Expert: Jaap Gerrijts | 7 oktober 2023 | Leestijd: 7 minuten
Polyolen
Polyolen zijn een soort zoetstoffen die minder calorieën bevatten dan suiker. Ze worden vaak gebruikt in lightproducten, zoals snoep koeken en gebak. Polyolen hebben verschillende effecten op de gezondheid, zo kunnen ze helpen om tandbederf te voorkomen. Andere polyolen kunnen weer een laxerend effect hebben als je er teveel van eet. Polyolen hebben meestal geen invloed op de bloedsuikerspiegel, wat gunstig kan zijn voor mensen met diabetes of mensen die af willen vallen.
Wat zijn polyolen? In dit uitgebreide artikel leggen we dat aan je uit en vertellen we welke kunstmatige zoetstoffen je moet vermijden. Lees je mee?!
Producten met polyolen zijn zuivelproducten, chocolade, snoep, gebak en ijs
Polyolen
Tegenwoordig letten steeds meer mensen op hun suikerinname door een grote toename in allerlei ziektes zoals als diabetes en de populariteit van koolhydraatarme diëten zoals het keto en het carnivoor dieet. Polyolen zijn veel gebruikte suikervervangers die ook wel bekend staan als suikeralcoholen.
Deze stoffen zijn soorten koolhydraten maar bevatten geen suiker of alcohol. De meeste bevatten ongeveer de helft tot een derde minder calorieën dan gewone suikerbronnen, zoals gewone tafelsuiker, honing of ahornsiroop. Dit komt omdat je lichaam deze stoffen niet volledig kan afbreken om de calorieën goed op te nemen.
Wat zijn polyolen?
Polyolen worden gezien als laag verteerbare koolhydraten die in voedingsmiddelen kunnen worden gebruikt als een caloriearm alternatief voor suiker. Deze suikervervangers bevatten minder calorieën dan gewone suiker en ze zijn anders dan kunstmatige zoetstoffen en worden als een natuurlijker variant beschouwd.
Xylitol, erythritol en mannitol zijn voorbeelden van polyolen en deze worden vaak in een laboratorium gemaakt. Deze stoffen komen ook in kleine hoeveelheden van nature voor in voedingsmiddelen en planten zoals bessen, zeewier, ananas, olijven, asperges en zoete aardappelen.
De meeste van de polyolen hebben een vergelijkbare zoete smaak als suiker en ze verhogen de bloedsuikerspiegel niet zoals gewone suiker dat wel doet.
Zoals hieronder verder wordt uitgelegd hebben polyolen zowel voordelen als nadelen. Ze kunnen namelijk ook spijsverteringsproblemen veroorzaken zoals diarree vanwege hun laxerende werking. Wij gaan het je allemaal uitleggen!
”Polyolen zijn kunstmatig bewerkte natuurlijke zoetstoffen”
Welke polyolen zijn er?
Er worden tegenwoordig veel soorten polyolen gebruikt in allerlei soorten voedsel en drinken.
Voor we je gaan uitleggen welke soorten er zijn gaan we het hebben over de glycemische index. Wat is een glycemische index?
De glycemische index is een lijst die zoetstoffen aangeeft met cijfers waardoor je kunt zien hoeveel het je bloedsuikerspiegel laat stijgen. Hoe hoger de schaal, hoe ernstiger de piek in de bloedsuikerspiegel, hoe lager de schaal, hoe minder het effect heeft op je bloedsuikerspiegel.
Laten we beginnen met te kijken waar verschillende zoetstoffen zich op de glycemische index bevinden. Let op, hoe hoger het getal, hoe slechter het is voor je gezondheid.
Maltodextrine 110
Glucose 100
Kristalsuiker 60
Sucrose 65
Fructose-glucosestroop 58
Honing 55
Maltitol 35
Xylitol 13
Sorbitol 9
Isomalt 9
Lactitol 6
Mannitol 2
Tagatose 2
Erytritol 1
Aspartaam 0
Acesulfaam-K 0
Sucralose 0
Monniksfruit 0
Stevia 0
Welke soorten polyolen zijn er?
Xylitol, erythritol, sorbitol/glucitol, lactitol, isomalt, maltitol, mannitol, glycerol/glycerine en gehydrogeneerde zetmeelhydrolysaten behoren allemaal tot de groep polylen.
Hoewel producten als erythritol en xylitol zelf niet als kunstmatige zoetstoffen worden beschouwd, worden ze wel vaak gebruikt in combinatie met kunstmatige zoetstoffen om de smaak van lightproducten te verbeteren.
