Mineralen & spoorelementen > koper
Koper
Expert: Jaap Gerrijts | 16 november 2023 | Leestijd: 8 minuten
Koper is een spoorelement dat belangrijk is voor de gezondheid van de mens. Het speelt een rol bij verschillende functies in het lichaam. Koper speelt een rol bij de vorming van rode bloedcellen, het immuunsysteem en beschermt tegen oxidatieve stress. Een tekort aan koper kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals bloedarmoede, infecties en neurologische aandoeningen. Daarom is het belangrijk om voldoende , maar niet te veel koper binnen te krijgen via je voeding of supplementen.
Koper kent vele gezondheidsvoordelen. In dit uitgebreide artikel leggen we uit welke dat zijn en vertellen we welke voeding rijk is aan koper. Lees je mee?!
Koper is betrokken bij het ontstekingsremmende proces
Koper
Koper is een spoorelement dat belangrijk is voor de gezondheid van je botten, zenuwen en skelet. Het is ook belangrijk voor de aanmaak van hemoglobine en rode bloedcellen en ook voor het juiste gebruik van ijzer en zuurstof in het bloed.
Omdat je lichaam koper vaak gebruikt en het niet in voldoende hoeveelheden kan opslaan is het eten van voedsel met een hoog kopergehalte de beste manier om een eventueel kopertekort te voorkomen. Voeding met veel koper erin zijn bijvoorbeeld lever, noten, zaden, in het wild gevangen vis, bonen, verschillende volle granen en bepaalde groenten.
Omdat het spoorelement betrokken is bij het onderhoud van cellen die verband houden met bijna elk deel van de lichaamsweefsels, is koper belangrijk voor het voorkomen van gewrichts- en spierpijn. Om deze reden wordt het soms gebruikt als een natuurlijke behandeling voor artritis.
Koper is daarnaast ook belangrijk voor:
• Een normale pigmentatie van de huid en het haar
• Het behoud van het energieniveau
• Het voorkomen van vroegtijdige veroudering
• Het in evenwicht brengen van hormonen
• Het instand houden van sterke bloedvaten
• De instandhouding van het kraakbeen
• Ondersteuning van de weerstand
• Goede werking van het zenuwstelsel
• Het maken van neurotransmitters
Waarom heb je koper nodig?
Wist je dat koper het derde meest voorkomende mineraal in je lichaam is maar je het niet zelf kan aanmaken? De belangrijkste manier om koper binnen te krijgen is door bepaald voedsel te eten. Koper vind je vooral in de lever, nieren, hart en hersenen van mens en dier.
Het spoorelement speelt een belangrijke rol bij het handhaven van een gezond metabolisme en draagt bij aan de lichamelijke groei en het herstel. Koper helpt daarnaast melanine, bot- en bindweefsel te produceren. Je lichaam heeft ook koper nodig om verschillende enzymreacties goed uit te voeren en de gezondheid van het bindweefsel te behouden. Je lichaam scheidt een teveel aan koper simpelweg uit via de urine en stoelgang.
Er zijn veel voordelen van koper die grote gevolgen hebben voor de gezondheid zoals:
Energie
ATP is een afkorting van adenosinetrifosfaat en het is de belangrijkste energiebron van je lichaam. Het wordt aangemaakt in de mitochondriën van cellen en koper is nodig om de productie van ATP goed te laten plaatsvinden. Koper werkt namelijk als katalysator bij de reductie van moleculaire zuurstof tot water wat de chemische reactie is die plaatsvindt tijdens de aanmaak van ATP.
Koper zorgt er ook voor dat eiwitten beter beschikbaar zijn voor je lichaam door ijzer in het bloed vrij te maken zodat het beter kan worden benut. Omdat het de ATP- en eiwitmetabolisme beïnvloedt is het belangrijk voor de algemene genezing van je spieren, gewrichten en weefsels. Het is ook van vitaal belang voor het behouden van een hoog energieniveau.
