Aminozuren > cysteïne

cysteïne
Expert: Jaap Gerrijts | 2 februari 2023 | Leestijd: 6 minuten 

Cysteïne

Cysteïne is een niet-essentieel aminozuur dat betrokken is bij de stofwisseling en een belangrijke co-factor van het antioxidant glutathion. Je lichaam heeft voldoende cysteïne nodig om oxidatieve stress en aandoeningen die je hersenen en longen. aantasten te bestrijden.

Cysteïne kent vele voordelen voor je gezondheid! In dit uitgebreide artikel leggen we uit welke dat zijn en vertellen we waar het allemaal in zit. Lees je mee?!

Cysteïne speelt een rol bij een goede werking van het immuunsysteem

Cysteïne

Het aminozuur cysteïne ken je misschien ook wel als L-cysteïne en het speelt onder andere een rol bij de opname van voedingsstoffen uit voeding. Het is een niet-essentieel aminozuur en een belangrijke bron van zwavel. Cysteïne is namelijk net als methionine, één van de twee natuurlijke aminozuren die zwavel bevatten. 

Niet-essentieel betekent dat je de stof uit voeding kan halen en je lichaam kan de stof ook zelf aanmaken. In het geval van cysteïne maakt je lichaam er slechts kleine hoeveelheden van aan en gelukkig is de kans groot dat je er in het dagelijks leven via voeding voldoende van binnen krijgt. 

Je lichaam maakt cysteïne meestal aan uit de aminozuren serine en methionine maar je hebt daarvoor wel voldoende vitamine B6, foliumzuur en vitamine B12 nodig.

Samen met de aminozuren glutamine en glycine is cysteïne nodig om glutathion te maken. Dit is de belangrijkste antioxidant die cruciaal is voor de gezondheid. Cysteïne is meestal het aminozuur dat het kortst aanwezig is om glutamine te maken en het is daarom belangrijk dat je genoeg van dit aminozuur binnenkrijgt, ook al wordt het niet als essentieel beschouwd.

Onderzoekers zijn van mening dat glutathion zo cruciaal is voor de gezondheid dat het niveau van deze antioxidant in de cellen een voorspeller kan zijn voor hoe lang je zult leven. Het is de belangrijkste antioxidant in het lichaam omdat het zich in de cel bevindt.  Het is dan ook essentieel voor het behoud van een gezond immuunsysteem en het bestrijden van cellulaire schade. 

Aminozuren worden gezien als de belangrijkste bouwstenen van eiwitten. Keratine is een eiwit dat in ons lichaam wordt gevormd. Bij de bouw van dit eiwit is cysteïne ook enorm belangrijk. 

Cysteïne is ook betrokken bij:

Reguleren van glutamaat niveaus 

Beinvloeden van de neuronen in het centrale zenuwstelsel

Betrokken bij het afbreken van slijm

Helpt bij de aanmaak van taurine

Speelt een rol bij het immuunsysteem

Ontgifting van het lichaam

Biochemische processen in de lever

Productie van collageen

 

 

”Gluthation is een belangrijke antioxidant”

Wat zijn de gezondheidsvoordelen van cysteïne?

Cysteïne wordt gewaardeerd om zijn vermogen om slijm af te breken zodat het gemakkelijker wordt om slijm op te hoesten dat wordt veroorzaakt door ademhalings- en longaandoeningen. Daarnaast is cysteïne betrokken bij het reguleren van glutamaat niveaus en beïnvloedt het de neuronen in het centrale zenuwstelsel. 

We hebben om deze reden allemaal voldoende cysteïne nodig om oxidatieve stress en aandoeningen die de hersenen en longen aantasten goed te bestrijden. Dit zijn niet alle voordelen van het aminozuur. We hebben ze allemaal even voor je op een rij gezet!

 

Bloedsuikerspiegel in balans brengen

Cysteïne is gunstig gebleken bij het ondersteunen van het natuurlijke vermogen van het lichaam om normale bloedsuikerspiegels te beheersen en te reguleren. Een onderzoek bij dieren liet zien dat cysteïne het suikergehalte in het bloed en kenmerken van ontstekingen in de bloedvaten bij patiënten met diabetes kan helpen verlagen.

Supplementatie met L-cysteïne zorgde voor een aanzienlijke  verlaging in de bloedspiegels van insulineresistentie en glucose. Ook zorgde het voor een afname van de plasma-eiwitoxidatieniveaus bij een onderzoek met ratten die behandeld werden met het aminozuur.

