Nieren

Als je nierschade op tijd ontdekt is er veel ellende te voorkomen. Helaas gebeurt dit nog te weinig. Er zijn ongeveer 680.000 mensen in Nederland die chronische nierschade hebben zonder dit te weten. In dit stuk gaan wij dieper in op de klachten, symptomen en oorzaken van nierziektes.

Nieren functie

Chronische nierschade wat is dat eigenlijk? In je nieren zitten een miljoen kleine filter. Deze filters (neuronen) zorgen ervoor dat bloedcellen en eiwitten in je bloed blijven en de afvalstoffen worden doorgelaten. Deze afvalstoffen plas je uiteindelijk uit.

Als je nieren niet goed werken dan blijven de afvalstoffen in je bloed zitten en raakt je lichaam vergiftigd.

Je nierfilters filteren ook teveel aan zouten en water uit je bloed en zorgen ervoor. dat bepaalde andere stoffen juist in je bloed blijven.

Elke druppel bloed stroomt meer dan 200 keer per dag door je nieren. Je nierslagader voert het bloed aan en eenmaal in je nieren vertakt de nierslagader heel vaak in steeds kleinere bloedvaatjes. Deze vaatjes zijn nog dunnen dan een haar (haarvaten). De haarvaten komen weer bij elkaar en zo vormen ze een klein bloedvat. Uiteindelijk komen alle bloedvaatjes weer samen en vormen ze de nierader. Deze nierader voert het bloed af.

Nieren anatomie

Elke nierfilter bestaat uit onder andere het zeeflichaampje (glomerulus) en het nierbuisje (tumulus). Kleine deeltjes in je bloed worden door de hoge druk in je haarvaten uitgeperst en gaan door een het filter. Zo gaan water, zouten, glucose, aminozuren en afvalstoffen zoals ureum het nierbuisje in. Grote deeltjes in je bloed zoals bloedcellen en eiwitten passen niet door het zeeflichaampje en blijven achter in het bloed in je haarvaten.

Via het zeeflichaampje komen water en andere stoffen in het nierbuisje terecht, dit is de voorurine. Sommige stoffen in de voorurine moeten juist in je lichaam blijven. Denk hierbij aan glucose, aminozuren en een deel van het water en de zouten. Ze gaan van het nierbuisje naar je kleine bloedvaten die rond het nierbuisje lopen. Dit heet resorptie. Wat er van de voorurine overblijft stroomt verder door het nierbuisje. Meerdere nierbuisjes komen uit in een nierkelkje (calix relais). Hieruit kan je niet ook nog water terug opnemen in je bloed.

Als je gezonde nieren hebt dan produceren ze dagelijks zo’n 200 liter voorurine. 99% daarvan wordt weer door resorptie opgenomen in je bloed. De voorurine in de nierkelkjes stroomt naar het nierbekken (pyelum). Vanaf dit punt heet het urine en stroomt vervolgens van je nierbekken door je urineleider (ureter) naar je blaas. Je urine wordt uiteindelijk uitgeplast via je urinebuis (urethra).

Waar zitten je nieren?

Je nieren zitten aan de rugzijde van je lichaam, achter de onderste ribben. De meeste mensen hebben bij geboorte twee nieren. Sommige mensen worden met één nier geboren (mononier), andere mensen juist met een extra nier

Vitamine D

Ook maken je nieren vitamine D actief. Daarmee maken ze de groei en het behoud op sterke botten mogelijk. Actief vitamine D werkt als een hormoon (signaalstof). Het stimuleert je darmen om calcium en fosfaat op te nemen uit je darmen. Deze mineralen zijn weer nodig voor sterke botten. Ook stimuleert vitamine D het opnemen van calcium in je botten. Op deze manier dragen ze bij aan sterke botten. Als je nieren niet goed meer werken ontstaat er een tekort aan vitamine D. Daardoor vermindert de opbouw en het in stand houden van sterke botten.

Nieren werken niet goed

Je nieren spelen een belangrijke rol bij het regelen van je bloeddruk Als je nieren niet goed werken ontstaat vaak een te hoge bloeddruk. Je nieren kunnen de bloeddruk op twee manieren regelen. Via de hoeveelheid water en zouten in je lichaam en via een hormoon (signaalstof) dat je nieren aanmaakt. Deze stof, Renine genaamd, verhoogd je bloeddruk naarmate je nieren meer of minder renine maken stijgt of daalt je bloeddruk. Nierschade en hoge bloeddruk versterken elkaar. Een hoge bloeddruk beschadigd namelijk je nierfilters. Je nieren gaan dan slechter werken en ze maken daardoor meer en teveel renine aan waardoor je bloeddruk te hoog wordt en dit beschadigt je nieren.