Hier volgt een kort overzicht van de meest populaire soorten polylen die je in verschillende voedingsmiddelen aan kunt treffen:
Erythritol
Erythritol is inmiddels één van de meest populaire ‘natuurlijke’ en caloriearme zoetstoffen die worden gebruikt in verpakte voedingsmiddelen en dranken. Erythritol bevat nul calorieën en nul koolhydraten. Het bevat ongeveer 60 tot 80 procent van de zoetheid van tafelsuiker. Je vindt het terug in producten zoals kauwgom, snoep, gelei, jam, yoghurt, chocoladerepen en verschillende caloriearme dranken.
Xylitol
Dit is een kristallijne alcohol en een derivaat van xylose wat een soort aldosesuiker is die niet verteerbaar is door de bacteriën in het spijsverteringsstelsel. Het wordt meestal in een laboratorium geproduceerd uit xylose, maar is ook op natuurlijke wijze afkomstig uit de bast van de berk. In tegenstelling tot erythritol is xylitol niet volledig calorievrij. De stof bevat ongeveer 40 procent minder calorieën dan gewone tafelsuiker en levert ongeveer 10 calorieën per theelepel op vergeleken met ongeveer 16 per theelepel suiker.
Sorbitol
Sorbitol smaakt minder zoet dan suiker en levert ongeveer 50 procent van de relatieve zoetheid. Dit betekent dat het vaak in grotere hoeveelheden wordt gebruikt, wat één van de redenen is waarom het de neiging heeft diarree te veroorzaken.
Mannitol
Mannitol heeft 50 tot 70 procent van de zoete smaak van suiker. Het gebruik ervan is bij sommige mensen in verband gebracht met een opgeblazen gevoel en diarree.
”Kijk goed op het etiket om erachter te komen wat er precies in zit”
In welke voedingsmiddelen zitten polyolen?
Voedingsmiddelen en dranken met suikervrij op het etiket bevatten waarschijnlijk een soort polyol en vaak ook kunstmatige zoetstoffen.
Enkele voorbeelden van voedingsmiddelen en dranken die vaak polyolen bevatten zijn:
Snoep
Sport- en energiedrankjes
Light frisdranken en dranken met nul calorieën
Jam
Chocolade producten
Glazuur
Desserts zoals ijs en pudding
Verpakte snacks op graanbasis zoals koekjes en cakes
Notenboters
Tandpasta
Medicijnen
Supplementen
Hoestsiroop
Zuigtabletten
Neussprays
Men ziet toegevoegde suikers als suikers die worden toegevoegd tijdens de verwerking van voedsel of als zodanig worden verpakt. Polyolen worden daarentegen niet beschouwd als toegevoegde bronnen van suikers en worden om deze reden vaak niet opgenomen in de regel met toegevoegde suikers op de meeste etiketten.
”De meeste polyolen staan laag op de glycemische index”
Wat zijn de mogelijke voordelen van polyolen?
Steeds meer mensen kiezen voor polyolen in plaats van suiker omdat het de bloedsuikerspiegel vaak minder beïnvloed. Er zijn veel verschillende soorten polyolen die inmiddels veelvuldig zijn onderzocht. Wij gaan de meest onderzochte voordelen met je doornemen.
Lage glycemische index
Polyolen bevatten weinig koolhydraten en worden langzamer omgezet in glucose dan gewone suiker. Dit betekent dat ze een lagere glycemische indexscore hebben. Als je ze consumeert dan is er weinig of geen afgifte van het hormoon insuline nodig, dat wordt gebruikt om glucose te metaboliseren en een normale bloedsuikerspiegel te handhaven.
Zijn polyolen veilig voor diabetici?
Polyolen zijn inderdaad veilig voor mensen met diabetes en het wordt vaak aangemoedigd in plaats van gewone suikers. Voor mensen met diabetes kan het consumeren van producten gemaakt met van polyolen helpen om zowel de calorie inname als pieken in de bloedsuikerspiegel te minimaliseren.
Onthoud wel dat een voedingsmiddel dat suikervervangers bevat nog steeds veel koolhydraten kan bevatten en ook andere additieven. Om deze reden moet het niet worden gezien als een calorie vrij voedingsmiddel.
Beter voor de tanden dan gewoon suiker
Omdat polyolen niet op dezelfde manier als suiker door bacteriën in je mond worden gemetaboliseerd en omgezet in zuren, wordt er aangenomen dat polyolen gezonder voor je tandvlees en tanden zijn.
Uit onderzoek blijkt namelijk dat ze mogelijk minder bijdragen aan gaatjes en tandbederf. Om deze reden raden tandartsen hun consumptie aan in plaats van suikerhoudende producten zoals snoep, kauwgom, enz.
Polyolen worden zelfs gebruikt in tandheelkundige en farmaceutische producten zoals:
• Tandpasta
• Mondspoeling
• Hoestsiropen
• Keelpastilles
Het wordt in deze producten gebruikt om het aantal calorieën en het suikergehalte laag te houden.
