
Expert: Jaap Gerrijts | 14 juni 2023 | Leestijd: 8 minuten
Polyfenolen
Polyfenolen zijn stoffen die voorkomen bij planten en die verschillende gezondheidsvoordelen hebben. Ze hebben krachtige antioxiderende eigenschappen, wat betekent dat ze de schade van vrije radicalen kunnen verminderen. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan polyfenolen zijn thee, wijn, bessen, noten en olijfolie.
Polyfenolen hebben vele gezondheidsvoordelen. In dit uitgebreide artikel leggen we uit welke dat zijn en vertellen welke voeding veel polyfenolen bevat. Lees je mee?!
Polyfenolen
Polyfenolen is een verzamelnaam voor verschillende soorten stoffen die voorkomen in planten. De officiële definitie is “elke verbinding die één of meer fenolische hydroxylgroepen bevat”, maar wat houd dit precies in?
Polyfenolen zijn een soort micronutriënten die gezondheid bevorderende eigenschappen bevatten en voorkomen in een grote verscheidenheid aan groenten en fruit. Plantaardige polyfenolen zijn rijk aan antioxidanten en ze kunnen helpen bij het bestrijden van schadelijke vrije radicalen en het voorkomen van schade aan cellen. Hierdoor kan het risico op chronische ziekten worden verlaagd.
Polyfenolen zijn ook in verband gebracht met talloze gezondheidsvoordelen zoals een betere controle van de bloedsuikerspiegel tot een verminderde vorming van bloedstolsels.
Er zijn vier groepen polyfenolen die in verschillende soorten plantaardig voedsel voor kunnen komen.
• Flavonoïden
Quercetine
Luteoline
Kaempferol
Rutine
Apigenine
Epicatechine
Catechinen
Anthocyanen
Proanthocyanidinen
Naringenin
Xanthonen
Epigallocatechinegallaat
Hesperidine
• Fenolische zuren
Rozemarijnzuur
Galluszuur
Cafeïne zuur
Ellaginezuur
Ferulinezuur
Chlorogeen zuur
• Stillbenen
Resveratrol
Piceatannol
• Lignanen
Secoisolariciresinol
Enterolacton
Enterodiol
* De beste manier om dagelijkse voldoende polyfenolen binnen te krijgen is door veel voedsel met polyfenolen te eten. Er zijn ook supplementen met polyfenolen verkrijgbaar en sommige hiervan zijn in verband gebracht met enkele nadelige bijwerkingen zoals een verminderde hormoonproductie en een verhoogde groei van kanker.
”Groente, fruit, noten, specerijen, thee en koffie”
Waar zitten veel polyfenolen in?
Er zijn heel veel soorten groente en fruit met polyfenolen beschikbaar die je gemakkelijk aan het eetpatroon kunt toevoegen. Polyfenolen komen veel voor in bepaalde kruiden zoals kruidnagel en steranijs maar ook in koffie, bessen en cacao.
Om je een beter beeld te geven waar veel polyfenolen in zitten hebben we een korte opsomming gemaakt.
Groenten
Broccoli
Artisjokken
Spinazie
Rode uien
Cichorei
Vruchten
Citrusvruchten
Appels
Bramen
Bosbessen
Zwarte bessen
Aardbeien
Pruimen
Granaatappels
Bonen
Witte bonen
Zwarte bonen
Noten
Walnoten
Hazelnoten
Pecannoten
Amandelen
Dranken
Groene thee
Zwarte thee
Yerba mate
Koffie
Rode wijn
Andere voedingsmiddelen
Olijfolie
Kruidnagel
Kurkuma
Steranijs
Cacaopoeder
Gedroogde pepermunt
”Antioxidanten helpen het risico op oxidatieve stress te minimaliseren”
Wat zijn de gezondheidsvoordelen van polyfenolen?
Polyfenolen hebben een krachtige beschermende werking op de cellen in je lichaam. Ze beschermen je tegen de schadelijke effecten van vrijde radicalen die voor een versnelde veroudering en verschillende ziektes kunnen veroorzaken. Polyfenolen zijn goed voor je immuunsysteem omdat ze je lichaam helpen te beschermen dankzij hun antivirale en antibacteriële eigenschappen.