Nieren klachten

Een verminderde werking van je nieren wordt nierinsufficiëntie genoemd. Dit kan leiden tot de volgende klachten:

Hoofdpijn, rillen (kou), jeuk en droge huid, vermoeidheid, slechte eetlust, misselijkheid, slechte concentratie, rusteloze benen of kramp in je benen, kortademigheid, verwardheid, vergeetachtigheid, zwelling van handen, voeten of gezicht (rond je ogen direct na het opstaan uit bed), problemen met urinelozing, (bloederige urine, schuim, meer of minder urine dan normaal of verandering van de frequentie van lozing).

Als je last hebt van deze symptomen dan raden wij je aan om naar de huisarts te gaan.

Chronische nierschade

Naar schatting zijn er 1.7 miljoen Nederlands met chronische nierschade. Hiervan zijn 50.000 mensen die nieren hebben die zeer slecht functioneren. Deze mensen lopen een verhoogd risico op nierfalen en hart-en vaatziekten. Jaarlijks worden er ongeveer 1000 niertransplantaties uitgevoerd. Iets meer dan de helft daarvan zijn transplantaties met nieren van een levende donor.

Op dit moment leven zo’n 10.00 nierpatienten met een functionerende donornier. Ongeveer 6500 nierpatienten dialyseren en jaarlijks kom hier zo’n 2000 nieuwe dialysepatienten bij. Jaarlijks overlijdt 1 op de 6 dialysepatienten en er staan ongeveer ongeveer 600 mensen op de wachtlijst voor een donornier. De gemiddelde wachttijd hiervoor is 3 jaar. Mede door een tekort aan donoren sterven ongeveer 100 mensen per jaar omdat er geen donornier beschikbaar is.

Het kan zijn dat iemand van 55 met een ernstig verlaagde nierfunctie (15-30%) 12 jaar eerder kan sterven dan een gemiddeld persoon in Nederland. En een 55 jarige met een matig verlaagde nierfunctie (30-45%) gemiddeld 7 jaar eerder sterft. Van alle mensen met chronische nierschade weet 40% niet dat ze hieraan lijden. Klachten ontstaan vaak pas als je nierfunctie nog maar 30% is.

Van alle inwoners in Nederland hebben mensen met chronische nierschade zelfs het hoogste risico op hart- en vaatziekten. Van de 1.7 miljoen mensen (10% van de Nederlandse bevolking) met chronische nierschade hebben:

– 50.000 mensen (3%) 4 tot 14 keer meer kans op nierfalen en sterfte door hart- en vaatziekten

– 170.000 mensen (10%) 2 tot 4 keer meer kans op nierfalen en sterfte door hart- en vaatziekten

– 1.5 miljoen mensen (87%) ruim 2 keer meer kans op nierfalen en sterfte door hart- en vaatziekten

Oorzaken

Chronische nierschade ontstaan vaak door een te hoge bloeddruk of diabetes. Een hoge bloeddruk, diabetes en nierschade versterken elkaar alleen maar zo heeft:

21% van de mensen met een hoge bloeddruk een chronische nierschade

28% van de mensen met diabetes een chronische nierschade

Nierschade kan ook andere oorzaken hebben. Het kan ontstaan door bijvoorbeeld:

Ernstige infecties of een verstopping in je urinewegen waardoor je nieren de urine niet af kunnen voeren (nierstenen of een tumor)

Een ongezonde leefwijze met onder andere te hoge zoutinname, overgewicht en roken hebben invloed op je nieren.

Hevig bloedverlies waardoor je nieren een tijd onvoldoende bloed krijgen

Nierziekten zoals cystenieren of nierbekkenontsteking.

Medicijnen

Er zijn ook medicijnen die (acute) nierschade kan veroorzaken of kan verergeren:

– Medicatie tegen jicht (Diclofenac, naproxen)

– Middelen tegen hoge bloeddruk

– Glucoseverlagende medicatie

– Stemmingsstabilisator lithium

– Bepaalde antibiotica

– Hartmiddel digoxine

– Ibuprofen

Nier pijn

Als je nierschade hebt opgelopen dan blijft er een grote hoeveelheid afvalstoffen achter in je bloed. Deze afvalstoffen kunnen je zenuwen beschadigen. Dit komt vooral voor bij mensen die dialyseren. Deze zenuwpijn kan ook een gevolg zijn van diabetes. De pijn zit vaak in je armen en benen, daar zitten de zenuwuiteinden en die raken het eerst beschadigd. Sommige mensen raken zelfs gedeeltelijk verlamd.

