Expert: Jaap Gerrijts | 24 oktober 2023 | Leestijd: 8 minuten
Lymfoedeem benen
Lymfoedeem is een aandoening waarbij er te veel vocht in het weefsel ophoopt, meestal als gevolg van een verstoring van het lymfestelsel. Dit kan leiden tot zwelling, pijn en infecties. Lymfoedeem in de benen komt het vaakst voor maar het kan in elk deel van het lichaam voorkomen en vrouwen hebben er vaker last van dan mannen.
Wat is de oorzaak van lymfoedeem benen? In dit uitgebreide artikel leggen we dat aan je uit en vertellen we wat je er zelf tegen kunt doen. Lees je mee?!
Meestal kun je lymfoedeem herkennen aan een zwelling of verandering aan je huid
Lymfoedeem benen
Een lymfoedeem in de benen is een aandoening die het gevolg is van een verminderde doorstroming van het lymfestelsel. Dit komt door een opeenhoping van lymfevocht dat het meeste in de benen voorkomt maar ook op andere plekken zoals de armen. Het is meestal een chronische aandoening en als het onbehandeld blijft dan kan dit leiden tot:
• Frequente infecties
• Onomkeerbare veranderingen aan de huid
• Verminderde mobiliteit van de aangedane ledematen
• Een algehele slechtere kwaliteit van leven
Lymfoedeem is ongeneeslijk maar behandelbare aandoening veroorzaakt door letsel, trauma of aangeboren afwijkingen in het lymfestelsel.
Hoe werkt dit precies?
Onder normale omstandigheden wordt eiwitrijk lymfevocht gefilterd door je lymfeklieren wat kleine structuren zijn die verspreid zitten over je lichaam. Het vocht wordt vervolgens vrijgegeven aan de bloedbaan. Wanneer je lichaam het lymfevocht niet goed kan transporteren omdat de lymfeklieren verstopt zijn dan verzamelt het vocht zich en beginnen de weefsels te zwellen. Dit is precies wat er gebeurt tijdens een geval van lymfoedeem benen. Je lymfevaten zijn in dit geval niet in staat het lymfevocht voldoende af te voeren.
Lymfoedeem kan primair zijn en dit betekent dat het op zichzelf voorkomt, of secundair en dit betekent dat het wordt veroorzaakt door een andere ziekte of aandoening. Secundair lymfoedeem komt veel vaker voor dan primair.
Kan lymfoedeem fataal zijn?
Er bestaat geen remedie voor deze aandoening maar het kan wel worden beheerd. Chronisch oedeem dat vele jaren aanhoudt, gaat gepaard met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een zeldzame vorm van kanker genaamd lymfangiosarcoom.
Hoe behandel je lymfoedeem in de benen?
Er zijn verschillende manieren om lymfoedeem in de benen, armen en andere delen van het lichaam te behandelen. Het doel van de behandeling is het beheersen van de zwelling en eventuele andere secundaire gezondheidsproblemen die daaruit voortvloeien.
Conventionele behandeling van lymfoedeem bestaat vaak uit:
• Lichamelijke oefening
• Gewichtsverlies
• Drukkleding
• Verbanden
• Huidverzorging
• Compressie-apparaten
• Laser therapie
• Medicijn therapie
• Chirurgie
• Massage therapie
• Gecombineerde lymfoedeemtherapie
”Zwelling en het vasthouden van vocht”
Wat zijn lymfoedeem symptomen?
Symptomen van lymfoedeem die in het been voorkomen zijn onder andere:
• Zwelling van een deel of de hele been, inclusief tenen
• Ongemak of pijn
• Een gevoel van zwaarte of benauwdheid
• Terugkerende infecties zoals lymfangitis of cellulitis
• Beperkt bewegingsbereik
• Verharding en verdikking van de huid – fibrose
De zwelling kan variëren van mild met nauwelijks merkbare veranderingen in de omvang van je been tot ernstige veranderingen die het gebruik van het ledemaat bemoeilijken.
Naast de ledematen en armen kan lymfoedeem ook in de romp voorkomen. Lymfoedeem in het rompgebied wordt vaak veroorzaakt door bestraling van de borstwand wat leidt tot perifeer oedeem. Dit komt vaak voor bij mensen met bestraalde borsten zoals bij borstkankerpatiënten.
”Lymfoedeem is een chronische aandoening”
Wat zijn de oorzaken en risicofactoren van lymfoedeem?
Hoe krijg je lymfoedeem in de benen? Er zijn verschillende primaire en secundaire oorzaken van lymfoedeem.
Wanneer een procedure of aandoening je lymfeklieren of lymfevaten beschadigt dan kan zich secundair lymfoedeem in het lichaam ontwikkelen.