Zoeter maken van koolhydraatarme en keto recepten
Suikervervangers worden tegenwoordig veel gebruikt in voedsel- en drankproducten die zijn ontwikkeld voor koolhydraat gecontroleerde eetplannen zoals het keto-dieet.
Er is nog een ander voordeel van het gebruik van deze producten. Polyolen in eten en drinken doen namelijk meer dan alleen een zoete smaak toevoegen zonder calorieën toe te voegen.
• Ze voegen volume en textuur toe
• Helpen vocht vast te houden
• Voorkomen bruinverkleuring van verschillende voedingsproducten
Sommige mensen hebben een voller gevoel na het eten van voedsel met polyolen en dit betekent dat ze kunnen helpen tijdelijk de eetlust en het hunkeren naar snoep en snacks onder controle kunnen houden.
Wat is het verschil tussen suiker en suikeralcohol?
Suikeralcoholen zijn koolhydraten die kenmerken hebben van zowel suikers als alcohol. Met andere woorden een deel van hun chemische structuur lijkt op suiker en een deel lijkt op alcohol, hoewel ze in belangrijke opzichten van beide verschillen.
Onderzoek laat zien dat polyolen enkele fysieke overeenkomsten vertonen met suiker maar dat ze de bloedsuikerspiegel niet zo drastisch beïnvloeden. Suikeralcoholen bevatten ook minder calorieën dan suiker.
• Polyolen bevatten 1,5 tot 3 calorieën per gram
• Suiker bevat 4 calorieën per gram
Polyolen zijn ook anders dan kunstmatige zoetstoffen die geen koolhydraten of calorieën bevatten. Kunstmatige zoetstoffen veroorzaken namelijk geen stijging van de bloedsuikerspiegel en suikeralcoholen hebben echter vaak wel een klein effect op de bloedsuikerspiegel.
”Maltitol kan je bloedsuikerspiegel laten stijgen”
Wat is de slechtste polyol?
Zoals je inmiddels hebt gelezen is er een duidelijk verschil in polyolen want de één heeft wel een hoge score op de glycemische index en de andere weer niet. Als je een goede suikervervanger zoekt in de vorm van een polyol dan is het belangrijk om hier naar te kijken. Als we kijken naar de slechtste polyol oftewel suikeralcohol dan is dit maltilol omdat deze hoog staat op de glycemische index en bij veel mensen bijwerkingen veroorzaakt.
Maltitol is verder een goedgekeurde voor gebruik door de Europese autoriteit voor voedselveiligheid ook wel EFSA in het kort. Het word daarom beschouwd als veilig om te gebruiken. De stof bevat gemiddeld 75% tot 90% van de zoetheid van suiker.
De bijwerkingen die gemeld zijn bij maltilol zijn:
• Buikpijn
• Winderigheid
• Diarree
Omdat maltilol hoog staat op de glycemische index word het sterk afgeraden om te gebruiken door mensen met diabetes.
Zit er alcohol in suikeralcohol?
Er zit geen alcohol in suikeralcohol oftewel polyolen. Suikeralcoholen zijn namelijk niet hetzelfde als suikervrije alcohol of caloriearme alcoholen. Dit komt omdat suikeralcoholen geen alcohol bevatten zoals alcoholische dranken dat wel doen. Ze hebben echter wel een chemische samenstelling die lijkt op die van alcohol en vandaar de naam suikeralcohol.
”Aspartaam en Acesulfaam-K staan bekend om de negatieve bijwerkingen”
Welke kunstmatige zoetstoffen moet je vermijden?
Kunstmatige zoetstoffen veroorzaken problemen met je microbioom en de vriendelijke bacteriën in je darmen. Ze kunnen ook vochtretentie veroorzaken en houden verband met insulineresistentie en een heleboel andere problemen.
Daarnaast zijn er verschillende kunstmatige zoetstoffen onderzocht op kanker veroorzakende eigenschappen en ook hier zijn er meldingen gemaakt dat ze deze ziekte kunnen helpen veroorzaken.
De volgende kunstmatige zoetstoffen kun je het beste vermijden:
• Aspartaam
• Sacharine
• Sucralose
• Acesulfaam-K
”Wees voorzichtig met het gebruik en bouw het in get begin op”
Wat zijn de risico's en bijwerkingen van polyolen?
