Expert: Jaap Gerrijts | 29 maart 2023 | Leestijd: 8 minuten
Lipiden
Lipiden zijn vetten en vetachtige stoffen die een belangrijke rol in het lichaam spelen. De lipiden die we aantreffen in onze voeding bestaan voor 95% uit vetten en oliën. Lipiden worden gebruikt voor hormonen en galzuren en verzorgen verschillende functies in de celwanden. Het is niet vreemd dat je lichaam grote hoeveelheden lipiden nodig heeft om goed te kunnen functioneren.
Wat zijn lipiden? In dit uitgebreide artikel leggen we dat aan je uit en vertellen we welke functie het heeft in het lichaam. Lees je mee?!
Lipiden
Lipiden is een verzamelnaam voor vetten en vetzuren die in het lichaam en eten voorkomen. Enkele voorbeelden van lipiden zijn sfingolipiden, prenollipiden, saccharolipiden, polyketiden, sterollipiden en glycerofosfolipiden.
Je kunt lipiden opdelen in een paar verschillende groepen:
Triglyceriden
Triglyceriden zijn een type vet die door het lichaam worden gebruikt als bron en opslagplaats van energie. Triglyceriden worden aangemaakt door je lever en komen ook binnen via bepaalde voedingsmiddelen.
Fosfolipiden
Fosfolipiden zijn structurele lipiden en bouwelementen in de cellen van je lichaam. Ze komen namelijk voor in membranen van cellen. Een membraan bestaat uit een dubbele laag fosfolipiden.
Sterolen
Sterolen zijn onderdelen van plantaardige olie en worden soms toegevoegd aan bepaalde voedingsmiddelen.
Eicosanoïden
Eicosanoïden zijn hormoonachtige stoffen die geproduceerd worden door alle cellen in het lichaam. Wist je dat eicosanoïden 100 keer sterker zijn dan medicijnen? Ze worden uitgestuurd om info te verzamelen en door te geven aan de cellen en geven deze info door aan andere cellen.
Cholesterol
Cholesterol is een vetachtige stof dat je lichaam aanmaakt in de lever. Je gebruikt cholesterol om hormonen, cellen en gal te maken. Je kunt cholesterol ook vanuit voeding opnemen. Cholesterol word opgedeeld in verschillende soorten LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en Triglyceriden.
Steroïden
Steroïden zijn lipiden met vier karakteristieke koolstofringstructuren en opgebouwd als een triterpeen. Sommige steroïden zijn belangrijke hormonen ook wel steroïdhormonen genoemd. Enkele van deze hormonen zijn anabole steroïden, corticosteroïden en geslachtshormonen.
Hoe zit dit precies?
In het lichaam bestaan 99% van de opgeslagen lipiden uit triglyceriden. En de lipiden die in voeding zit bestaan voor 95% uit oliën en vetten. De bekendste lipide in ons lichaam is cholesterol.
Met lipiden worden ook vetzuren bedoeld en deze zitten in vetten en oliën. Vetzuren zitten in vetten en in de fosfolipiden in celmembranen.
Je kunt vetzuren in twee groepen verdelen:
• Verzadigde vetzuren
• Onverzadigde vetzuren
Je kunt onverzadigde vetzuren opdelen in twee categorieën:
• Enkelvoudig onverzadigde vetzuur
• Meervoudig onverzadigde vetzuur
Meervoudig onverzadigde vetzuren voorzien je lichaam van essentiële vetzuren. Deze vetten kunnen niet door je lichaam zelf worden aangemaakt en zijn essentieel voor een goede gezondheid.
De meest bekende essentiële vetzuren zijn omega 3 en omega 6 vetzuren die je lichaam niet zelf aan kan maken en uit voeding moet halen.
Enkelvoudige onverzadigde vetzuren vind je onder andere terug in olijfolie en meervoudig onverzadigde vetzuren vind je terug in de vorm van omega 3 in vette vis zoals zalm.
Een andere vetzuur dat in onze voeding kan zitten is transvet. Transvet wordt gemaakt door waterstof toe te voegen aan onverzadigde vetzuren. Teveel transvet kan erg schadelijk zijn voor je lichaam omdat het zorgt voor een toename van het LDL cholesterol en een afname van het HDL cholesterol.
”Lipiden zijn de meest geconcentreerde energiebron uit onze voeding”
Wat is de functie van lipiden?
Lipiden worden gebruikt als voorloper van hormonen en galzuren. Ze bieden een manier om energie als vet op te slaan totdat je lichaam het nodig heeft en ze verzorgen verschillende functies in de celwanden.
Wist je dat lipiden de meest geconcentreerde energiebron uit onze voeding zijn?
Eén gram vet bevat ongeveer 9 calorieën en dit is twee keer zoveel dan wat in 1 gram proteïne of koolhydraten zit. Naast dat vetten je lichaam voorzien van energie worden er ook de in vet oplosbare vitaminen mee getransporteerd:
• Vitamine A
• Vitamine D
• Vitamine E
• Vitamine K
Vitamine D is een vet oplosbare vitamine dat er voor zorgt dat calcium door je lichaam word opgenomen en gebruikt kan worden. Vetten zijn ook belangrijk voor het omzetten van caroteen naar vitamine A om nog maar eens een voorbeeld te noemen.
