Expert: Jaap Gerrijts | 13 januari 2023 | Leestijd: 7 minuten
Prikkelbare darm syndroom
Het prikkelbare darm syndroom wordt ook wel een spastische darm genoemd. Je spreekt van het prikkelbare darm syndroom als je vaak last van buikklachten en problemen met de ontlasting hebt. Hoe deze klachten ontstaan is niet duidelijk maar vermoed wordt dat je hersenen extra alert zijn voor wat er in je darmen gebeurt. Het vermijden van stress is daarom erg belangrijk omdat dit de klachten doet versterken.
Het prikkelbare darm syndroom treft ongeveer 10% van de bevolking. In dit uitgebreide artikel vertellen we daar alles over en geven we je tips hoe je de klachten kunt verminderen. Lees je mee?!
Prikkelbare darm syndroom
Het Prikkelbare darm syndroom is een chronische aandoening aan de darmen waarbij voornamelijk de dikke darm verstoort is. Ruim 60% van de mensen die last hebben van deze aandoening hebben gevoelige zenuwen in de darmwand en dit komt door een verstoring in de hersen-darm-as wat er voor zorgt dat de darmen verstoorde signalen doorgeven aan de hersenen.
Wist je dat ruim 10% van alle Nederlanders last heeft van deze aandoening? Het zorgt er voor dat de ontlasting vaak te dun of in sommige gevallen een verstopping ontstaat.
Iedereen kan last hebben van deze aandoening, toch komt het het meest voor bij vrouwen van jonge tot middelbare leeftijd. Ruim twee keer zoveel vrouwen als mannen hebben last van het Prikkelbare darm syndroom.
”Diarree en verstopping zijn de meest voorkomende symptomen”
Wat zijn de symptomen van het prikkelbare darm syndroom?
De ervaring van elke persoon met het Prikkelbare darm syndroom is een beetje anders, en bepaalde symptomen lijken vaak sterker of vaker voor te komen dan andere. Geen enkele test kan daadwerkelijk bevestigen of iemand het Prikkelbare darm syndroom heeft of niet en daarom is het volgen van symptomen enorm belangrijk!
Wat zijn de meest voorkomende symptomen bij het Prikkelbare darm syndroom?
Sommige mensen hebben vaker last van diarree of constipatie dan de ander. Het is ook mogelijk om last van beide te hebben. Diarree wordt beschouwd als dunne ontlasting en vaak meerdere keren per dag naar de wc gaan. Je hebt last van constipatie als je minder dan drie stoelgangen per week hebt en/of het gevoel hebben dat je niet alle ontlasting kunt passeren die je zou willen.
Ook de kleur van de ontlasting verandert regelmatig en de textuur kan de ene dag anders zijn als de andere dag. Juist het veranderen van de textuur is belangrijk want als dit niet consistent is dan kan dit wijzen op een probleem met de darmen.
Andere klachten die veel voorkomen zijn:
• Buikpijn
• Kramp in de buik
• Misselijkheid
• Opgezette buik
• Gas en boeren
• Brandend maagzuur of zure oprispingen
• Snel een vol gevoel
• Verlies van eetlust
Verlichting van deze symptomen treedt meestal op als iemand meerdere dagen achter elkaar normaal naar de wc is geweest.
Andere symptomen die voor kunnen komen zijn:
• Vermoeidheid
• Spierpijn, veelal in de onderrug
• Vieze smaak in de mond
• Slaapproblemen
• Hoofdpijn
• Angst
• Depressie
• Hartkloppingen
• Vaak de behoefte om te plassen
”PDS zit niet tussen de oren”
Wat is de oorzaak van het prikkelbare darm syndroom?
Vroeger werd het Prikkelbare darm syndroom gezien als een psychische aandoening omdat men er geen duidelijke oorzaak voor kon vinden. Tegenwoordig weet men zeker dat het geen psychische oorzaak heeft, echter kan men vaak niet de oorzaak vinden waarom iemand er last van heeft.