Zijn polyolen slecht voor je? Sommige mensen maken zich zorgen over de consumptie van deze suikervervangers om de volgende redenen:
• Ze worden vaak gemaakt van GMO stoffen zoals GMO-maïszetmeel en glucosestroop
• Ze kunnen moeilijk verteerbaar zijn en spijsverteringsklachten veroorzaken. Bij sommige mensen kunnen ze zelfs een laxerend effect hebben. Ze passeren de dunne darm en worden gefermenteerd door bacteriën in de dikke darm. Sommige polyolen kunnen voor lange tijd in je darmen blijven hangen en daarmee ongemak veroorzaken
• Ze bieden niet dezelfde gezondheidsvoordelen als andere natuurlijke zoetstoffen zoals stevia
Hoewel polyolen over het algemeen als veilig worden beschouwd om te consumeren, kunnen ze bij inname in grote hoeveelheden mogelijk negatieve reacties veroorzaken en vooral spijsverteringsproblemen.
Enkele van de meest voorkomende bijwerkingen van polyolen zijn: m
• Misselijkheid
• Opgeblazen gevoel
• Winderigheid
• Diarree
De beste manier om de bijwerkingen te voorkomen is door er niet teveel van te consumeren.
Polyolen zijn echter wel veilig in een gematigde hoeveelheid maar ze mogen niet in overmatige hoeveelheden worden gegeten. Zo adviseert men om niet meer dan 50 gram sorbitol per dag of meer dan 20 gram mannitol per dag te consumeren om de kans op diarree te beperken.
Wees ook voorzichtig met het eten van voedsel dat polyolen op een lege maag want dit zal waarschijnlijk sneller bijwerkingen geven dan wanneer je hetzelfde product met een vollere maag eet.
”Stevia is een veel gebruikte natuurlijke zoetstof”
Welke zoetstoffen kan je het beste gebruiken?
De beste zoetstoffen die je kunt gebruiken geven de minste kans op bijwerkingen. Ze worden daarnaast van natuurlijke stoffen gemaakt zoals stevia dat afkomstig is van de steviaplant. De volgende zoetstoffen staan ook zeer laag op de glycemische index met een rating van maar liefst nul en dit zal ervoor zorgen dat ze je bloedsuiker niet laten pieken.
Welke zoetstoffen kan je het beste gebruiken?
• Stevia
• Monniksfruit
• Inuline
”Xylitol levert minder calorieën dan suiker”
Wat is de beste polyol?
Xylitol is een polyol die vaak wordt gebruikt als suikervervanger in verschillende producten. Je vind de stof veel terug in:
• Tandpasta
• Kauwgom
• Ontbijtkoek
• Zoetjes
• Frisdrank
• Koeken
• Snoep
Xylitol heeft een lage glycemische index waardoor het een minimale invloed heeft op de bloedsuikerspiegel. Dit maakt het een geschikte zoetstof voor mensen met diabetes of mensen die hun bloedsuikerspiegel onder controle willen houden.
Er is ook aangetoond dat xylitol een positieve invloed heeft op de gezondheid van de tanden. Het kan namelijk het risico op gaatjes en tandbederf verminderen door de groei van schadelijke bacteriën in de mond te remmen. Om deze reden zie je de stof veel terug in tandpasta en kauwgom.
Veel mensen verdragen xylitol goed en de stof geeft veel minder bijwerkingen vergeleken met andere suikeralcoholen zoals sorbitol of mannitol.
Een andere goed polyol is erytritol die op nul staat op de glycemische index en het minste maagklachten veroorzaakt bij mensen.
Tips:
1) Als je nieuw bent met polyolen, introduceer ze dan geleidelijk zodat je spijsvertering zich kan aanpassen
2) Let erop dat de meeste polyolen niet calorievrij zijn. Ze leveren wel minder calorieën dan suiker. Het exacte caloriegehalte verschilt per type en kijk daarom goed op de verpakking wat er precies in zit
3) Polyolen kunnen bij het bakken en koken worden gebruikt als suikervervanger. Hou er wel rekening mee dat ze de textuur en smaak van het eindproduct kunnen beïnvloeden
4) Als je diabetes hebt, controleer dan je bloedsuikerspiegel wanneer je polyolen gebruikt om de impact ervan op je bloedsuiker te begrijpen
5) Houd er rekening mee dat hoewel polyolen over het algemeen als veilig worden beschouwd, ze mogelijk niet voor iedereen geschikt zijn. Sommige mensen kunnen spijsverteringsproblemen ervaren of allergieën of gevoeligheden hebben voor specifieke polyolen. Als je hier last van hebt dan is het belangrijk om de consumptie te stoppen of de hoeveelheid te verminderen
Polyolen zitten in dieetproducten voor mensen die een koolhydraatarm dieet volgen
Tot slot
Polyolen stond centraal in dit artikel. Ben jij een zoetekauw? En wat voor zoetigheid eet je dan graag? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit, help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Suikervrije chocolade
Suikervrij snoep