Nierstenen

Als je last hebt van nierstenen dan komt dit doordat er teveel afvalstoffen en overtollige mineralen in je urine zitten. Deze kunnen aan elkaar gaan plakken en op deze manier kristallen vormen. Zo’n kristal kun je normaal gesproken gewoon uitplassen, echter gebeurt dit niet op tijd dan kan een kristal uitgroeien tot een steen (niersteen).

Je hebt meer kans op nierstenen waneer je te weinig vocht uitplast (weinig drinken, veel zweten of vochtverlies door diaree). Een Chronische urineweginfectie (blaasontsteking of een nierbekkenontsteking) hebt. Te veel eiwitten eten en bij het gebruik van bepaalde medicijnen. Veel zout nuttigen (bijna iedereen in Nederland eet teveel zout, 85%).

Uitscheiding van grote hoeveelheden mineralen (zoals calcium, magnesium, oxalaat en urinezuur). Als je bijvoorbeeld stress hebt dan plas je 4 keer zoveel magnesium uit dan normaal wat kan zorgen voor een tekort. Ook is er een kans dat je nierstenen erfelijk zijn. Nierstenen komen veel voor in de westerse wereld (voeding). Mannen hebben vaker nierstenen dan vrouwen. Bij de helft van de mensen met nierstenen komen de nierstenen minstens één keer terug.

Soorten

Je hebt vier verschillende nierstenen:

Urinezuurstenen, dit komt vaak voor bij jicht

Infectiestenen, deze heten ook wel struvietstenen en ontstaan bij urineweginfecties (blaasontsteking en nierbekkenontsteking).

Cystinestenen, deze stenen ontstaan door een teveel aan het aminozuur Cystine als gevolg van de zeldzame ziekte cystinose.

Kalkhoudende stenen, deze bestaan uit calciumoxalaat, calciumfosfaat of een combinatie van deze twee stoffen ( deze vorm komt het meeste voor bij mensen met nierstenen).

Verkalking

Als je last hebt van hyperoxalurie dan maakt je lichaam te veel oxaalzuur aan in je lever. Dit is een nutteloze stof die neerslaat met calcium waardoor je verkalking krijgt in je nieren. Je kunt het vergelijken met kalkaanslag in je wasmachine die door fosfaten (fosfaat lijkt erg op oxaalzuur) uit waspoeder plaatsvindt. Behalve verkalking kun je ook nierstenen krijgen. Oxaalzuur vormt samen met calcium nierstenen of kalkaanslag (verkalking in je nieren). Wanneer een niersteen in een kelk of in de urineleider blijft steken ontstaat een niersteenaanval.

Als een stuwing te lang duurt kan je nier of urineleider beschadigd raken. Iemand die last heeft van een niersteenaanval is zeer onrustig en voelt zich misselijk en moet soms overgeven. Andere klachten zijn zweten en vaker moeten plassen. Ook kan er bloed in je urine zitten.

Nierstenen uitplassen versnellen

Om een niersteen uit te plassen hebben wij een paar adviezen op een rijtje gezet:

Drink per dag twee en een half liter heldere vloeistoffen zoals water, thee.limonade, vruchtensappen en bier.

Neem bij pijn een zetpil, ook s’ nachts.

Zorg voor een makkelijke stoelgang. Eet daarom vezelrijke voeding, zoals volkoren en graanproducten, peulvruchten, groente, fruit, noten, aardappelen en gedroogde zuidvruchten. Vraag zonodig laxerende medicijnen van je huisarts.

Veel beweging bevordert het uitplassen van een niersteen, vooral wandelen is goed.

Zeef alle urine, en neem na het uitplassen van je niersteen deze mee naar je eerstvolgende polikliniek bezoek. De samenstelling van de steen kan dan op een laboratorium worden onderzocht.

Behandeling

Als het je niet lukt om de nierstenen uit te plassen dan kan een uroloog een dun kijkbuisje in je urineleider schuiven tot aan de plek waar de niersteen zit (ureterorenoscopie). Met speciale tangetjes en vangnetjes verwijderd hij dan de niersteen. Als de steen erg groot is moet de steen eerst met een boortje of laser gebroken worden.