Ondersteuning van een gezond metabolisme
Koper speelt een belangrijke rol bij het handhaven van een gezond metabolisme omdat het ervoor zorgt dat veel cruciale enzymen goed kunnen functioneren. Enzymatische reacties zijn nodig voor onze verschillende orgaansystemen om je stofwisseling soepel te laten verlopen. Dit komt omdat ze ervoor zorgen dat zenuwen met elkaar kunnen communiceren. Dit is één van de redenen waarom koperenzymen bijzonder uitbundig aanwezig zijn in de weefsels van je lichaam met de grootste metabolische activiteit zoals je hart, hersenen en de lever.
Koper is daarnaast ook belangrijk voor het:
• Zenuwstelsel
• Cardiovasculaire systeem
• Spijsverteringsstelsel
Maar ook voor bijna elk ander deel van je lichaam vanwege de impact ervan op verschillende metabolische processen. Het is belangrijk voor de synthese van adenosinetrifosfaat wat de brandstofbron van je lichaam is. Om deze reden kan een tekort aan koper resulteren in:
• Een trage stofwisseling
• Weinig energie
• Andere tekenen van een slechte metabolische gezondheid
Artritis
Er zijn enkele onderzoeken gedaan waarbij is aangetoond dat koper de pijn en stijfheid die gepaard gaan met artritis kan helpen verlichten.
Mensen met artritis kiezen er soms voor om koperen armbanden of banden te dragen omdat sommigen geloven dat het koper door de huid kan worden opgenomen en pijnlijke symptomen kan helpen verminderen. Uit onderzoek is echter gebleken dat positieve resultaten van dragen het dragen van koperen armbanden voor mensen met artritis is hoogstwaarschijnlijk te wijten aan het placebo-effect.
Goede hersenfunctie
Volgens verschillende onderzoeken heeft koper invloed op enkele belangrijke hersenbanen waarbij de neurotransmitter dopamine betrokken is. Je lichaam heeft dopamine nodig om energie op peil te houden, een gelukkige stemming te behouden en te helpen bij het focussen. Een kopertekort in de voeding bij mensen wordt geassocieerd met een afname van het dopaminegehalte.
Zonder voldoende koper in je lichaam kunnen er tekenen van een kopertekort optreden zoals:
• Een lage metabolische activiteit
• Vermoeidheid
• Concentratieproblemen
• Een slecht humeur
Dit zijn een belangrijk signaal dat het netwerk van reacties en metabolische routes waarbij koper betrokken is niet goed zijn werk kan doen.
Gezond zenuwstelsel
Een ander voordeel van koper is dat het helpt de myelineschede wat de buitenste laag rond de zenuwen is in stand te houden. Het is bekend dat koper denkprocessen stimuleert en helpt bij de cognitieve functie. Het werkt als een hersenstimulans omdat het de processen beïnvloedt van bepaalde transporteiwitten die neuronen in de hersenen afvuren.
Koper zorgt er namelijk voor dat neurale paden zich volledig kunnen ontwikkelen zodat de creativiteit, besluitvorming, geheugen, communicatie en andere belangrijke cognitieve functies die afhankelijk zijn van een gezond zenuwstelsel en neurotransmittersignalering toenemen.
Schildklierfunctie
Koper is nodig voor een goede schildklierfunctie omdat het samenwerkt met andere sporenelementen zoals selenium en zink die nodig zijn om de schildklieractiviteit in evenwicht te brengen en hypothyreoïdie of hyperthyreoïdie te voorkomen. Er wordt aangenomen dat de relaties tussen deze sporenmineralen complex zijn omdat een verhoging van de ene in evenwicht moet worden gebracht door de andere.