De oorzaak van het Prikkelbare darm syndroom kan voor iedere persoon anders zijn en dat maakt het ook lastig om erachter te komen wat de exacte oorzaak is. Er zijn namelijk veel verschillende factoren in iemands leven die de spijsvertering kunnen beïnvloeden.
Verschillende onderzoekers denken dat de onderliggende oorzaak van Prikkelbare darm syndroom symptomen een abnormaal functioneren van de zenuwen, enzymen en spieren in het spijsverteringskanaal is. Deze helpen bij:
• Gasvorming
• Vochtniveaus
• Vrijkomen van stoelgang
• Beheersen van de opname van voedingsstoffen
Een belangrijke factor in het lichaam zijn stress en stemmingen en deze hebben een invloed op hoe het spijsverteringssysteem werkt. Dit komt omdat de darmen nauw verbonden zijn met de hersenen. De twee communiceren constant via de nervus vagus, zodat de darmen signalen van je centrale zenuwstelsel kunnen ontvangen. Stress kan er ook voor zorgen dat de darm bepaalde neurotransmitters zoals serotonine, wel of niet kan produceren. Hierdoor kunnen mensen met darmproblemen zich soms angstig en depressief voelen.
Er is niet één specifieke oorzaak van het Prikkelbare darm syndroom die op iedereen van toepassing is. Het is vaak een combinatie van verschillende oorzaken die uiteindelijk zorgen voor deze aandoening.
Voedselgevoeligheden en allergieën – Gluten, zuivel en voeding die bepaalde koolhydraten bevatten
• Hormonale onevenwichtigheden – menstruatie, zwangerschap of menopauze
• Erfelijk
• Chronische stress en/of fysieke stress
• Reizen
• Slecht slapen en veranderingen in het circadiaans ritme
Als je denkt last te hebben van het Prikkelbare darm syndroom dan is het belangrijk om naar de dokter te gaan voor meer onderzoek. Het kan namelijk voorkomen dat er een andere onderliggende ziekte is die deze klachten veroorzaakt. Je wilt deze daarom altijd uitsluiten zodat de klachten niet erger gaan worden.
Hoe weet je of de symptomen waarschijnlijk niet te wijten zijn aan het Prikkelbare darm syndroom? Als je één van de onderstaande symptomen hebt dan kunnen deze worden veroorzaakt door zaken als bloedarmoede, schildklieraandoeningen of infecties.
• Bloed in de ontlasting
• Koorts
• Nacht zweet
• Hoofdpijn
• Migraine
• Veranderingen in de menstruatiecyclus
• Chronische vermoeidheid
• Laag ijzergehalte
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Snelle gewichtstoename
”80% van mensen met het Prikkelbare darm syndroom heeft een ijzertekort”
Meest voorkomende tekorten bij het prikkelbare darm syndroom
Onder deze omstandigheden heb je een enorme hoeveelheid ontstekingen en een overdreven reactie van het immuunsysteem. Darmontsteking en andere klachten bij het Prikkelbare darm syndroom vermindert de opname van voedingsstoffen en dit kan leidden tot nog meer gezondheidsklachten.
De meest voorkomende tekorten aan voedingsstoffen bij mensen met het Prikkelbare darm syndroom zijn:
1) IJzertekort
Wist je dat 80% van degenen met het Prikkelbare darm syndroom een ijzertekort heeft?IJzer tekort treedt op bij mensen met het Prikkelbare darm syndroom vanwege bloedverlies en verminderde ijzeropname als gevolg van ontsteking. Je kunt bloedarmoede krijgen als het ijzer gehalte in het lichaam te laag wordt. De beste bronnen van ijzer zijn dierlijke producten zoals rundvlees, orgaanvlees en spirulina. Haal je ijzer altijd uit het voedsel dat je eet en niet uit supplementen. Het kan namelijk snel voorkomen om te veel ijzer op te bouwen met supplementen.