Polyfenolen zijn inmiddels uitgebreid onderzocht en wij hebben enkele van de meest interessante gezondheidsvoordelen voor je op een rij gezet.
Vol met antioxidanten
Eén van de grootste voordelen van polyfenolen is dat ze vol krachtige antioxidanten zitten die kunnen helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen en het bestrijden van ziekten. Vrije radicalen zijn onstabiele verbindingen die zich vormen als gevolg van factoren zoals vervuiling, stress, roken en een ongezond voedingspatroon. Deze radicalen hopen zich op in je lichaam en kunnen daar schade aanrichten aan de cellen.
Verschillende onderzoeken laten zien dat antioxidanten beschermend kunnen zijn tegen vele aandoeningen zoals hartaandoeningen, kanker en diabetes. Dankzij het hoge antioxidantgehalte van polyfenolen kan het eten van voedsel met polyfenolen chronische ziekten helpen voorkomen en het risico op oxidatieve stress minimaliseren.
Verlichten van ontstekingen
Een acute ontsteking is een normale immuunrespons die je kan helpen beschermen tegen verwonding en infectie. Daarentegen kan het langdurig aanhouden van chronische ontsteking grote schade aanrichten aan je lichaam. Het kan niet alleen je immuunsysteem activeren om gezonde cellen aan te vallen maar het is ook in verband gebracht met een verhoogd risico op chronische aandoeningen zoals hartaandoeningen, kanker en diabetes.
Polyfenolen werken door de oxidatieve stress te verminderen die bijdraagt aan ontstekingen. De ontstekingsremmende eigenschappen van polyfenolen kunnen ook helpen bij het verminderen van symptomen van ontstekingsaandoeningen zoals:
• Lupus
• Reumatoïde artritis
• Inflammatoire darmaandoeningen
In een recent Deens onderzoek werden polyfenolen gecombineerd met eiwitten uit voedsel en met name door melk aan koffie toe te voegen en dit verbeterde ontstekingsremmende effecten in het lichaam.
Bescherming tegen hart en vaatziekten
Hart- en vaatziekten zijn nog steeds één van de grootste doodsoorzaken in de Westerse wereld. Er zijn veel potentiële factoren die een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van hart- en vaatziekten en als je meer polyfenolen in je eetpatroon hebt dan kan dit een effectieve manier zijn om je hart gezond en sterk te houden.
Verschillende onderzoeken hebben laten zien dat een hogere inname van polyfenolen geassocieerd is met een verminderd risico op hartaandoeningen. Een onderzoek bij mensen toonde aan dat degenen met de hoogste inname van flavonoïden maar liefst 18 procent minder sterfgevallen hadden door hartaandoeningen in vergelijking met degenen met de laagste inname van flavonoïden. Een ander onderzoek suggereert dat polyfenolen het risico op hartaandoeningen kunnen verminderen dankzij hun vermogen om vrije radicalen op te ruimen en chronische ontstekingen te verlichten.
Balans van de bloedsuikerspiegel
Een hoge bloedsuikerspiegel kan bijwerkingen veroorzaken zoals:
• Vermoeidheid
• Gewichtsverlies
• Vaak urineren
Een te hoge bloedsuikerspiegel kan ook een hele reeks negatieve effecten op de gezondheid op de lange termijn veroorzaken zoals verschillende diabetessymptomen:
• Verminderde wondgenezing
• Zenuwbeschadiging
• Verlies van gezichtsvermogen
Polyfenolen kunnen vooral helpen zijn bij het handhaven van een normale bloedsuikerspiegel. In een onderzoek uit Australië werd aangetoond dat het consumeren van polyfenolen in de voeding de insulinesecretie kan stimuleren en bepaalde enzymen kan remmen die zetmeel afbreken tot enkelvoudige suikers om pieken in de bloedsuikerspiegel te voorkomen. Een ander onderzoek studie toonde ook aan dat een hogere inname van polyfenolen geassocieerd was met een lager risico op diabetes type 2.