Wanneer één van deze mineralen te veel in het lichaam aanwezig is of er een tekort optreedt dan kan je schildklier hier onder lijden. Dit kan resulteren in klachten zoals:
• Vermoeidheid
• Gewichtstoename
• Gewichtsverlies
• Veranderingen in lichaamstemperatuur
• Veranderingen in eetlust
Gezonde skeletstructuur
Koper speelt een belangrijke rol bij de groei van botten, bindweefsel en je spieren. Een tekort aan koper kan tot uiting komen in broze botten die gevoelig zijn voor breken en zich niet volledig ontwikkelen. Ook osteoporose, weinig kracht, spierzwakte, zwakke gewrichten en meer kan hier het gevolg van zijn. Samen met andere mineralen zoals zink, mangaan, magnesium en calcium is koper enorm belangrijk voor gezonde botten.
Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat het nemen van koper samen met mangaan, zink en calcium effectiever lijkt te zijn in het voorkomen van botverlies dan het nemen van alleen een calciumsupplement.
Bloedarmoede en lage ijzerniveaus
Koper en ijzer werken nauw samen bij de synthese van hemoglobine en rode bloedcellen. Volgens verschillende onderzoeken speelt koper een rol bij de opname van ijzer uit het darmkanaal. Het zorgt er ook voor dat ijzer vrijkomt in de lever waar het voornamelijk wordt opgeslagen.
IJzer uit voedselbronnen en uit supplementen wordt gebruikt om rode bloedcellen aan te maken. Wanneer er een tekort aan koper optreedt dan kunnen de ijzerniveaus te laag worden en kan er bloedarmoede ontstaan. Dit veroorzaakt symptomen zoals:
• Vermoeidheid
• Spierpijn
• Spijsverteringsproblemen
• Verminderde hersenfunctie
Groei en ontwikkeling
In westerse landen komt een kopertekort niet zo vaak voor en je kunt het vaker tegenkomen in derdewereldlanden waar ondervoeding vaak een ernstig probleem is. In deze populaties zie je de negatieve effecten van een gebrek aan koper op de groeiachterstand en de slechte ontwikkeling van kinderen.
Samen met ijzer helpt koper je lichaam bij de vorming van rode bloedcellen. Naast zijn rol in de gezondheid van de botten helpt koper ook om je bloedvaten, zenuwen en immuunsysteem optimaal te laten werken.
Haar, huid en de ogen
Je lichaam heeft voldoende koper nodig om het natuurlijke pigment en de textuur van je huid, haar en ogen te creëren. Koper speelt een rol bij de ontwikkeling van melanine wat een pigment is dat je huid, haar en ogen hun kleur geeft. Om melanine in je lichaam te kunnen aanmaken moet er voldoende koper aanwezig zijn om het enzym tyrosinase te helpen aanmaken. Tyrosinase zorgt ervoor dat melanine zich kan ontwikkelen.
Koper ondersteunt ook de productie van collageen. Collageen is de stof die verantwoordelijk is voor het behoud van de jeugdige uitstraling en elasticiteit van je huid. Daarnaast speelt koper een rol bij de productie van elastine wat een stof is die in het bindweefsel van je huid wordt aangetroffen en die de flexibiliteit van je huid intact houdt.
Het spoorelement is ook belangrijk om te voorkomen dat je haar grijs wordt. In een onderzoek werd er gekeken naar de bloedspiegels van koper, zink en ijzer bij mensen jonger dan 20 jaar die voortijdig grijs werden. De onderzoekers toonden aan dat lage kopergehaltes in het bloed een belangrijke rol kunnen spelen bij het voortijdig grijs worden van haar. Er zijn echter meer onderzoeken nodig, maar bij sommige mensen kan haarverlies door een gebrek aan koper ook voorkomen.
”Koper ondersteunt de aanmaak van melanine”
Te weinig koper
Hoewel het niet zo gebruikelijk is kan een kopertekort je lichaam dus op meerdere manieren beschadigen.
Hoe weet je of je een kopertekort hebt? Enkele van de meest voorkomende symptomen van kopertekort zijn een laag aantal witte bloedcellen, bloedarmoede, botontkalking en haar met minder pigment dan normaal.