Ook kan de niersteen vergruist worden met een speciale niersteenvergruizer. De arts houdt dit apparaat tegen je huid en deze zendt zeer krachtige schokgolven uit. Die worden precies op de plek gericht waar de steen zit. Dit zorgt eervoor dat de steen uit elkaar breekt (vergruist). Dit gruis plas je vervolgens weer gewoon uit. Dit kan een paar dagen tot enkele weken duren en bij sommige mensen is dit pijnlijk en kan er bloed in je urine zitten.

Voor sommige nierstenen zijn de niersteenvergruizer en de ureterorenoscopie minder geschikt. Voor deze vaak grote, harde of juist zachte stenen is een andere methode nodig. Een van deze methoden is percutane verwijdering (percutaan betekend via je huid). Voor deze operatie word je onder narcose gebracht en de uroloog brengt via je huid een naald in je nier. Via deze naald breng hij een kijkbuis in om in je nier te kijken. Via deze buis kan de steen verwijderd worden vaak nadat de steen in kleine stukjes wordt gelaserd.

Adviezen

Nierstenen voorkomen is beter dan genezen. De meeste nierstenen bestaan uit hoofdzakelijk calciumzouten. Een van de grootste boosdoeners in het ontstaan van calciumhoudende nierstenen is oxalaat (oxaalzuur). Om de nierstenen in de toekomst te voorkomen krijg je na het verwijderen vaak een aantal voedingsadviezen die kunnen helpen om de kans op te verkleinen dat je opnieuw hier last van gaat krijgen.

Probeer zoveel mogelijk te drinken, zodat je minimaal 2 liter water per 24 uur plast. Denk hierbij aan kraanwater, mineraalwater, suikervrije frisdranken en vruchtensappen.

Eet veel citrusvruchten zoals sinaasappel, citroen en grapefruit.

Matig je gebruik van zuivelproducten.

Beperk het gebruik van keukenzout.

Wees matig met vlees nuttigen.

Nieren alcohol

Probeer zo min mogelijk koffie en alcohol te nuttigen, omdat ze bij overmatig gebruik de uitscheiding van calcium kunnen stimuleren. Bij overmatig alcohol gebruik wordt de belasting voor je lever te groot en kunnen de giftige stoffen niet goed worden afgebroken door je lever. Daardoor blijven gifstoffen langer in je lichaam. Je nieren kunnen de afvalstoffen vervolgens niet snel genoeg uitscheiden. Dit kan op lange termijn tot beschadiging van je nieren leiden, waardoor je nieren minder goed werken.

Bijnierschors

Je bijnieren zijn twee kleine organen die als kapjes op je nieren liggen. Een bijnier bestaat uit een binnenste gedeelte (merg) en een buitenste gedeelte (schors). Het bijniermerg produceert twee hormonen die belangrijk zijn voor de regulatie van onder andere je bloeddruk:adrenaline en noradrenaline.

De schors is opgebouwd uit drie zones die elk een eigen functie hebben. De buitenste zone produceert hormonen die invloed hebben op je mineraalhuishouding. De middelste zone produceert glucocorticoïden (onder andere cortisol), die onder andere invloed hebben op de vetverdeling, ontstekingen onderdrukken en glucose vormen.

De binnenste zone zorgt voor zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtshormonen.

Nieren klachten symptomen

We spreken van bijnierschorsinsufficiëntie als de bijnierschors onvoldoende functioneert. De bijnierschors produceert dan te weinig of geen hormonen. De meest voorkomende oorzaak van bijnierschorsinsufficiëntie is in 90% van de gevallen een auto-immuunziekte. Bij een dergelijke aandoening wordt de bijnierschors door het eigen immuunsysteem uitgeschakeld of vernietigd. Klachten en verschijnselen van bijnierschorsinsufficiëntie ontstaan vaak geleidelijk in de loop van maanden of zelfs jaren. Veel voorkomende klachten zijn:

– Gebrek aan eetlust

– (spier) zwakte

– Ernstige vermoeidheid

– Duizeligheid, lage bloeddruk (orthostatische hypotensie)

– Buikpijn, diarree

– Psychische symptomen, b.v depressie

– Daarnaast wordt primaire bijnierschorsinsufficiëntie gekenmerkt door:

– Hyperpigmentatie van huid en slijmvliezen (intens bruine kleur van je huid)

– Zouthonger (sterke behoefte aan zout door overmatig zoutverlies).

