Expert: Jaap Gerrijts | 9 december 2022 | Leestijd: 7 minuten
Centraal zenuwstelsel
Het centraal zenuwstelsel is een netwerk van cellen dat informatie op kan nemen en verwerken. Het verbindt alle delen van je lichaam met elkaar. Het centraal zenuwstelsel is belangrijk voor enorm veel functies die je bewust en onbewust doet. Via dit netwerk wordt informatie van de hersenen naar andere delen in het lichaam gestuurd en omgekeerd.
Je kunt het centraal zenuwstel vergelijken met een enorme biologische computer dat er voor zorgt dat je kunt reageren op de buitenwereld en kunt voelen wat het lichaam voelt en nodig heeft.
Het centraal zenuwstelsel gaan we in dit artikel uitgebreid behandelen voor je. Lees je mee?!
Centraal zenuwstelsel
Het centraal zenuwstelsel is een belangrijk onderdeel van het lichaam en betrokken bij veel belangrijke functies. Wat is het centraal zenuwstelsel en hoe werkt het precies?
Het zenuwstelsel is het deel van het lichaam dat de bewuste en onbewuste acties van het lichaam coördineert en signalen verzend tussen verschillende delen van het lichaam. Het bestaat uit twee hoofddelen:
• Centrale zenuwstelsel – de hersenen en het ruggenmerg
• Perifere zenuwstelsel – al het andere behalve de hersenen en het ruggenmerg
Centraal zenuwstelsel
Het centraal zenuwstelsel is het deel van het zenuwstelsel dat de informatie die het uit de omgeving ontvangt integreert en de activiteit ervan coördineert naar alle delen van het lichaam. Het bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg.
Perifere zenuwstelsel
Het perifere zenuwstelsel is het deel van het zenuwstelsel dat bestaat uit de zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg. De belangrijkste functie van het perifere zenuwstelsel is het verbinden van het centrale zenuwstelsel met de ledematen en organen. Het dient als een communicatie schakelaar dat heen en weer gaat tussen de hersenen en de ledematen.
Het perifere zenuwstelsel bestaat uit 2 delen:
• Somatische zenuwstelsel
Dit deel van het perifere zenuwstelsel regelt de bewuste aansturing van lichaamsbewegingen via spieren en huid
• Autonome zenuwstelsel
Het autonoom zenuwstelsel is het deel van het perifere zenuwstelsel dat werkt als een controlesysteem. Het werkt grotendeels onder het bewustzijnsniveau bewust of onbewust, en instinctief orgaan- en klierfuncties regelt. Het autonoom zenuwstelsel zorgt voor de juiste zenuwwerking van elk orgaan en elke klier in het lichaam.
Het autonoom zenuwstelsel beïnvloedt de hartslag, spijsvertering, ademhalingssnelheid, speekselafscheiding, transpiratie, diameter van de pupillen, urineren en seksuele opwinding. Het autonoom zenuwstelsel zorgt voor het in stand houden van de zelfregulatie van het lichaam.
”De snelste zenuwsignalen gaan met 720 km per uur door je lichaam”
Hoe werkt het centraal zenuwstelsel?
Hoe werkt het centraal zenuwstelsel en welke delen van het lichaam zijn er bij betrokken? De drie brede functies van het centraal zenuwstelsel zijn:
• Opnemen van zintuiglijk informatie
• Verwerken van informatie
• Uitzenden van motorische signalen
Het centraal zenuwstelsel ontvangt zintuiglijk informatie van het zenuwstelsel en regelt de reacties van het lichaam. Het speelt een hoofdrol bij het ontvangen van informatie uit verschillende delen van het lichaam en het vervolgens coördineren van deze activiteit om de reacties van het lichaam te produceren.
Wat is de structuur van het centrale zenuwstelsel?
Het centraal zenuwstelsel heeft drie hoofdcomponenten:
• Hersenen
• Ruggenmerg
• Zenuwcellen, ook wel neuronen genoemd
Elk deel van het centraal zenuwstelsel speelt een belangrijke rol in hoe je lichaam functioneert. De drie componenten van het centraal zenuwstelsel werken samen om informatie op te nemen en te controleren hoe het lichaam reageert.