Andere symptomen van een kopertekort zijn:
• Verminderde schildklierfunctie
• Verlies van collageen
• Haaruitval
• Botafwijkingen
• Bleekheid van de huid
• Verhoogde gevoeligheid voor infecties
• Neurologische symptomen
• Koper deficiëntie neuropathie
”Koper heeft krachtige effecten op de hersenfunctie”
Hoe ontstaat een tekort aan koper?
Wat kan een kopertekort veroorzaken en heb je hier gelijk last van? Een kopertekort kan verworven of erfelijk zijn. Als het wordt verworven dan kunnen de oorzaken onder andere ondervoeding, malabsorptie of overmatige zinkinname zijn. Koper en zink werken namelijk nauw samen en als je teveel zink binnen krijgt dan belemmert dit de opname en werking van koper. Je lichaam heeft koper en zink nodig in een gezond evenwicht omdat te veel zink het kopergehalte kan doen verlagen.
Wat zijn symptomen van zink geïnduceerd kopertekort?
Botveranderingen kunnen een kopertekort als gevolg van overmatige zinkinname onderscheiden. Verworven kopertekort als gevolg van zinkvergiftiging komt niet vaak voor maar uit onderzoek blijkt dat dit kan worden vastgesteld door beenmergonderzoek, gevolgd door aanvullend onderzoek.
De opname van koper kan ook worden belemmerd door een zeer hoge inname van ijzer wat meestal door supplementen komt.
Een kopertekort komt soms ook voor bij mensen die lijden aan ernstige spijsverteringsstoornissen die de opname van voedingsstoffen belemmeren zoals de ziekte van Crohn. Andere oorzaken kunnen zijn:
• Een ernstig eiwittekort bij kinderen
• Aanhoudende diarree bij kinderen
• Maagchirurgie waarbij ook een tekort aan vitamine B12 aanwezig kan zijn
• Langdurig gebruik van orale anticonceptiva
Hoeveel koper heb je nodig?
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid koper voor volwassen mannen en vrouwen is 900 microgram per dag of 0,9 milligram per dag. De meeste volwassenen krijgen de juiste hoeveelheden koper binnen via voeding, supplementen en drinkwater uit koperen leidingen. Kopergebrek komt veel vaker voor bij ondervoede bevolkingsgroepen die lijden aan een algemeen gebrek aan calorieën en een gebrek aan koperrijk voedsel.
Men beveelt aan om dagelijks de volgende hoeveelheden koper in te nemen, afhankelijk van je leeftijd:
Baby’s 0 tot 12 maanden 200 mcg per dag
Kinderen 1 tot 3 jaar 300 mcg per dag
Kinderen vanaf 4 jaar 900 mcg per dag
Volwassenen 900 mcg per dag
Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven 1.300 mcg per dag
Hoe weet je of je een tekort aan koper hebt?
Hoe weet je nou of je een kopertekort hebt? Een bloedonderzoek kan helpen bepalen of je al dan niet een verworven kopertekort hebt. Deze test kun je bij de dokter doen en het evalueert de koper- en ceruloplasmine gehalte in je bloed. Ceruloplasmine is een eiwit dat in je lever wordt aangemaakt en het grootste deel van het koper opslaat en door je lichaam vervoert.
Net als mensen kunnen ook dieren last hebben van een tekort aan voedingsstoffen. Een kopertekort bij koeien en een kopertekort bij geiten kunnen bijvoorbeeld optreden en een uitdaging vormen voor boeren omdat dit de gezondheid van hun vee aantast. Regelmatige controles door een veearts zal deze eventuele tekorten kunnen opsporen.
”Schaaldieren, noten, zaden, volle granen, peulvruchten en orgaanvlees”
Waar zit veel koper in?
De beste en veiligste manier om een kopertekort te voorkomen is door het spoorelement via eten binnen te krijgen.
Welke voedingsmiddelen bevatten veel koper?