 

Word ingezet bij de behandeling van psychische aandoeningen

Verschillende onderzoeken hebben laten zien dat het gebruik van NAC tijdens de behandeling van psychische aandoeningen hoopgevend zijn. Verschillende aandoeningen hebben baat bij NAC terwijl er weinig resultaat word geboekt met de huidige vormen van behandeling. De stof kan ook ingezet worden bij verslaving aan gokken, nicotine en cocaïne.

Een onderzoek onder mensen met obsessief-compulsieve stoornis  liet zien dat NAC kan worden gebruikt om deze symptomen te verminderen. Dit kan doordat het de de controle over dwangmatig gedrag en obsessieve triggers te verbeteren.

Studies bij mensen met manische depressie en schizofrenie hebben laten zien dat NAC hierbij kan helpen. De antioxiderende werking van NAC kan oxidatieve stress en het slecht functioneren van de stofwisseling van glutamaat verbeteren wat een oorzaak kan zijn bij psychische aandoeningen. Glutamaat is namelijk de belangrijkste communicator voor een normale hersenfunctie. 

Een teveel aan deze stof kan schade aan de hersenen veroorzaken en cysteïne kan helpen de levels van glutamaat te regelen zodat schizofrenie en andere aandoeningen worden behandeld of in sommige gevallen zelfs voorkomen kunnen worden.

Andere studies hebben aangetoond dat cysteïne ook kan worden ingezet bij:

Astma

Acne 

Angina pectoris 

Longemfyseem

Longkanker

Darmkanker

 

Antioxiderende werking

Cysteïne werkt als een uitroeier van vrije radicalen die schade in lichaamscellen veroorzaken door oxidatieve stress. Het verbetert namelijk de antioxidantcapaciteit door het behoud van het antioxidant glutathion. Dit is het meest bekende voordeel cysteïne omdat het het verouderingsproces kan vertragen en verschillende ernstige gezondheidsproblemen kan behandelen of helpen voorkomen.

Het aminozuur ondersteunt je immuunsysteem doordat het gluthation helpt verhogen. Verschillende onderzoeken doen vermoeden dat het immuunsysteem wat verzwakt kan zijn door een tekort aan cysteïne en gluthation kan worden hersteld en verbeterd door het nemen van extra cysteïne. 

Onderzoeken hebben namelijk aangetoond dat extra suppletie de achteruitgang van immuuncellen kan helpen vertragen. Dit is getest bij mensen met HIV die al een slechter immuunfunctie hebben maar ook bij postmenopauzale vrouwen. Bij postmenopauzale vrouwen bleek na vier maanden suppletie dat het afweersysteem werd versterkt.

Men trok de conclusie dat suppletie met NAC, een actieve vorm van cysteïne kan bijdragen aan het behoud van een goede gezondheid en kwaliteit van leven bij postmenopauzale vrouwen. Dit komt omdat de stof de kans op het immuunsysteem gerelateerde ziekten op latere leeftijd kan helpen verminderen.

 

Overtollig slijm bij een luchtwegaandoening of allergie

NAC word gebruikt bij luchtwegaandoeningen waarbij slijm zich ophoopt in de keel en longen. Het kan ook de ernst en veelvuldigheid van ademhalingsaanvallen en piepende ademhaling helpen verminderen door glutathion te stimuleren en dunner wordend slijm dat zich ophoopt in de bronchiën. Dit kan ingezet worden bij allergische symptomen of een luchtwegaandoening zoals bronchitis of COPD.

Supplementen met cysteïne kunnen volgens onderzoek ook worden gebruikt om ontstekingen te verminderen en de oxidant belasting die word aangetroffen in patiënten met COPD. N-Acetyl-L-Cysteïne is door mensen met COPD gebruikt om de symptomen, snelle optredende verslechteringen en achteruitgang van de longen te verminderen.

 

Bevorderen van ontgifting

Cysteïne wordt steeds vaker gebruikt om bijwerkingen veroorzaakt door geneesmiddelen en giftige chemicaliën te voorkomen. In een recent onderzoek kwam naar voren dat het aminozuur een grote rol speelt in de ontgiftings mechanismen in het lichaam. Wanneer je giftige metalen binnen krijgt via voedsel, lucht of andere manieren dan hebben deze pro-oxidatieve effecten. Ze zorgen er ook voor dat de glutathionspiegels omlaag gaan in het lichaam. 