Als je lijdt aan bijnierschorsinsufficiëntie dan kan dit behandeld worden met hormoontabletten. De hormonen in de tabletten vervangen de hormonen die je bijnierschors niet meer zelf kan maken.

Magnesium tekort

Je nieren spelen een belangrijke rol bij het in balans houden van je bloedspiegel van magnesium. Verlies van magnesium via je nieren is een belangrijke oorzaak van een aanzienlijke lage spiegel en kan in allerlei ziektebeelden optreden. Dit komt omdat veel (chemische) processen met elkaar in verbinding staan. Op de intensive Care en bij mensen met suikerziekte zie je vaak een te lage magnesiumspiegel en in beide gevallen heeft dit met de nieren en de daarin aanwezige magnesiumkanalen te maken.

Magnesium werking

Onderzoekers Anique ter Braake en Jeroen de Baaij van het Radboudumc onderzoeken met de financiële steun van de Nierstichting in hoeverre magnesium een effect middel kan zijn om aderverkalking te voorkomen. Uit eerder onderzoek is gebleken dat magnesium de mate van aderverkalking kan beïnvloeden. Daarom hebben de onderzoekers van het Radbouducm het effect van magnesium op cellen uit de bloedvaten vergroot. Zij publiceerde hierover onlangs in het wetenschappelijk tijdschrift “Scientific Reports”

De onderzoekers lieten zien dat er geen verkalking optreed bij cellen waaraan extra magnesium werd toegevoegd. Anique ter Braake en Jeroen de Baaij, de onderzoekers, zijn enthousiast over de resultaten. “Onze experimenten laten zien dat magnesium direct de vorming van de calcium-fosfaatkristallen voorkomt”.

Magnesium kan dus mogelijk een middel zijn om aderverkalking en daaropvolgende hart-en vaatziekten bij een nierziekte te beperken. Er is inmiddels een nieuwe studie gestart die gesteund word door de Nierstichting waarin ook bij patiënten de effecten van magnesium worden onderzocht. De Baaij: “Als we meer weten over hoe magnesium aderverkalking kan beïnvloeden, kunnen we in de toekomst therapieën voor aderverkalking verbeteren en wellicht eenvoudiger dan gedacht”.

Ook zijn er in Canada studies gaande naar een te lage magnesiumspiegel die de kans op diabetes verhoogd na een niertransplantatie. Een mogelijke verklaring is dat een lage magnesiumspiegel bijdraagt aan insulineresistentie, wat als het maar erg genoeg wordt tot diabetes leidt. Patiënten met de laagste magnesiumspiegels hadden bijna 50% meer kans op diabetes vergeleken met patiënten met een normale spiegel.

Magnesium heeft een lage toxiciteit bij mensen met een normale nierfunctie en een teveel aan magnesium wordt snel uitgescheiden via je nieren. Bij een verminderde nierfunctie dient de magnesium bloedspiegel goed in de gaten gehouden te worden.

Contra-indicaties

Ernstige nierfunctiestoornis, dient magnesiumsuppletie, indien mogelijk enkel te geschieden onder medisch toezicht.

Ons advies

Wij adviseren om 2 a 3 keer per week een magnesium voetenbad te nemen van minimaal 20 minuten en optimaal 40 minuten. Zorg dat je minimaal 150 gram magnesium badkristallen gebruikt en het water 37 graden Celsius is. Voor een ligbad neem je 500 gram tot 1000 gram magnesium badkristallen en een temperatuur van 37 graden Celsius. Ook voor een ligbad geldt minimaal 20, optimaal 40 minuten.

Voor kinderen raden wij aan om de gebruiksaanwijzing aan te houden alvorens je begint met een magnesium behandeling.

Benieuwd naar onze producten?

Bronnen:

Wil je meer informatie kijk dan eens op de site van de nierstichting of raadpleeg onderstaande bronnen.

https://nierstichting.nl/nieuws/2018/02/magnesium-mogelijk-effectief-middel-tegen-hart-en-vaatziekten-bij-nierziekten/

https://www.nature.com/articles/s41598-018-20241-3

https://www.nieren.nl/bibliotheek/148-primaire-hyperoxalurie-ph/1312-wat-is-primaire-hyperoxalurie

https://www.nieren.nl/bibliotheek/58-nierstenen/427-oorzaak-van-nierstenen

https://www.medscape.com/viewarticle/848914

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25118610/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28663256/

https://www.niernieuws.nl/?artid=6229&loc=&cat=ln

https://www.niernieuws.nl/?artid=7412&loc=&cat=ln

Delen