Hier zijn 20 van de beste bronnen van koper die je kunnen helpen aan de dagelijkse behoeften te voldoen:
Runderlever 30 gram bevat gemiddeld 4 milligram
Donkere chocolade minimaal 70% cacao 1 reep bevat gemiddeld 1,8 milligram
Kikkererwten 1 kopje bevat gemiddeld 0,6 milligram
Linzen 1 kopje bevat gemiddeld 0,5 milligram
Quinoa 1 kopje bevat gemiddeld 0,4 milligram
Rozijnen 1 kopje bevat gemiddeld 0,5 milligram
Gedroogde abrikozen 1 kopje bevat gemiddeld 0,4 milligram
Hazelnoten 30 gram bevat gemiddeld 0,5 milligram
Cashewnoten 30 gram bevat gemiddeld 0,6 milligram
Amandelen 30 gram bevat gemiddeld 0,3 milligram
Avocado 1 avocado bevat 0,4 milligram
Raapgroenten 1 kopje bevat gemiddeld 0,4 milligram
Shiitake paddenstoelen 30 gram bevat gemiddeld 0,3 milligram
Asperges 1 kopje bevat gemiddeld 0,3 milligram
Boerenkool 1 kopje rauw bevat gemiddeld 0,2 milligram
Geitenkaas 30 gram bevat gemiddeld 0,2 milligram
Chia zaden 30 gram bevat gemiddeld 0,1 milligram
Sesam zaden 1 eetlepel bevat 0,4 milligram
Zonnebloemzaden 1 kopje bevat gemiddeld 0,8 milligram
Blackstrap-melasse 2 theelepels bevat gemiddeld 0,3 milligram
Te veel koper
Kan te veel koper schadelijk voor je zijn? Ja dit kan schadelijk voor je zijn. Koper is in grote hoeveelheden giftig en daarom is het belangrijk om de algemene dagelijkse hoeveelheid aan te houden. Een te hoog niveau kan namelijk leiden tot acute en tijdelijke kopervergiftiging. Symptomen van teveel koper kunnen zijn:
• Misselijkheid
• Braken
• Diarree
• Nierbeschadiging
• Bloedarmoede
Je wilt absoluut niet teveel koper in je lichaam hebben wat tot verschillende gezondheidsproblemen kan leiden. Sommige onderzoeken hebben zelfs een hoog kopergehalte in verband gebracht met de groei van tumoren en kanker.
Het is algemeen bekend dat een overbelasting of tekort aan koper verband houdt met twee erfelijke, genetische ziekten namelijk de ziekte van Wilson en de ziekte van Menkes. Raadpleeg altijd een arts als jij of je kind tekenen van de ziekte van Menkes of Wilson vertoont.
Tips:
1) Zink en koper werken samen. Zorg dat je altijd van beide voldoende binnen krijgt. Als je een tekort hebt dan is het verstandig om ook extra zink tot je te nemen. Wat je daarom het beste kunt doen is de stoffen in een mengsel van alle sporenmineralen innemen omdat je nooit weet wat je nog meer uit balans kunt brengen
2) De beste manier om koper binnen te krijgen is via voeding. Mocht je kiezen voor een supplement dan is koperbisglycinaat een goed opneembare vorm
3) Zorg ervoor dat je drinkwater niet overmatig vervuild is met koper omdat te hoge concentraties schadelijk kunnen zijn
4) Hoewel koper enorm belangrijk is voor je gezondheid is het van cruciaal belang om een evenwicht te bereiken, omdat overmatige inname tot toxiciteit kan leiden. Als je twijfels hebt of je een tekort of een teveel aan koper hebt laat je dan testen bij de huisarts
Koper helpt het immuunsysteem te ondersteunen
Tot slot
Koper stond centraal in dit artikel. Eet jij iedere dag een hand vol noten? En welke noten eet je dan graag? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit, help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Mangaan
Fluoride