Enkele secundaire oorzaken en risicofactoren voor lymfoedeem zijn:
Bestralingsbehandeling voor kanker
Straling kan resulteren in littekens en ontsteking van de lymfeklieren of lymfevaten. Lymfoedeem als gevolg van de behandeling van kanker openbaart zich mogelijk pas maanden of zelfs jaren nadat de behandeling is beëindigd.
Chirurgie
Verwijdering of letsel aan lymfevaten en lymfeklieren in benen, armen of enig ander deel van het lichaam kan lymfoedeem tot gevolg hebben. en voorbeeld hiervan zijn lymfeklieren die worden verwijderd om te controleren op de verspreiding van borstkanker.
Infectie
Een infectie van de lymfeklieren of parasieten kan de stroom lymfevocht beperken. Infectie gerelateerd lymfoedeem wordt het vaakst gezien in tropische en subtropische gebieden en komt vaker voor in ontwikkelingslanden.
Kanker
Als kankercellen de lymfevaten blokkeren dan kan lymfoedeem benen het gevolg hiervan zijn. Een tumor die in de buurt van een lymfeklier of lymfevat groeit kan bijvoorbeeld voldoende groot worden om de lymfevloeistofstroom te belemmeren.
Obesitas
Het is bekend dat door obesitas geïnduceerd lymfoedeem van de benen kan voorkomen en vooral zodra de body mass index van een persoon hoger is dan 50. Obesitas en postoperatieve gewichtstoename zijn belangrijke risicofactoren voor de ontwikkeling van lymfoedeem.
Reumatologische aandoeningen:
Uit sommige onderzoeken is gebleken dat lymfoedeem vaker voorkomt bij mensen met reumatoïde aandoeningen zoals reumatoïde artritis.
Primair lymfoedeem is zeldzaam en het is een erfelijke aandoening die wordt veroorzaakt door problemen met de ontwikkeling van lymfevaten in je lichaam.
Specifieke oorzaken van primair lymfoedeem zijn onder meer:
De ziekte van Milroy – congenitaal lymfoedeem:
Deze aandoening begint in de kindertijd en zorgt ervoor dat lymfeklieren zich abnormaal vormen.
Ziekte van Meige – lymphedema praecox:
Deze aandoening veroorzaakt vaak lymfoedeem rond de puberteit of tijdens de zwangerschap, hoewel het ook later kan optreden tot de leeftijd van 35 jaar.
Late aanvang van lymfoedeem – lymphedema tarda:
Dit komt zelden voor en begint meestal na de leeftijd van 35 jaar.
”Verschillende testen kunnen helpen bij het stellen van een diagnose”
Wat is de diagnose van lymfoedeem?
De arts zal om een diagnose van lymfoedeem te kunnen stellen je medische geschiedenis bekijken en willen weten of je onlangs ook een kankeroperatie hebt ondergaan. Soms kan op basis van de symptomen alleen een diagnose worden gesteld. Andere keren kunnen aanvullende tests nodig zijn zoals:
• Lymfoscintigrafie
• Scan die verstoppingen of ontbrekende lymfevaten kan detecteren
• CT-scan
• MRI
• Echografie
”Massage, beweging, voeding, ademhaling en huidverzorging”
Wat is de diagnose van lymfoedeem?
De arts zal om een diagnose van lymfoedeem te kunnen stellen je medische geschiedenis bekijken en willen weten of je onlangs ook een kankeroperatie hebt ondergaan. Soms kan op basis van de symptomen alleen een diagnose worden gesteld. Andere keren kunnen aanvullende tests nodig zijn zoals:
• Lymfoscintigrafie
• Scan die verstoppingen of ontbrekende lymfevaten kan detecteren
• CT-scan
• MRI
• Echografie
”Massage, beweging, voeding, ademhaling en huidverzorging”
Wat kan je zelf doen aan lymfoedeem benen?
Er zijn allerlei manieren die je zelf kunt toepassen om lymfoedeem aan de benen te helpen verminderen. Het zal je er niet van genezen maar kan zeker helpen de klachten te verminderen.
Enkele bewezen manieren voor lymfoedeem benen zijn:
Overgewicht
Het is enorm belangrijk om een gezond eetpatroon te hebben en voedingsmiddelen te vermijden die bijdragen aan zwaarlijvigheid zoals:
• Geraffineerde suiker
• Geraffineerde meelsoorten
• Gezoete dranken
• Bewerkte voedingsmiddelen
• Fastfood
• Voedingsmiddelen die trans- en gehydrogeneerde vetten bevatten
Je kunt bijvoorbeeld een ketogeen dieet overwegen om je doelstellingen voor gewichtsverlies te helpen bereiken. Daarnaast is regelmatige lichaamsbeweging een andere belangrijke gewoonte die je in je leven kunt implementeren als je wilt herstellen van zwaarlijvigheid en deze wilt voorkomen.