Het gebruik van een supplement met cysteïne kan helpen deze niveaus te herstellen en dit zorgt ervoor dat je lichaam gifstoffen goed kan ontgiften.

N-Acetyl-L-Cysteïne kan gebruikt worden om gevaarlijke gifstoffen en chemicaliën te helpen verwijderen. Artsen gebruiken de stof bij mensen die een overdosis aan paracetamol hebben genomen om een lever- en nierbeschadiging te voorkomen of te verminderen. Als geneesmiddelen acuut leverfalen veroorzaken dan komt dit door een giftige metaboliet genaamd N-acetyl-p-benzoquinone-imine. Dit leidt tot een tekort aan gluthation en een dosis N-Acetyl-L-Cysteïne zorgt voor een toename van de glutathionactiviteit om dit tegen te gaan.

 

Helpt bij de spijsvertering

Het aminozuur helpt het verouderingsproces te vertragen en dit helpt de spijsvertering ook te verbeteren. Als je ouder word dan kan je spijsvertering minder goed werken door problemen met de darmen en te laag maagzuur. Ook dit kan de oorzaak zijn van teveel vrije radicalen in het lichaam.

Verschillende onderzoeken hebben laten zien dat cysteïne kan helpen om de symptomen van ontstekende darmen als gevolg van de aandoening colitis ulcerosa. Samen met NAC en een medicijn genaamd mesalamine kon het de symptomen helpen verbeteren. Deze symptomen werden veroorzaakt door een afname van chemokines die witte bloedcellen aantrekken en vrije radicalen produceren. 

 

Kan de mannelijke vruchtbaarheid helpen verhogen

Cysteïne word gebruikt als behandeling van impotentie bij mannen die ook last kunnen hebben van DNA schade, oxidatieve stress en een slechte spermakwaliteit.

Een onderzoek bij onvruchtbare mannen met een balzakspatader liet zien dat de spermaconcentratie verbeterde met het gebruik van N-Acetyl-L-Cysteïne. De groep mannen hadden ruim 30 procent toename in zwangerschap na gebruik van het middel.

 

 

”N-acetyl-cysteïne word gebruikt als cysteïne supplement”

Wat is N-acetyl-cysteïne?

N-acetyl-cysteïne word ook wel NAC genoemd en dit is de supplementvorm van cysteïne dat helpt om beschermende antioxidanten aan te maken en te gebruiken. Cysteïne word alleen in eiwitrijke voedingsmiddelen aangetroffen terwijl NAC alleen verkregen word door supplementen of voorgeschreven medicijnen te nemen. 

Het grote voordeel van N-acetyl-cysteïne ten opzichte van ‘gewone’ cysteïne is dat het gemakkelijker wordt opgenomen in het lichaam. N-acetyl-cysteïne ondersteunt onder andere de natuurlijke aanmaak van glutathion in het lichaam. 

  

”Cystine is een broertje van cysteïne”

Wat is Cystine?

Cystine is een geoxideerde dimere vorm van cysteïne. Het wordt gevormd uit twee cysteïneresiduen middels een disulfide binding tussen de thiolgroepen. Cystine is aanwezig in haar en hoornachtige materialen en is een belangrijk aminozuur-dimeer omdat het in grote mate de tertiaire structuur van eiwitten waarin het voorkomt bepaalt. 

De stof wordt gebruikt in combinatie met vitamine B6 om de nagel- en haargroei te versterken en te bevorderen.

Voeding waar veel cystine in zit zijn:

Kabeljauw

Spirulina

Lever

Noten

 

 

”Cystinose is een zeldzame stofwisselingsziekte”

Wat is cystinose?

Cystinose is een stofwisselingsziekte waarbij de lysosoom in de cellen van je lichaam niet goed werken. Deze regelen de afvoer van afvalstoffen en als de cystinetransporter defect is dan stapelt cystine zich op en gaat de cel kapot. Dit proces speelt zich meestal af in de nieren tenzij iemand al op leeftijd is. Bij oudere mensen kunnen ook andere organen problemen ervaren. 

Er word voor dit probleem een medicijn ingezet dat cysteamine heet. Dit zorgt ervoor dat het medicijn aan cystine plakt zodat de samen door de cel kunnen gaan zodat cystine niet ophoopt in de cel. Deze aandoening komt gelukkig niet veel voor.

