onbalans in serotonine en gerelateerde symptomen te herstellen.
”Ruim 1,2 miljoen Nederlanders slikken dagelijks SSRI’s”
Wat zijn de bijwerkingen van SSRI's?
Zoals je misschien wel weet gaat het gebruik van medicatie vaak gepaard met het risico op bijwerkingen. Ook bij SSRI’s is dit het geval en kan je last krijgen van vervelende bijwerkingen zoals:
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Misselijkheid
• Diarree
• Obstipatie
• Slaperigheid
• Slaapproblemen
• Nervositeit
• Angst
• Wazig zien
• Zweten
• Seksuele problemen
Het gebruik van SSRI’s in Nederland is het afgelopen jaar maar liefst gestegen met ruim 25%! SSRI’s worden gebruikt om de symptomen van depressie te verbeteren door het serotoninegehalte in de hersenen te verhogen.
Naast SSRI’s wordt een andere klasse geneesmiddelen voor depressie gebruikt namelijk serotonine-norepinefrine heropnameremmers of SNRI’s genoemd. Deze medicijnen verhogen de niveaus van zowel serotonine als noradrenaline.
Enkele van de meest gebruikte soorten SSRI’s en SNRI’s zijn Paroxetine, Sertraline, Escitalopram, Fluoxetine en Fluvoxamine.
Neuropsychologische studies hebben aangetoond dat toediening van SSRI’s bij zowel gezonde als depressieve deelnemers leidde tot positieve verschuivingen in de manier waarop de hersenen reageerden op emotioneel gestuurde informatie. Andere studies laten andere resultaten zien. Zo suggereert men dat slechts 50 procent van de patiënten reageert op SSRI’s en effectieve remissie optreedt in minder dan 30 procent van de tijd. Deze uitslagen geven aan dat er nieuwe antidepressieve strategieën nodig zijn.
SSRI’s werken ook samen met bepaalde medicijnen en kunnen gevaarlijke effecten hebben in combinatie met sommige farmaceutische medicijnen of kruidensupplementen. Zorg er dan ook voor als je andere medicatie of supplementen gebruikt dat je aan de arts vraagt of het veilig is om deze te combineren.
Ook na het stoppen met SSRI’s bestaat het risico op ontwenningsverschijnselen. Deze symptomen zijn:
• Angst en onrust
• Misselijkheid
• Duizeligheid
• Griepachtige symptomen
• Slecht slapen
• Snel geïrriteerd zijn
Tips:
1) Eet gezond, biologisch en gevarieerd. Zorg dat je voldoende eiwitten en aminozuren binnen krijgt om de aanmaak van serotonine te bevorderen
2) Zorg dat je voldoende van de volgende voedingsstoffen binnen krijgt: Magnesium, omega 3, vitamines B, vitamine D, zink. ijzer en eventueel een multi-vitamine
3) Zorg dat je iedere dag in de zon loopt, minimaal een uur lichaamsbeweging hebt, 8 uur slaapt en alles doet om stress zoveel mogelijk te verminderen
4) Ga niet zomaar met medicatie beginnen. Sommige mensen hebben het echt nodig en er baat bij maar er word tegenwoordig teveel voorgeschreven en gebruikt terwijl het niet altijd nodig is
Eet ontstekingsremmende voeding zoals eieren, noten of in het wild gevangen zalm
Tot slot
Serotonine tekort stond centraal in dit artikel. Eet jij altijd gezond en gevarieerd? En zorg je dat altijd voldoende aminozuren binnenkrijgt? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Ashwagandha
Serotonine syndroom