Voorkomen van bloedstolling
Bloedstolsels vormen voor veel mensen een ernstig gezondheidsrisico. Ze worden gevormd door een proces dat aggregatie van bloedplaatjes wordt genoemd en dat treed op wanneer de bloedplaatjes in het bloed samen beginnen te klonteren. Hoewel dit proces nodig is om overmatig bloeden te voorkomen kan het ook ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken zoals:
• Longembolie
• Diepe veneuze trombose
• Beroerte
Polyfenolen kunnen aggregatie van bloedplaatjes helpen voorkomen om de vorming van bloedstolsels te blokkeren. Resveratrol is één van de meest uitgebreid bestudeerde polyfenolen die voornamelijk in de schil van bessen en rode wijn wordt aangetroffen. Zowel diermodellen als in-vitro-onderzoeken hebben laten zien dat resveratrol de aggregatie van bloedplaatjes effectief kan remmen. Dit zorgt ervoor dat het risico op bloedstolsels wordt verminderd.
Kan de ontwikkeling van kanker verminderen
Naast de vele gunstige effecten op de gezondheid van het hart geeft veelbelovend onderzoek ook aan dat polyfenolen de groei van kankercellen kunnen helpen blokkeren. In een recensie is onlangs aangetoond dat specifieke soorten polyfenolen de groei en ontwikkeling van kankercellen verminderen in in vitro studies. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
• Fenolzuren
• Flavanolen
• Anthoncyanines
Daarnaast bevatten veel van de beste kanker bestrijdende voedingsmiddelen polyfenolen en antioxidanten waardoor je des te meer reden hebt om te genieten van heerlijke voeding zoals:
• Verse kruiden
• Specerijen
• Groene bladgroenten
• Bessen
• Citrusvruchten
”Het gebruik van polyfenolen word in Azie al duizenden jaren toegepast”
Ayurveda geneeskunde en traditionele Chinese geneeskunde
Veel van de stoffen die vaak worden gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde en de Ayurvedische geneeskunde zijn rijk aan polyfenolen en worden soms al duizenden jaren gebruikt vanwege hun geneeskrachtige eigenschappen.
Kruidnagel is een goed voorbeeld dat boordevol polyfenolen zit. In Ayurveda wordt aangenomen dat kruidnagel:
• De stofwisseling stimuleert
• De doorbloeding verbetert
• De spijsvertering bevordert
In de Traditionele Chinese Geneeskunde wordt beweert dat kruidnagel de gezondheid van de milt, longen en nieren aantast. Ze worden ook gebruikt om het lichaam te verwarmen en aandoeningen zoals de hik, buikpijn en diarree te behandelen.
Groene thee daarentegen wordt in de traditionele Chinese geneeskunde gebruikt vanwege zijn verkoelende eigenschappen en wordt verondersteld warmte en slijm te verwijderen terwijl het de spijsvertering, het plassen en de productie van lichaamsvloeistoffen stimuleert.
Andere voedingsmiddelen zoals bessen, granaatappels, groenten, noten en kruiden zijn ook rijk aan polyfenolen en worden gebruikt in de Ayurveda en de traditionele Chinese geneeskunde om een betere gezondheid te bevorderen en ziekten en infecties te helpen voorkomen.
Deze eeuwenoude gebruiken hebben veel gedaan voor de mens en het is aan ons om te kijken hoe wij dit in de hedendaagse praktijk kunnen gebruiken om ons lichaam sterk en gezond te houden.
”Teveel lectines kunnen schadelijk zijn voor je lichaam”
Wat is het verschil tussen polyfenolen en lectines?
Lectines zijn een soort eiwit dat voorkomt in een verscheidenheid aan voedingsmiddelen zoals:
• Tarwe
• Aardappelen
• Peulvruchten
In kleine hoeveelheden kunnen lectines behoorlijk indrukwekkende gezondheidsvoordelen opleveren. In grotere hoeveelheden kunnen ze echter de spijsvertering verstoren en zelfs de bekleding van de darmen beschadigen.
Net als polyfenolen zijn lectines een soort antinutriënt en dit betekent dat ze de opname van bepaalde vitamines en mineralen kunnen belemmeren. In-vitro-onderzoeken laten zien dat polyfenolen de opname van ijzer op een dosisafhankelijke manier kunnen blokkeren. Lectines remmen daarentegen de opname van een verscheidenheid aan micronutriënten en kunnen zelfs gastro-intestinale klachten veroorzaken met symptomen als:
• Opgeblazen gevoel
• Gasvorming
• Diarree
• Spijsverteringsstoornis
Als lectines problemen veroorzaken dan zijn er verschillende manieren om het lectinegehalte in polyfenolrijk voedsel te verminderen. Het is aangetoond dat het weken van bonen en peulvruchten het lectinegehalte halveert. Het ontkiemen van deze voedingsmiddelen kan ook gunstig zijn zodat je wel kunt profiteren van de unieke gezondheidsvoordelen van polyfenolen terwijl je de hoeveelheid lectines in je eten minimaliseert.