2) Vitamine D-tekort
Wist je dat 70% van de mensen met het Prikkelbare darm syndroom een vitamine D-tekort heeft? Dit komt omdat Prikkelbare darm syndroom gerelateerde ontsteking de opname van vitamine D uit de voeding blokkeert. Bovendien kunnen leeftijd, gewicht, huidskleur en seizoen de vitamine D-spiegels beïnvloeden. Vitamine D is belangrijk voor de opname van calcium, het herstel van de dunne darmwand en het verminderen van ontstekingen.
3) Vitamine K1 en K2
Vitamine K1 en K2 worden ook gemaakt door je microben in de darmen. Een ongezonde darm kan de niveaus van deze twee voedingsstoffen enorm verlagen. Vitamine K1 helpt bloedingen te voorkomen door het bloed te laten stollen en vitamine K2 ondersteunt de sterkte van de botten en helpt calcium uit de bloedvaten en gewrichten te houden.
Als je het Prikkelbare darm syndroom hebt, zorg er dan voor dat je deze voedingsstoffen aanvult en je waardes regelmatig laat controleren bij een arts.
4) Vitamine B12 en foliumzuur
Vitamine B12 en foliumzuur komen uit gezonde voeding en darmmicroben. Als je een darmontsteking hebt dan mist het microbioom vaak belangrijke bacteriën. Dit kan het vermogen om B-vitaminen te produceren en te absorberen beperken. Lage vitamine B12 en foliumzuur kunnen vermoeidheid, bloedarmoede en vele andere problemen veroorzaken.
”Vermijd lactose en gluten”
FODMAP dieet
Als je last hebt van het Prikkelbare darm syndroom of andere darmproblemen dan ka het FODMAP dieet helpen de symptomen te verminderen.
FODMAP is een acroniem voor:
• Fermenteerbaar – koolhydraten die worden verteerd door darmbacteriën
• Oligosacchariden – granen, knoflook, uien en peulvruchten
• Disachariden – zuivelproducten
• Monosacchariden – fructose
• Polyolen – sorbitol en mannitol
Dit dieet word meestal bij het Prikkelbare darm syndroom en inflammatoire darmziekten zoals Collitus Ulcerosa en Crohn toegepast.
De verschillen tussen het Prikkelbare darm syndroom en inflammatoire darmziekten zijn:
– Bij het Prikkelbare darm syndroom zijn er geen zweren of laesies. Het komt ook alleen voor in de dikke darm. In wezen is het een ontsteking in de dikke darm.
– Bij inflammatoire darmziekten is er een groep darmproblemen die ontstekingen veroorzaakt in verschillende delen van de maag en darmen.
FODMAP’s verhogen het gas in het maagdarmkanaal, wat de dikke darm kan uitrekken en uitzetten. Mensen met het Prikkelbare darm syndroom zijn erg gevoelig voor dit uitrekken vanwege een ontsteking.
Op een low FODMAP dieet wil je veel low FODMAP voedingsmiddelen consumeren en alle high FODMAP voedingsmiddelen vermijden.
Voedsel met een hoog FODMAP gehalte om te vermijden tijdens zijn:
• Broccoli
• Bloemkool
• Champignons
• Asperges
• Uien
• Spruitjes
• Kool
• Erwten
• Artisjokken
• Sjalotten
• Knoflook
• Venkel
• Prei
• Okra
• Biet
• Granen
• Fruit
• Suiker
• Zuivelproducten
• Peulvruchten
• Zetmeel
• Cashewnoten
• Pistachenoten
Low FODMAP voedingsmiddelen zijn:
• Taugé
• Groene bonen
• Kruiden
• Komkommer
• Radijs
• Paksoi
• Paprika
• Wortel
• Sla
• Tomaat
• Courgette
• Aubergine
• Vlees
• Eieren
• Zeevruchten
• Feta kaas
• Harde kazen
• Amandelmelk
• Lactose vrij zuivel
• Macadamia noten
• Pompoenpitten
• Walnoten
• Pure chocolade
Als je het low FODMAP dieet volgt en nog steeds last hebt van darmproblemen dan kan het helpen om alle groenten en fruit te schrappen en een carnivoordieet te volgen totdat je darmen genezen zijn. Je kunt daarna proberen om beetje bij beetje andere soorten voedsel te herintroduceren aan je dieet.