Hersenen
De hersenen regelen veel verschillende functies in het lichaam zoals:
• Denken
• Bewustzijn
• Geheugen
• Gevoel
• Beweging
Het oppervlak van de hersenen staat bekend als de hersenschors. Het oppervlak van de hersenschors ziet er hobbelig uit dankzij de groeven en plooien van het weefsel. Elke bult staat bekend als een gyrus, terwijl elke groef bekend staat als een sulcus.
Het grootste deel van de hersenen zijn de grote hersenen. De grote hersenen zijn verantwoordelijk voor functies zoals spraak, geheugen, gedachten en vrijwillig gedrag.
De grote hersenen bestaan uit de rechterhersenhelft en de linkerhersenhelft. De rechterhersenhelft regelt bewegingen aan de linkerkant van het lichaam en de linkerhersenhelft regelt bewegingen aan de rechterkant van het lichaam.
Hoewel sommige functies de neiging hebben om overheersend te zijn, hebben onderzoekers ontdekt dat er geen rechter hersenhelft of linker hersenhelft denkers zijn zoals altijd gedacht werd. Beide hersenhelften werken namelijk samen om verschillende functies te regelen.
Elke hersenhelft is verdeeld in vier onderling verbonden lobben:
Temporale kwabben:
• Horen en interpreteren van geluiden
• Vorming van herinneringen
Frontale kwabben:
• Taal
• Hogere cognitie
• Vrijwillige bewegingen
Occipitale kwabben:
• Visuele processen
Pariëtale kwabben:
• Verwerken van sensorische informatie
Andere belangrijke gebieden van de hersenen zijn:
• Cerebellum
• Hypothalamus
• Thalamus
• Amygdala
• Basale ganglia
• Broca’s gebied
• Medulla oblongata
• Corpus callosum
Kortom:
De hersenen zijn het deel van het centrale zenuwstelsel dat veel van de functies van het lichaam bestuurt zoals leren, denken, beweging en het bewustzijn.
Ruggengraat
Het ruggenmerg is via de hersenstam verbonden met de hersenen en loopt vervolgens naar beneden door het wervelkanaal dat zich in de wervels bevindt. Het ruggenmerg vervoert informatie van verschillende delen van het lichaam van en naar de hersenen.
Ieder persoon is anders en ook de lengte van het ruggenmerg. De gemiddelde lengte van het ruggenmerg is ongeveer 45 centimeter lang. Bij de hersenstam komen 31 spinale zenuwen het ruggenmerg binnen.
De zenuwen van het ruggenmerg bestaan uit:
• 12 borstzenuwen
• 8 cervicale zenuwen
• 5 sacrale zenuwen
• 5 lumbale zenuwen
• 1 coccygeale zenuw
In het geval van sommige reflexbewegingen worden reacties gecontroleerd door spinale paden zonder tussenkomst van de hersenen. Voorbeelden hiervan zijn de gekruiste extensorreflex het rekreflex en de Golgi-peesreflex.
Kortom:
Het ruggenmerg draagt informatie van de hersenen naar de rest van het lichaam en geeft signalen van het lichaam door aan de hersenen.
Neuronen
Neuronen worden ook wel zenuwcellen genoemd en het zijn de bouwstenen van het centrale zenuwstelsel. Miljarden van deze zenuwcellen zijn door het hele lichaam te vinden en communiceren met elkaar om lichamelijke reacties en acties te produceren.
Neuronen worden ook wel de informatiesnelweg van het lichaam genoemd. Alleen al in de hersenen zijn naar schatting ruim 86 miljard neuronen te vinden.
De meeste neuronen zijn verdeeld in drie gedeeltes:
• Cellichaam
• Dendrieten
• Axon
Deze cellen verschillen ieder qua functie.
De drie soorten neuronen zijn:
• Efferente neuronen
Efferente neuronen zijn motorneuronen die signalen van de hersenen naar het perifere zenuwstelsel transporteren
• Afferente neuronen
Afferente neuronen zijn sensorische neuronen die informatie van de zintuigen naar de hersenen brengen
• Interneuronen
Interneuronen zijn associatieneuronen die efferente en afferente neuronen verbinden met het centrale zenuwstelsel
Kortom:
Neuronen zijn de cellen waaruit het centrale zenuwstelsel bestaat. Ze zijn verantwoordelijk voor het communiceren van informatie door het hele lichaam.
