Wat zijn corticosteroïden?

Een corticosteroïd is een kunstmatige variant van het hormoon cortisol. Dit hormoon is belangrijk voor bijvoorbeeld de afbraak van eiwitten en vetten en daarnaast kan cortisol je immuunsysteem onderdrukken. Corticosteroïden zijn steroïdhormonen die in de buitenste zone van je bijnieren worden geproduceerd. Er bestaat ook een synthetische variant van dit lichaamseigen bijnierschorshormoon in de vorm van prednison (prednisolon). Deze groep van stoffen onderdrukt diverse lichamelijke reacties bij ontstekingen en infecties.

Wanneer schrijft een arts corticosteroïden voor?

Corticosteroïden zoals prednison (prednisolon) en deltasone worden gebruikt bij allerlei ziektes zoals: auto-immuunziekte – artrose – astma (aanvalsbehandeling) – colitis ulcerosa – contacteczeem – COPD (aanvalsbehandeling) – COVID-19 – jicht – misselijkheid en braken bij chemo- en radiotherapie – psoriasis – Reumatoïde artritis – Tuberculose –  ziekte van Crohn.
corticosteroïden

Wanneer kun je corticosteroïden beter niet gebruiken?

Volgens de productinformatie is bij de toepassing van corticosteroïden bij een nierfunctiestoornis voorzichtigheid geboden. Corticosteroïden worden voornamelijk via je urine uitgescheiden. Volgens de productinformatie van de meeste corticosteroïden dient men deze middelen voorzichtig toe te passen bij een leverfunctiestoornis. Het effect kan toenemen bij levercirrose. Dit komt omdat je lever de stoffen moet omzetten in een werkzame vorm. 
Bij een leverfunctiestoornis kan je lever dit niet uitvoeren waardoor het medicijn niet goed werkt.

Heeft het gebruik van corticosteroïden ook nadelen?

Het wordt aangeraden om corticosteroïden niet te lang te gebruiken. Wanneer je met deze medicijnen stopt is het verstandig om het gebruik af te bouwen omdat je lichaam tijdens de kuur minder lichaamseigen cortisol aanmaakt. Er zijn vele bijwerkingen bekend die voorkomen bij het gebruik van dit medicijn. De meeste bijwerkingen gebeuren na langdurig gebruik. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
centripetale vetzucht (gelaat, romp) – striae (striemen) – hirsutisme (overmatig beharing) – acne vulgaris – ecchymosen – osteoporose (botontkalking) – aseptische botnecrose (vnl. van het collum femoris) – proximale myopathie (spierziekte) – seksuele disfunctie – verminderde glucosetolerantie – diabetes mellitus – hyperlipidemie – hypertensie – vocht- en elektrolytstoornissen (afhankelijk van type glucocorticoïd) – verhoogde infectiegevoeligheid – vertraagde wondgenezing – mentale stoornissen (o.a. nervositeit, slapeloosheid, stemmingswisselingen, psychose) – toename van kans op trombose – cataract – toegenomen oogdruk en glaucoom – groeivertraging bij kinderen – bijnierschorsinsufficiëntie – onvoldoende of afwezige reactie op stress – hypokaliëmie – alkalose – gewichtstoename – oedeem – hartfalen

Vitamines en mineralen tekort bij prednison en prednisolon

Prednison en prednisolon zijn corticosteroïden die ontstekingen in je lichaam helpen onderdrukken. Een bijwerking van deze hormonen kan botontkalking zijn, want dit soort middelen remmen de aanmaak van bot. Daar komt bij dat je darmen minder calcium en magnesium opnemen én je nieren juist meer calcium en magnesium verwijderen. Bovendien neemt je lichaam minder kalium op. Dat laatste kan voor tekorten zorgen, zeker als je tegelijkertijd plastabletten gebruikt.
Om botontkalking te voorkomen kan het bij langdurig gebruik van corticosteroïden verstandig zijn om in overleg met je arts extra calcium, magnesium en vitamine D te slikken. Vitamine D zorgt dat calcium en magnesium beter wordt opgenomen en de combinatie draagt bij aan sterke botten. 
Daarnaast geven corticosteroïden een verminderde werking van foliumzuur en het vraagt meer zink, koper, vitamine B6, B11 en vitamine C van je lichaam waardoor hier ook een tekort kan ontstaan. Daaruit kan zenuwschade en hartschade ontstaan, ook potentiestoornissen, verstoringen in je suikerstofwisseling en ook schade aan je huid en stoornissen bij de vorming van collageen. Bij inhalatiecorticosteroïden: idem. Prednison verhoogt de chroomuitscheiding zeer sterk. Vandaar dat het gevaar van insulineresistentie optreedt.

Corticosteroïden en magnesiumtekort onderzoek

Het gebruik van inhalatiecorticosteroïden bij astmapatiënten geeft een verlaging van de magnesiumspiegel. Aanvulling met magnesium is daarom aan te bevelen. In een studie deden 89 kinderen met een chronische vorm van astma en 27 gezonde kinderen mee. Ze waren in de leeftijd van 5 tot 15 jaar. De kinderen met astma werden behandeld met fluticasonpropionaat (steroïde medicatie). Tijdens een verergering van de astma kregen kinderen oraal prednison toegediend. 
De resultaten lieten een lagere magnesiumspiegel zien bij de kinderen die behandeld werden met steroïden in vergelijking met onbehandelde en gezonde kinderen. De frequentie waarmee de inhalatiecorticosteroïden werden gebruikt bleek significant negatief gerelateerd aan de magnesiumconcentratie. Gebruik van corticosteroïden heeft een verlaging van de magnesiumspiegel tot gevolg. Bij staking herstelt de concentratie tot normaal waarden.

Magnesium tekort aanvullen

Bij gebruik van corticosteroïden raden wij je aan om extra magnesium aan te vullen middels een voet- of ligbad. Zorg er wel voor dat je dit twee uur na het innemen van je medicatie doet.

Ons advies en aanbevolen producten

Wij adviseren om 2 a 3 keer per week een magnesium voetenbad te nemen van minimaal 20 minuten en optimaal 40 minuten. Zorg dat je minimaal 150 gram magnesium badkristallen gebruikt en het water 37 graden Celsius is. Voor een ligbad neem je 500 gram tot 1000 gram magnesium badkristallen en een temperatuur van 37 graden Celsius. Ook voor een ligbad geldt minimaal 20, optimaal 40 minuten. 
Voor kinderen raden wij aan om de gebruiksaanwijzing aan te houden alvorens je begint met een magnesium behandeling. 

Delen