Lichamelijke beweging
De meeste experts adviseren regelmatig matige lichaamsbeweging voor mensen die lijden aan lymfoedeem. Aërobe oefeningen zoals wandelen of zwemmen kunnen echt helpen om lymfevocht uit de probleemgebieden te verwijderen en zo de zwelling te verminderen. Praat altijd met je arts voordat je met een nieuw trainingsprogramma begint. Hij of zij zal waarschijnlijk adviseren om tijdens het sporten drukkleding te dragen.
Massage
Massage kan helpen zijn bij veel gezondheidsproblemen waaronder lymfoedeem. Het is het beste om een gecertificeerde massagetherapeut in te schakelen die weet hoe je je lichaam op een lichte manier moet masseren en die kan helpen bij het verplaatsen van lymfevocht van de gezwollen gebieden naar andere plaatsen waar je lymfesysteem nog wel goed werkt. Het is ook een goed idee om te leren hoe je je zelf kunt masseren om zo een gezonde lymfestroom te bevorderen en de zwelling te verminderen.
Blokkeer de vloeistofstroom niet
Het is enorm belangrijk om je lichaamsvloeistoffen zo optimaal mogelijk te laten stromen en vooral in een getroffen ledemaat of in gebieden waar lymfoedeem zich mogelijk kan ontwikkelen.
Manieren om een gezonde lichaamsvloeistofstroom te bevorderen:
• Kies voor losse kleding zonder strakke banden of elastiek
• Draag alleen losse sieraden
• Kruis je benen niet terwijl je zit. Dit is niet goed voor gezwollen benen omdat dit een gezonde bloedsomloop hindert
• Probeer je zitpositie minstens elke 30 minuten te veranderen
• Gebruik geen elastische verbanden of kousen met strakke banden
Huidverzorging
Een gezonde huidverzorging is enorm belangrijk bij lymfoedeem omdat je extra vatbaar bent voor huidinfecties. Omdat er vocht in je weefsels zit kunnen bacteriën er namelijk gemakkelijker groeien en infecties veroorzaken.
Houd je huid, haar en nagels schoon met natuurlijke cosmetische producten. Je kunt je huid ook gehydrateerd houden met gezonde vocht inbrengende crèmes zoals kokosolie en sheaboter. Vermijd wel het baden of douchen in warm water. Gebruik ook een natuurlijke zonnebrandcrème buitenshuis om zonnebrand te voorkomen.
Ook je voeten en tenen wil je niet vergeten! Houd ze schoon en droog en draag ademende katoenen sokken. Ga naar een podotherapeut als je vermoedt dat je een ingegroeide teennagel hebt, aangezien deze vaak een infectie kunnen veroorzaken.
Haal diep adem
Door diep adem te halen kun je de beweging van lymfevocht in je lichaam stimuleren. Men adviseert om niet meer dan drie keer diep adem te halen per keer om zo een licht gevoel in je hoofd te voorkomen. Als je hier moeite mee hebt dan zijn er ook speciale cursussen waarbij je wordt geleerd om beter adem te halen.
”Ga naar de dokter als je een infectie hebt”
Waar moet je op letten bij lymfoedeem?
Als je aanhoudende zwelling in je been of een ander deel van je lichaam hebt dan is het belangrijk om je arts te raadplegen. Als lymfoedeem al is vastgesteld, ga dan naar je arts als de omvang van het getroffen gebied plotseling dramatisch toeneemt.
Neem ook onmiddellijk contact op met je arts als je tekenen van een infectie vertoont zoals:
• Roodheid
• Pijn
• Zwelling
• Hitte
• Koorts
• Rode strepen onder het huidoppervlak
Tips:
1) Draag compressiekousen van medische kwaliteit zoals voorgeschreven door je arts om de lymfedrainage te verbeteren
2) Breng je benen regelmatig omhoog om zo de vochtafvoer te bevorderen. Probeer ze boven hartniveau te houden
3) Blijf goed gehydrateerd om de lymfestroom te bevorderen. Een goede hydratatie kan de viscositeit van lymfevocht verminderen
4) Behoud een gezond gewicht om de belasting op je benen te verminderen en de lymfatische functie te verbeteren
Je kunt lymfoedeem herkennen aan een zwaar en moe gevoel in een arm of been
Tot slot
Lymfoedeem benen stond centraal in dit artikel. Heb jij weleens een zwaar gevoel in een arm of been? En weet je de oorzaak daarvan ook? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit, help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Ingegroeide nagel
Oprispingen