Beschermende structuren
Omdat het centraal zenuwstelsel zo belangrijk is, wordt het beschermd door een aantal structuren. Ten eerste is het gehele centrale zenuwstelsel ingesloten in bot. De hersenen worden beschermd door de schedel. Het ruggenmerg wordt omhuld door de wervels die de wervelkolom vormen.
Het ruggemerg en de hersenen zijn beide bedekt met een beschermend weefsel dat hersenvliezen wordt genoemd. Er zijn drie lagen hersenvliezen die de hersenen en het ruggenmerg beschermen:
• Dura mater
Dit is de bovenste laag van de hersenvliezen die zich direct onder de botten van de schedel en wervels bevinden. Het is opgebouwd uit dicht bindweefsel.
• Arachnoid mater
De tweede laag van de hersenvliezen is een spinachtig, transparant membraan dat bestaat uit elastische vezels en collageen.
• Pia mater
Deze beschermende laag is de binnenste laag van de hersenvliezen. Het is gemaakt van fragiel bindweefsel dat is gevuld met kleine bloedvaatjes die de hersenen van voeding voorzien.
Het centraal zenuwstelsel is ook ondergedompeld in een stof die bekend staat als cerebrospinale vloeistof. Deze vormt een chemische omgeving die zenuwvezels in staat stelt informatie effectief door te geven en die nog een extra bescherming laag biedt tegen mogelijke schade.
Kortom:
Het centraal zenuwstelsel wordt beschermd door structuren zoals de ruggenwervels, schedel, hersenvliezen en hersenvocht.
”Iedereen heeft ongeveer 150.000 km aan zenuwen in het lichaam”
Aandoeningen van het centraal zenuwstelsel
Er zijn verschillende aandoeningen die het centraal zenuwstelsel kunnen aantasten. Schade of ziekte aan het centrale zenuwstelsel kan een aaneenschakeling van effecten veroorzaken. Het kan de hersenen, zenuwen, ruggenmerg en de zintuigen treffen wat vele ongemakken kan veroorzaken.
Aandoeningen die van invloed kunnen zijn op het centraal zenuwstelsel zijn:
• Gehoorstoornissen
De meeste voorkomende gehoorstoornis is doofheid. Het is geen ziekte maar een begeleidend verschijnsel van aandoeningen van het oor, centraal zenuwstelsel of gehoorzenuw.
• Degeneratieve ziekten
Ziekten zoals de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson kunnen degeneratie van cellen in centrale hersengebieden veroorzaken. Hierdoor worden functies zoals het geheugen en beweging aangetast.
• Infecties
Bacteriën, virussen en schimmels kunnen het centrale zenuwstelsel binnendringen en symptomen en/of schade veroorzaken.
• Epilepsie
Tijdens een epileptische aanval ontstaat er een tijdelijke verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in de hersenen. Er kunnen verschillende oorzaken zijn van epilepsie en deze bepalen het soort aanval en hoe vaak deze voorkomen.
• Beroerte
Tijdens een beroerte ontstaat er een blokkade van de bloedtoevoer naar de hersenen. Dit zorgt er voor dat zuurstof de weefsels van de hersenen niet kan bereiken. Hierdoor ontstaat er schade aan het getroffen gebied en dit kan leiden tot beschadiging of de dood.
• Multiple sclerose
Multiple sclerose is een chronische ziekte van het centraal zenuwstelsel. Er is op dit moment geen genezing mogelijk bij multiple sclerose. Bij multiple sclerose valt het lichaam zichzelf aan waardoor het op de lange termijn kapot gaat.
• Tumoren
Kankerachtige en goedaardige tumoren kunnen in verschillende delen van het centraal zenuwstelsel groeien. Het effect van deze tumoren hangt af van de grootte en locatie waar het zich bevind.
• Trauma
Letsel aan het centraal zenuwstelsel kan verschillende problemen veroorzaken zoals verlamming en de dood.
”Zenuwpijn aanpakken met vitamines en supplementen is goed mogelijk”
Vitamines en mineralen voor het centraal zenuwstelsel
Je kunt een zenuwbeschadiging oplopen door een ongeluk of ziekte maar het kan ook een gevolg zijn van het niet binnenkrijgen van de juiste vitamines en mineralen.
Eten is niet alleen bedoeld als brandstof, het moet ook de nutriënten leveren die je nodig hebt om dingen te doen zoals het verteren van je voedsel, herstellen van spieren en het ondersteunen van het gezichtsvermogen.
Vitaminen en mineralen zijn enorm belangrijk voor de gezondheid van de zenuwen. Sommige spelen een speciale rol om ervoor te zorgen dat het zenuwstelsel blijft werken zoals het hoort. Hier zijn enkele van de vitamines en mineralen die je lichaam nodig heeft om het zenuwstelsel goed te laten werken.
Vitamine B
B-vitamines zijn enorm belangrijk voor gezonde zenuwen. Met name vitamine B12 is belangrijk voor de gezondheid van de zenuwen. Een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot neuropathie. Dit is een zenuwaandoening waarbij je gevoelloosheid in de vingers en tenen ervaart. Aanhoudend tekort van vitamine B12 kan leiden tot geheugenverlies, gewrichts- en spierpijn en zelfs verminderde coördinatie.
Vitamine B12 wordt door het lichaam gebruikt om nieuwe cellen te maken. Ook zenuwcellen want deze zijn een belangrijk onderdeel van DNA. Een vitamine B12-tekort kan ervoor zorgen dat de zenuwen hun myeline-omhulsel beginnen te verliezen. Dit is een beschermende laag die helpt zenuwimpulsen te beheersen en ze langs de axonen van de zenuw te versnellen. Ook andere B-vitaminen helpen bij het beschermen van de zenuwen.
Andere B-vitaminen die het zenuwstelsel ondersteunen zijn B1, B2, B3, B6, B7 en foliumzuur. Een goede bron van vitamine B is voedingsgist. Vitamines B zitten ook in allerlei soorten voeding zoals groenten, peulvruchten, volkoren graanproducten, vlees en zuivel.
Je kunt vitamine B12 niet uit planten halen. Als je geen vlees, zuivel of eieren eet dan kan het raadzaam zijn om het aan te vullen met een B12 supplement, vitamine B-complex of multivitamine.
Vitamine E
Er word steeds meer onderzoek gedaan naar de invloed van vitamine E op de zenuwen. Sommige studies tonen aan dat vroege behandeling van degeneratieve zenuwaandoeningen met vitamine E enige verbetering kan brengen.
Een tekort aan vitamine E kan er voor zorgen dat een persoon tekenen van neurologische degeneratie begint te vertonen. Gelukkig komt vitamine E in veel voedingsmiddelen voor zoals noten, groenten, eieren en granen.
Natrium en kalium
Kalium en natrium zijn essentiële mineralen als het gaat om de zenuwfunctie. Je zenuwen sturen signalen van je hersenen naar de rest van je lichaam. Deze signalen zijn elektrisch en je zenuwcellen dragen ze door hun unieke vorm en mogelijkheden.
Elke rustende zenuwcel heeft een hoge concentratie kaliumionen in het celmembraan en een hogere concentratie natriumionen buiten de cel. De cel is positief geladen in rustpotentiaal en wacht om te vuren wanneer dat nodig is.
Wanneer de zenuw een prikkel ontvangt, laat het membraan natrium het membraan binnen en beweegt kalium naar buiten. Om een signaal goed door te geven, wisselen natrium- en kaliumionen van positie langs het celmembraan. Deze beweging veroorzaakt een kettingreactie langs de zenuw wat er voor zorgt dat een verandering van lading mogelijk wordt die van cel naar cel gaat.
Als je niet genoeg kalium of natrium binnen krijgt dan hebben de cellen het moeilijker met dit proces. Dit proces word ook wel actiepotentiaal of de natrium-kaliumpomp genoemd.