”De juiste voeding kan helpen klachten te verminderen”
Wat kan je doen om klachten te verminderen?
Het is erg vervelend als je een darmaandoening hebt en dit kan je belemmeren in je doen en laten. Toch kun je proberen de klachten te verminderen door de volgende tips te proberen. Ieder mens is weer anders en daarom zal het voor de één beter werken als voor de ander.
Enzymen en supplementen
Supplementen kunnen helpen om klachten te verminderen omdat de darmen in sommige gevallen voedingsstoffen minder goed op kunnen nemen. Als je extra supplementen gebruikt dan vul je eventuele tekorten aan en kun je hogere doseringen gebruiken dat met voeding soms erg lastig is.
De volgende supplementen kunnen een aanwinst zijn:
Probiotica met 50 miljard tot 100 miljard eenheden per dag:
• Stimuleren bijna alle spijsverteringsfuncties en helpen de darmen opnieuw te koloniseren met gezonde bacteriën
Spijsverteringsenzymen helpen bij:
• Reguleren van het maagzuur
• Spijsvertering
• De opname van voedingsstoffen
Neem twee voor elke maaltijd
Omega-3 visolie
• Vermindert ontstekingen in het maagdarmkanaal
Neem 1.000 milligram per dag
L-glutamine poeder helpt:
• Het spijsverteringskanaal te herstellen
Neem vijf gram twee keer per dag
Aloë vera-sap helpt:
• Constipatie te verminderen
Neem drie keer per dag een half kopje
Adaptogene kruiden zoals gember, gladde iep en zoethoutwortel:
• Helpen de effecten van stress en hormonale onevenwichtigheden te verminderen en kalmeren darmontstekingen
Verminderen van stress
Wanneer je veel stress hebt dan kan je spijsvertering hier door verstoort raken. Dit komt omdat het de hormoonspiegels beïnvloedt en ontstekingen in het lichaam veroorzaakt. Verschillende onderzoeken hebben laten zien dat depressie en angst, seksueel misbruik en een persoonlijkheidsstoornis allemaal risicofactoren zijn voor het Prikkelbare darm syndroom.
Zorg dat je stressvolle situaties vermijd en ontspan zoveel mogelijk.
1) Doe dingen die je leuk vind, hobby, muziek etc..
2) Ga vaak naar buiten en wandel in de natuur
3) Mediteer, ademhalingsoefeningen, yoga
4) Sauna, sporten en beweging
5) Essentiële oliën zoals venkel, pepermunt en gember
Lichamelijke beweging
We hebben het net al kort over beweging gehad dat je kan helpen om stress te verminderen maar het kan daarnaast de spijsvertering verbeteren. Onderzoek heeft aangetoond dat een verhoogde fysieke activiteit de klachten van het Prikkelbare darm syndroom verminderen en de algemene kwaliteit van leven verbetert. Fietsen, lopen, tennissen, zwemmen, fitness of andere manieren van beweging zijn allemaal goed om je fitter te voelen en de spijsvertering te helpen verbeteren.
Fecale transplantaties
Fecale transplantaties of microbiota-transplantaties is een effectieve manier bij het bestrijden spijsverteringsstoornissen en bijbehorende symptomen. Hierbij word gezonde ontlasting van een ander persoon getranplanteert in de darmen van iemand anders. Een onderzoek uit Noorwegen tussen patiënten met het Prikkelbare darm syndroom liet zien dat het hun toestand hielp verbeteren. Het bleek dat het aanzienlijke symptoomverlichting gaf en dat er geen bijwerkingen waren. Ondanks deze grote doorbraak moet er nog meer onderzoek gedaan worden om te kijken hoe dit het beste kan worden toegepast in de toekomst.
”Er bestaat geen officiële test voor PDS”
Is er een test voor een darmprobleem?