Lipiden zijn onder andere betrokken bij:
• Cellulaire signalen
• Opbouw en transport van hormonen
• Structuur en functie van het celmembraan
• Regulatie en afgifte van voedingsstoffen in de cellen
• Vetten omringen, beschermen en houden de organen op hun plaats
• Een isolerende en regulerende werking met betrekking tot de lichaamstemperatuur
• Het zorgt voor de afgifte van het hormoon cholecystokinin, dat bijdraagt aan het verzadigingsgevoel
• Het zorgt voor een langer durend verteringsproces doordat het de afgifte van zoutzuur in de maag vertraagt. Dit zorgt er voor dat je na een maaltijd langer een verzadigd gevoel behoudt
”Vet word in de dunne darm verteerd en vermengd met gal”
Hoe wordt vet verbrand in het lichaam?
Als je iets eet wat vet bevat dan komt dit in je maag terecht en gaat vandaar naar de dunne darm. Hier word het vet met gal vermengd waardoor er een emulsie ontstaat. De alvleesklier maakt speciale enzymen aan die ervoor zorgen dat de triglyceriden afgebroken worden in een monoglyceride en twee vetzuren. Deze stoffen worden vervolgens opgenomen door de wand van de darmen en komen op deze manier in je bloed terecht.
Deze stoffen worden op hun beurt weer omgevormd in de wand van de darmen tot triglyceriden en worden daarna afgegeven aan de lymfe in de vorm van lipoprotein. Deze lipoprotein worden chylomicron genoemd en deze chylomicrons uit de lymfe worden afgegeven aan het bloed.
Het triglyceride deel van de chylomicron wordt verwijderd door de werking van het enzym lipoprotein lipase en de vrije vetzuren worden vervolgens opgenomen door het weefsel. Triglyceriden circuleren constant in en buiten het vetweefsel, spierweefsel en organen.
”Het lichaam heeft vet nodig om te overleven”
Wat gebeurt er als je lichaam vet niet goed opneemt?
Vet heeft jaren lang een negatieve publiciteit gekregen en men beweerde dat het zorgde voor een teveel aan slecht cholesterol en hart- en vaatziekten. Tegenwoordig weten we wel beter en blijkt dat de meeste vetten helemaal niet zo slecht zijn. Sterker nog je lichaam heeft vet nodig voor verschillende processen en de opname van belangrijke vitaminen.
Wat gebeurt er als je lichaam geen vet absorbeert?
Tekort aan verschillende belangrijke stoffen:
• Lage essentiële vetzuren – DHA, EPA
• Vitamine A
• Vitamine D
• Vitamine E
• Vitamine K1 en K2
• Cholesterol – Hormonen
Wat zijn de symptomen van het niet goed absorberen van vetten:
• Vette en bleke ontlasting
• Vies geurende ontlasting
• Vooruit stekende buik
• Zwakke spieren
• Scoliose
• Slechtziendheid
• Netvliesbeschadiging
• Andere zichtproblemen
• Ataxie
Wat kan de oorzaak zijn van het niet goed absorberen van vetten:
• Ziekte van Crohn
• Prikkelbare Darm Syndroom
• Coeliakie
• Lever schade
• Taaislijmziekte
• Galblaas
• Alvleesklier
• Laag maagzuur
• Maagomleiding
• Voedingstekort
”LDL word het slechte cholesterol genoemd”
Is LDL het slechte cholesterol?
Mensen wordt meestal geleerd dat LDL het slechte cholesterol is. Maar dat is eigenlijk niet helemaal waar. LDL staat voor lipoproteïne met lage dichtheid. Het is geen cholesterol maar een type eiwit dat cholesterol door het lichaam transporteert van de lever naar de weefsels. HDL haalt het cholesterol weer uit de weefsels en brengt het vervolgens terug naar de lever.
Er zijn twee soorten LDL:
sdLDL-P
• Dit is type B
• Dit is het slechte type
• Het LDL is een kleiner compact type
• Het kan de slagaders diep in de weefsels binnendringen en problemen veroorzaken
• Het bevat geoxideerd cholesterol dat het risico op een hartaanval met een factor 4 kan verhogen
• Dit is het type dat je normaal gesproken ziet bij iemand met diabetes omdat het afkomstig is van een koolhydraatrijk dieet
• Het is ook afkomstig van grote hoeveelheden fructose. Fructose kan hier meer van aanmaken dan glucose
ibLDL-P
• Dit is type A
• Dit is het goede type
• De LDL is een groot drijvend type
• Dit is het type dat je normaal gesproken ziet bij een keto-dieet omdat het een vetrijk dieet is
• Als je aan ketose en periodiek vasten doet dan maak je vet en cholesterol vrij uit de vetcellen. Deze LDL-dragers heb je nodig om het cholesterol naar verschillende plekken te transporteren
Het andere waar je naar moet kijken zijn de triglyceriden. Je wilt dat de triglyceriden laag zijn en je zult ze meestal laag zien als je aan keto en periodiek vasten doet. Je wilt ook dat het HDL hoger is. Als je bijvoorbeeld een ketodieet volgt dan zie je misschien dat je ibLDL-P hoog is, maar je sdLDL-P is normaal of aan de lage kant.
Tips:
1) Het is niet het vet dat je eet dat hoge triglyceriden veroorzaakt maar koolhydraten. Als je minder of helemaal geen koolhydraten eet dan gaat het triglyceriden gehalte ook naar beneden
2) Eet meer vezels en beperk je suiker inname om triglyceriden te verlagen
3) Eet twee keer per week vette vis en eet meer gezonde onverzadigde vetten
4) Voldoende beweging, slaap en een gezond en gevarieerd eetpatroon met voldoende gezonde vetten zijn de basis voor een goede gezondheid
Tot slot
Lipiden stonden centraal in dit artikel. Ben jij zuinig met voedsel waar koolhydraten inzitten? En staat er twee keer per week vette vis op het menu? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Wat is vitamine K?
LDL-cholesterol