Een tekort aan natrium is voor de meeste mensen geen probleem omdat je het uit zout kunt halen. Zout komt voor in veel verschillende soorten voeding en daarom is er vaak een kleine kans op een tekort. Een tekort aan kalium komt veel vaker voor. Zelfs een klein tekort van kalium kan spierkrampen en een verhoogde bloeddruk veroorzaken vanwege een slechte neurale activering. Als je een atleet bent of veel sport dan is het belangrijk om voldoende kaliumrijk voedsel binnen te krijgen.
Magnesium
Magnesium is een mineraal waar veel mensen een tekort aan kunnen hebben. Vooral een tekort aan magnesium laat zien dat het invloed heeft op het centrale zenuwstelsel.
Bij een ernstig tekort kun je last krijgen van epileptische aanvallen, coma en zelfs de dood kan erop volgen. Voldoende magnesium kan helpen het aantal epileptische aanvallen te verminderen.
Magnesium zorgt er voor dat je zenuwstelsel in staat is om signalen naar je spieren te sturen. Een tekort aan magnesium kan voor stijfheid in je spieren zorgen en daarom kan magnesium ook helpen tegen spierkramp.
Het mineraal werkt nauw samen met calcium bij het goed werken van niet alleen je spieren maar ook het centraal zenuwstelsel. Calcium helpt ook de spieren aan te spannen waar magnesium er weer voor zorgt dat ze kunnen ontspannen.
Magnesium is ook verantwoordelijk voor het bijhouden van juiste hoeveelheden calcium in het lichaam. Zonder magnesium is het voor je zenuwstelsel niet mogelijk om signalen goed door te geven.
Als magnesium in aanraking komt met het zenuwstelsel om een signaal door te geven verdwijnt het om het signaal te kunnen maken. Daarom is het enorm belangrijk om dagelijks voldoende magnesium binnen te krijgen.
Calcium
Calcium is niet alleen maar verantwoordelijk voor sterke botten en tanden. Het speelt ook een grote rol bij het ondersteunen van het zenuwstelsel. In de hersenen helpt calcium de celstructuur en de doorbloeding te verbeteren. Calcium helpt ook de hersencellen zelf om paden te vormen om met elkaar te kunnen communiceren.
Calciumionen overbruggen de openingen tussen zenuwcellen door van de ene naar de andere te reizen. Hierdoor word er een zenuwimpuls doorgegeven aan speciale celreceptoren. Calcium speelt daarnaast ook een rol bij het herstellen van cellen als een zenuwcel beschadigd raakt.
Calcium komt veel voor zuivelproducten en je kunt calcium ook uit donkergroene groenten zoals boerenkool, broccoli, snijbier en spinazie halen. Probeer calcium altijd uit voeding te halen want een supplement kan soms voor een overdosering zorgen.
Er zijn veel vitamines en mineralen die samen werken om je zenuwstelsel goed te laten werken. Ze zijn dan ook enorm belangrijk voor het beschermen tegen ziektes en andere problemen die je kunt krijgen met het zenuwstelsel. Zorg er daarom voor dat je gevarieerd eet en blijft bewegen. Daarnaast is rust, ontspanning, slaap en het vermijden van teveel stress enorm belangrijk.
Tips:
1) Overleg met de arts welke vitamines en mineralen een goede aanvulling kunnen zijn bij problemen met het zenuwstelsel
2) Voedingsgist is de beste natuurlijke vitamine B supplement
3) Magnesium is belangrijk voor de zenuwen en je lichaam kan er snel een tekort aan krijgen door stress en andere factoren. Het mineraal zit veel in cacao, groene bladgroenten, avocado en andere voedingsmiddelen
4) Een vitamine B-complex werkt beter dan een enkele vitamine B omdat ze samen werken en de opname helpen verbeteren. Je kunt ook dagelijks een kwalitatieve multivitamine nemen om er voor te zorgen dat je voldoende vitamines en mineralen binnen krijgt
Tot slot
Het centraal zenuwstelsel stond centraal in dit artikel. Voed jij je lichaam met vitamines en mineralen als aanvulling op je dagelijkse voeding? Welke vitamines en/of mineralen neem je? Wij vinden het leuks als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met je vrienden. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Waar zit magnesium in?
Is kruidnagel gezond?