Geen enkele test kan daadwerkelijk bevestigen of je het Prikkelbare darm syndroom hebt of niet. Dat is dan ook de reden waarom het volgen van symptomen zo belangrijk is. Vanuit het standpunt van een arts wordt het Prikkelbare darm syndroom gediagnosticeerd wanneer een cluster van symptomen samen optreedt en minstens enkele maanden aanhoudt.
Enkele van de grootste tekenen en symptomen van het Prikkelbare darm syndroom zijn:
• Veranderingen in de stoelgang zoals frequentie en consistentie
• Terugkerende buikpijn
Het Prikkelbare darm syndroom wordt door een arts gediagnosticeerd wanneer spijsverteringssymptomen ten minste drie tot zes maanden aanhouden. Het is normaal dat iemand last heeft van de maag en darmen want dit komt bij iedereen wel eens voor. De duur van deze klachten word daarom gezien als een belangrijke onderscheidende factor.
Voor iemand die het Prikkelbare darm syndroom heeft moeten de symptomen minstens drie dagen per maand aanwezig zijn en bij de meeste mensen komt het veel vaker voor. Sommige mensen hebben last van veel verschillende klachten terwijl anderen slechts één of twee symptomen hebben zoals diarree en een opgeblazen gevoel.
Hoe wordt het Prikkelbare darm syndroom gediagnosticeerd?
Prikkelbare darm syndroom is anders dan andere spijsverteringsstoornissen omdat er geen structurele problemen zijn in de darmen zoals blokkades van de dikke darm. Dit betekent dat het soms een moeilijke aandoening kan zijn om te diagnosticeren. Een diagnose kan alleen worden gesteld door een proces van eliminatie en observatie van symptomen. Dit zorgt vaak voor frustratie bij mensen die lijden aan aanhoudende spijsverteringsproblemen omdat ze geen duidelijk antwoord kunnen krijgen op de oorzaak van hun symptomen.
Enkele van de meest voorkomende vragen die artsen kunnen stellen over de symptomen bij het Prikkelbare darm syndroom zijn:
• Heb je bekende voedselallergieën of -gevoeligheden?
• Geven bepaalde maaltijden je een opgeblazen en winderig gevoel?
• Hoe vaak ga je naar de wc?
• Helpt naar de wc gaan de buikpijn te verminderen?
• Heb je veel stress, zo ja hoeveel?
• Lijkt verhoogde stress symptomen te veroorzaken?
• Merk je een verandering op in het uiterlijk of de consistentie van de ontlasting na het eten van bepaalde voeding?
• Doet je aan lichaamsbeweging? Zo ja, helpt dit om de symptomen onder controle te houden?
Als je een arts bezoekt dan zal je vele vragen krijgen, een lichamelijk onderzoek en vragen over je medische geschiedenis.
Het lastige deel van het behandelen van het Prikkelbare darm syndroom komt nadat een diagnose is gesteld. Dit is het moment wanneer het echt aan de persoon zelf is om te experimenteren met hun eigen dieet, lichaamsbeweging en slaaproutines. Daarnaast is het belangrijk om erachter te komen hoe stress kan bijdragen aan de symptomen.
Tips:
1) Vermijd stress, beweeg dagelijks en houd een vast slaapritme aan
2) Eet regelmatig gefermenteerd voedsel zoals zuurkool en kimchi
3) Laat je onderzoeken bij een arts als er nog geen aandoening is vastgesteld
4) Voeding is enorm belangrijk, probeer daarom het FODMAP dieet uit
5) Soms kan het eten van vezels helpen en in sommige gevallen worden de klachten alleen maar erger bij het eten van meer vezels
Tot slot
Prikkelbare darm syndroom stond centraal in dit artikel. Heb jij vaak last van je darmen? Heb je vermoedens dat je last hebt van een prikkelbaar darm syndroom? Ben je bewust met ‘goede voeding’ voor je darmen bezig? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan de pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met je vrienden. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Waar zit magnesium in?
Waar is vitamine D goed voor?