”Rode wijn staat erom bekend dat het vol zit met resveratrol”
Wat is de geschiedenis van polyfenolen?
Rode wijn heeft in de afgelopen jaren enorm veel aandacht gekregen vanwege de vermeende gezondheidsvoordelen. Een verschijnsel dat bekend staat als de Franse paradox werd voor het eerst beschreven in de jaren tachtig toen onderzoekers opmerkten dat Fransen minder vaak hart en vaatziekten hadden dan mensen in andere landen.
Ondanks een hogere inname van verzadigd vet en regelmatige consumptie van rode wijn bleken deze gunstige cijfers waarheid te zijn. Er zijn veel verklaringen en theorieën mogelijk voor de Franse paradox maar er wordt aangenomen dat deze gedeeltelijk voortkomt uit het polyfenolgehalte van rode wijn.
Resveratrol is één van de meest bekende soorten polyfenolen wat overvloedig aanwezig is in rode wijn en in de schil van bepaalde soorten bessen zoals frambozen, druiven en bosbessen. Resveratrol werd voor het eerst geïsoleerd in 1939 door een Japanse onderzoeker en wordt sindsdien in verband gebracht met een aantal belangrijke gezondheidsvoordelen.
Er is aangetoond dat het biomarkers voor specifieke ziekten verlaagt en zelfs therapeutisch kan zijn voor aandoeningen zoals:
• Diabetes
• Neurologische aandoeningen
• Hartaandoeningen
Tegenwoordig zijn er enorm veel verschillende soorten polyfenolen geïdentificeerd waarvan is aangetoond dat ze krachtige effecten op de gezondheid kunnen hebben. Van hesperidine in citrusvruchten zoals citroenen en sinaasappels tot epigallocatechinegallaat in groene thee. Er zijn veel verschillende soorten polyfenolen beschikbaar in de voeding die allemaal een unieke reeks gezondheidsvoordelen bieden.
”Polyfenolen in voeding zijn veilig en geven geen bijwerkingen”
H2 Wat is de geschiedenis van polyfenolen?
Rode wijn heeft in de afgelopen jaren enorm veel aandacht gekregen vanwege de vermeende gezondheidsvoordelen. Een verschijnsel dat bekend staat als de Franse paradox werd voor het eerst beschreven in de jaren tachtig toen onderzoekers opmerkten dat Fransen minder vaak hart en vaatziekten hadden dan mensen in andere landen. Ondanks een hogere inname van verzadigd vet en regelmatige consumptie van rode wijn bleken deze gunstige cijfers waarheid te zijn. Er zijn veel verklaringen en theorieën mogelijk voor de Franse paradox maar er wordt aangenomen dat deze gedeeltelijk voortkomt uit het polyfenolgehalte van rode wijn.
Resveratrol is één van de meest bekende soorten polyfenolen wat overvloedig aanwezig is in rode wijn en in de schil van bepaalde soorten bessen zoals frambozen, druiven en bosbessen. Resveratrol werd voor het eerst geïsoleerd in 1939 door een Japanse onderzoeker en wordt sindsdien in verband gebracht met een aantal belangrijke gezondheidsvoordelen. Er is aangetoond dat het biomarkers voor specifieke ziekten verlaagt en zelfs therapeutisch kan zijn voor aandoeningen zoals:
• Diabetes
• Neurologische aandoeningen
• Hartaandoeningen
Tegenwoordig zijn er enorm veel verschillende soorten polyfenolen geïdentificeerd waarvan is aangetoond dat ze krachtige effecten op de gezondheid kunnen hebben. Van hesperidine in citrusvruchten zoals citroenen en sinaasappels tot epigallocatechinegallaat in groene thee. Er zijn veel verschillende soorten polyfenolen beschikbaar in de voeding die allemaal een unieke reeks gezondheidsvoordelen bieden.
”Polyfenolen in voeding zijn veilig en geven geen bijwerkingen”