 

 

”Cysteïne is een “semi-essentieel” aminozuur”

Waar zit Cysteïne in?

Het aminozuur cysteïne komt voor in eiwitrijke voeding van zowel plantaardige als dierlijke oorsprong. Als je veelzijdig en gezond eet dan is de kans groot dat je er voldoende van binnen krijgt.

Het aminozuur komt meestal in kleine hoeveelheden voor in:

Wild gevangen vis

Rundvlees

Kip

Kalkoen

Varkensvlees

Lever

Eend

Eieren

Kaas

Yoghurt

Peulvruchten

Knoflook

Broccoli

Spruitjes

Spinazie

Haver

Zonnebloemzaden

Banaan

Avocado

 

 

”Cysteïne is bij normale doseringen veilig voor gebruik”

Bijwerkingen en risico's van cysteïne?

Cysteïne word als supplement gebruik in de vorm van N-acetyl-cysteïne. Deze supplementen zijn veilig om te gebruiken wanneer je er niet teveel van neemt. Hoge doses van L-cystine kunnen schadelijk zijn voor de cellen in het lichaam. Het is daarom enorm belangrijk om je aan de gebruiksaanwijzing te houden en alleen hoge doseringen neemt onder begeleiding van een arts.

N-acetyl-cysteïne mag niet samen worden ingenomen met de volgende medicatie:

Nitroglycerine

Oxiconazol

Isosorbide

Actieve kool

Medicijnen die gebruikt worden om het immuunsysteem te onderdrukken

Overleg daarom altijd met de arts of apotheker als je medicatie gebruikt en NAC wilt gaan gebruiken.

Bijwerkingen die kunnen optreden bij het gebruik van cysteïne zijn:

Misselijkheid

Braken

Hoofdpijn

Duizeligheid

Droge mond

Als je last hebt van bijwerkingen stop dan met het gebruik en neem contact op met je huisarts om te kijken naar de juiste dosering.

Ben je zwanger of geef je borstvoeding? Er is nog te weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van een cysteïne supplement tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding. Gebruik daarom geen cysteïne supplement in deze periode.

 

 

”NAC is het meest gebruikt cysteïne supplement”

Cysteïne supplement

Een cysteïne supplement in de vorm van NAC word voornamelijk gebruikt om de voorraad gluthation in de cellen aan te vullen en op deze manier oxidatieve schade te voorkomen. Het word ook ingezet om de aanmaak van inflammatoire cytokines af te remmen die verantwoordelijk zijn voor ademhalingsproblemen en infecties.

L-cysteïne word in de volgende vormen gebruikt:

Cysteïne / NAC-tabletten of -capsules 

NAC-aerosolspray 

NAC vloeibare oplossing

NAC actuele oplossing

L-cysteïne poeder

De standaard dosering is meestal 500 milligram per dag. Wat je nodig hebt verschilt per aandoening. Zo heb je voor COPD 600 milligram twee maal per dag nodig. Zorg dat je je aan de gebruiksaanwijzing houd om bijwerkingen te voorkomen. 

Het nemen van een multivitamine- of B-complexsupplement zorgt ervoor dat je de B-vitaminen binnenkrijgt die je nodig hebt bij het nemen van een cysteïne supplement.

Tips:

1) Eet gezond en veelzijdig zodat je voldoende aminozuren binnen krijgt

2) Let er op dat je extra vitamines B gebruikt in combinatie met een cysteïne supplement

3) Overleg altijd met de arts als je een aandoening hebt en/of medicatie gebruikt voor je een cysteïne supplement gaat gebruiken

4) Aminozuren hebben vaak concurrentie met elkaar voor de opname. Zorg er daarom voor dat je een supplement op lege maag inneemt of tussen de maaltijden door

Cysteïne is betrokken bij biochemische processen in de lever

Tot slot

Cysteïne stond centraal in dit artikel. Eet jij altijd gezond en veelzijdig? En staat er veel eiwitrijke voeding op je weekmenu? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina. 

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met je vrienden. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!

Anderen lezen ook

Fenylalanine

Asparaginezuur

Tyrosine

Bronnen:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29510494/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21986479/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31450076/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16702335/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34895129/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20950627/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31978346/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12949352/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34208683/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34221501

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *