Expert: Jaap Gerrijts | 15 november 2023 | Leestijd: 7 minuten
Arseen
Arseen is een natuurlijk voorkomend element dat bekend staat om zijn toxiciteit. Het kan in verschillende vormen voorkomen en het kan schadelijk zijn voor de gezondheid. Arseen kan in voedsel terecht komen omdat het in het milieu aanwezig is. Het kan worden opgenomen door planten, fruit, groenten en door dieren. De belangrijkste bronnen van blootstelling aan arseen zijn rijst, rijstproducten, andere granen en drinkwater.
Arseen kan schadelijk zijn voor je gezondheid. In dit uitgebreide artikel leggen we dat aan je uit en vertellen we wat je kunt doen als je er teveel van binnenkrijgt. Lees je mee?!
Organisch arseen is de minst schadelijke vorm
Arseen
Arseen is een spoorelement waar je zeker niet teveel van binnen moet krijgen. Het is een natuurlijk voorkomend chemisch element dat wijd verspreid is in de aardkorst. Het gehalte van arseen in het milieu kan per plaats verschillen en de stof wordt aangetroffen in water, lucht en de bodem.
Arseen in het drinkwater vormt in sommige delen van de wereld een probleem. De niveaus van arseen zijn meestal hoger in grondwaterbronnen zoals putten dan in oppervlaktebronnen zoals meren of reservoirs.
Er bestaan twee soorten arseen:
Organisch arseen
Dit geeft eenvoudigweg aan dat een koolstofatoom deel uitmaakt van de arseenbinding. Veel voorkomende bronnen hiervan zijn vis en schaaldieren.
Anorganisch arseen
Dit is overvloedig aanwezig in de natuur en bevat geen koolstofatoom in de arseenbinding. Dit type wordt als veel giftiger voor het menselijk lichaam beschouwd.
Zowel organische als anorganische vormen worden regelmatig ontdekt in de bodem en het grondwater, evenals in veel van de voedingsmiddelen die we regelmatig eten.
Helaas wordt de stof vaak aangetroffen in rijst, appelsap en andere voedingsmiddelen en dranken. Daarnaast heb je nog water-, lucht- en bodemverontreiniging door mijnbouw en fracking, kolencentrales, met arseen behandeld hout en arseen houdende pesticiden die ook bijdragen aan verhoogde arseengehalten op bepaalde locaties.
Wist je dat arseen:
Geen kleur heeft?
Geen geur heeft?
Geen smaak heeft?
Arseen is in het jaar 1250 ontdekt door de Duitser Albertus Magnus maar er zijn ook beschrijvingen dat de stof al bekent was in 40-90 n.Chr waar het als gif werd gebruikt door de Romeinen en Grieken.
De symptomen van een arseenvergiftiging leken sterk op voedselvergiftiging en veel voorkomende maag en darmstoornissen. Toen de wetenschappelijke vooruitgang het rond de 18e eeuw mogelijk maakte om arseenvergiftiging op te sporen, stopten mensen met het gebruik om mensen te vergiftigen en begonnen het voor verschillende productiedoeleinden te gebruiken.
Tegenwoordig word arseen veel gebruikt voor:
Papier en textiel
Glas productie
Legeringsmiddel
Munitie
Toevoegingsmiddelen voor diervoeders
Pigmenten – verf, behang en keramiek
Insecticiden
Pesticiden
Metalen lijm
Farmaceutische producten
Halfgeleiderindustrie
Hout als conserveermiddel
Welke soorten arseen zijn er?
We hebben het net al over verschillende soorten arseen gehad maar hoe zit dit precies? Er zijn twee soorten arseenverbindingen en samen staan ze bekend als totaal arseen.
Organisch arseen
Het is belangrijk om te begrijpen dat organisch arseen niets te maken heeft met biologische landbouwpraktijken zoals tegenwoordig vaak wordt genoemd. Het organische onderscheid geeft eenvoudigweg aan dat een koolstofatoom deel uitmaakt van de arseenbinding. Veel voorkomende bronnen zijn vis en schaaldieren.
Anorganisch arseen
Anorganisch arseen is overvloedig aanwezig in de natuur en zonder koolstofatoom in de arseenbinding. Het is het type dat geassocieerd blijft met gezondheidsproblemen op de lange termijn zoals kanker. Deze verbindingen worden vaak aangetroffen in vervaardigde artikelen zoals onder druk behandeld hout.
Dit gezegd hebbende zou het niet schokkend moeten zijn om te horen dat het detecteren van arseen in alledaagse rijst gebruikelijk is. Zowel organische als anorganische vormen worden regelmatig ontdekt in de bodem en het grondwater, evenals in veel van de voedingsmiddelen die we regelmatig eten. Het bijzondere is dat men vaak geen grenzen stelt aan het totale arseen of anorganische arseen dat in onze voedselketen voorkomt.
Wat zijn de risico's van arseen?
Naast het risico op hart,- en vaatziekten wordt langdurige blootstelling aan verhoogde concentraties arseen als kankerverwekkend omdat is aangetoond dat het blaas-, nier-, lever-, prostaat,- en longkanker kan veroorzaken.
Arseen kan ook verantwoordelijk zijn voor:
Acute effecten
Symptomen van acute arseenvergiftiging zijn onder meer buikpijn, diarree en braken. Mogelijke symptomen die hierop kunnen volgen zijn gevoelloosheid en tintelingen in de handen en voeten, spierkramp en zelfs de dood.
Langetermijneffecten
Langdurige blootstelling aan arseen uit drinkwater en voedsel kan kanker en huidletsel veroorzaken. Het is ook in verband gebracht met ontwikkelingseffecten, hart- en vaatziekten, neurotoxiciteit en diabetes. Over het algemeen wordt arseenvergiftiging op lange termijn eerst in de huid waargenomen en kan huidlaesies, pigmentatieveranderingen en harde plekken op de handpalmen en voetzolen veroorzaken. Een dergelijke vergiftiging kan optreden na een minimale blootstelling van ongeveer vijf jaar en een voorbode zijn van huidkanker.
Naast huidkanker kan langdurige blootstelling aan arseen ook blaas- en longkanker veroorzaken. Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek heeft daarom de belangrijke stap gezet door arseen en arseenverbindingen in ons voedsel en water te classificeren als kankerverwekkende stoffen.
Lage blootstelling
Naast het verhogen van het risico op geboorteafwijkingen bij ontwikkelende foetussen kunnen lage arseenwaarden een abnormaal hartritme, schade aan de bloedvaten, de productie van rode en witte bloedcellen, verminderde zenuwfunctie, misselijkheid, rode huid, gezwollen huid, huidwratten, likdoorns en braken veroorzaken.
Herhaalde blootstelling
Het is bekend dat de stof nier- en leverschade veroorzaakt. Herhaalde blootstelling aan arseen is in verband gebracht met maagproblemen en het donker worden van de huid.
”Misselijkheid, rode en opgezwollen huid, diarree en kortademigheid”
Wat zijn de symptomen van arseenvergiftiging?
Enkele van de grootste symptomen van arseenvergiftiging zijn:
• Buikpijn
• Misselijkheid en overgeven
• Diarree
• Rode en opgezwollen huid
• Kortademigheid
• Slechte adem en lichaamsgeur van knoflook
• Spelden- en naaldengevoel in tenen en vingers
• Lage bloeddruk
• Hoesten
• Keelpijn
• Bloed in de urine
• Haaruitval
• Pijn op de borst
• Abnormaal hartritme
• Vitamine B1-tekort
• Nachtblindheid
Deze symptomen van arseenvergiftiging kunnen al binnen 30 minuten na hoge blootstellingsniveaus voorkomen.
Ondertussen kan langdurige blootstelling leiden tot symptomen zoals:
• Chronische keelpijn
• Chronische problemen met de spijsvertering
• Verandering van de huidpigmentatie
• Laesies
• Witte lijnen op de nagels
• Harde plekken op voetzolen en handpalmen
Een paar oorzaken van arseenvergiftiging:
• Rijst
• Watervoorziening
• Wijn
Als je vermoedt dat je een arseenvergiftiging hebt dan kun je een onderzoek laten doen zoals een haaranalyse of bloedonderzoek.
Wist je dat je arseenvergiftiging via je nagels kunt identificeren? Er is namelijk een aandoening die leukonychia wordt genoemd, waarbij je feitelijk een horizontale witte band op je nagels hebt. Dit kan het gevolg van een arsenicumvergiftiging zijn.
”Rijst, vis, fruit en groenten”
Waar zit arseen in?
Wist je dat arseen over de hele wereld in rijst wordt aangetroffen? En wist je dat de instanties die hier over gaan er al ruim 25 jaar van op de hoogte zijn?
Al tientallen jaren zijn onderzoekers zich ervan bewust dat arseen in onze lucht, bodem, water en voedsel zit. De meeste mensen hebben hier echter geen idee van omdat de media er behoorlijk stil over zijn geweest.
Het feit is dat arseen een bekende gif is en blootstelling eraan kan een groot aantal ziekten veroorzaken. Iedereen moet daarom worden voorgelicht over het potentiele gevaar dat zij lopen als zij bepaald voedsel en drinken consumeren.
Bekende bronnen van arseen:
• Pesticiden
• Insecticiden
• Rijst en vooral bruine rijst
• Fruit en vruchtensap
• Groenten – als ze biologisch zijn dan zijn ze minder giftig
• Vis – bevat organisch arseen dat minder giftig is
Arseen is aanwezig via bodem- en wateropname en wordt aangetroffen in een verscheidenheid aan verschillende soorten voedsel zoals fruit, granen en groenten.
De volgende voedingsmiddelen en dranken bevatten soms een hoog arsenicum gehalte:
Zuivelvrij en glutenvrij voedsel
Het is niet alleen rijst maar ook rijstingrediënten in bewerkte voedingsmiddelen die kunnen leiden tot onveilige blootstelling aan arseen. Afgezien van babyvoeding zit het ook in rijstmelk en glutenvrije bewerkte voedingsmiddelen en zoetstoffen die rijstingrediënten gebruiken ter vervanging van tarwe- of zuivelingrediënten.
Appelsap en druivensap
Appelsap is een andere bron van het giftige arseen. Bij verschillende tests werd er gekeken naar 88 appelsapmonsters van 28 verschillende merken appelsap en druivensap en men ontdekte dat ongeveer 10 procent van de monsters arseengehalten bevatte die de drinkwaternormen overschreden.
Waarom kan het ook in druivensap zitten? Veel merken gebruiken appelsap als vulsap. Controleer daarom de het etiket wat er precies in zit!
Rode wijn
In 2015 publiceerden onderzoekers van een Amerikaanse Universiteit een onderzoek waaruit bleek dat 98 procent van de geteste rode wijnen een arseengehalte bevatte dat de Amerikaanse drinkwaternormen overschreed. Wetenschappers analyseerden 65 rode wijnen uit de vier grootste wijn producerende staten: Californië, New York, Washington en Oregon.
Wat was de conclusie? Als wijn de enige bron van arseen in het dieet is dan hoeft dit geen gevaar voor de gezondheid te vormen. Het is echter verstandig om je eetpatroon te analyseren op bronnen van arseen. Als je verschillende arseenrijke voeding eet en drinkt dan kun je misschien het beste een aantal ervan weglaten.
Eiwitpoeder
Een andere veel voorkomende bron van arseen zijn kant en klare eiwitshakes en eiwitpoeders.
In een klein onderzoek werden 15 eiwitpoeders en dranken getest op arseen, cadmium, lood en kwik. De resultaten lieten een aanzienlijk verschil zien, maar de concentraties in drie producten waren zo hoog dat het consumeren van drie porties per dag ertoe zou kunnen leiden dat de dagelijkse blootstelling aan arseen, cadmium of lood de voorgestelde limieten overschrijdt.
Hoe kan je voeding met arseen vermijden?
Naast het eten van minder rijst en voedingsmiddelen die rijst bevatten zijn er een paar trucjes die je kunt gebruiken om het arseengehalte in de rijst aanzienlijk te verlagen.
Kook rijst net zoals je doet met pasta. In plaats van de kookinstructies op de verpakking te volgen kook je het door veel meer water toe te voegen. Dit is hetzelfde als hoe je pasta zou koken met 6 tot 10 delen water per deel rijst. Wetenschappers hebben namelijk bewezen dat deze methode het arseengehalte in rijst met wel 40 procent kan helpen verlagen. Het kan echter ook de niveaus van sommige rijstvoedingsstoffen verlagen.
Onderzoekers uit Groot-Brittannië ontdekten dat het koken van rijst in een koffiepot het arseen gehalte met wel 85 procent kon helpen verminderen.
Je kunt rijst ook vervangen door quinoa wat een arseenarme korrel is en ook rijk is aan eiwitten. Boekweit en gierst zijn twee andere opties met een laag arseengehalte.
Zit er arseen in kelp?
Zee kelp is een uitstekende bron van jodium wat goed is voor je schildklier en kan helpen de oestrogeen- en vitamine B-reductie te verlagen. Het bevat ook een natuurlijk voorkomend element namelijk de organische vorm van arseen. Als het een organisch mineraal is dan is het veel gemakkelijker voor je lichaam om het te verteren dan anorganisch.
Arseen wordt als giftig voor het lichaam beschouwd als het meer dan 15 mg per EPA bedraagt. Als je normale hoeveelheden eet dan is het geen gevaar voor je gezondheid en kun je het prima aan je eetpatroon toevoegen.
Wat moet je doen bij een teveel aan arseen?
Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om teveel arseen in je lichaam en voeding te vermijden. Als je last hebt arseen vergiftiging dan is het belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp in te schakelen. Wij hebben het even voor je op een rijtje gezet!
Verwijder en vermijd de bron van blootstelling
De eerste stap in de behandeling is het identificeren en elimineren van de bron van blootstelling aan arseen. Dit kan inhouden dat verontreinigd water, voeding of andere omgevingsfactoren moeten worden vermeden.
Ondersteunende zorg
Afhankelijk van de ernst van de symptomen kunnen ondersteunende maatregelen nodig zijn om iemand te stabiliseren. Dit kan onder meer het zorgen voor verzadiging met zuurstof, intraveneuze vloeistoffen en de vitale functies goed in de gaten houden.
Chelatietherapie
Chelaatvormers zijn stoffen die zich binden aan zware metalen zoals arseen waardoor de eliminatie ervan uit je lichaam wordt versnelt. De keuze van het chelaat vormend middel hangt af van factoren zoals de ernst van de vergiftiging, de toestand van de persoon en de aanwezigheid van eventuele complicaties.
Ondersteunende behandelingen
Er kunnen specifieke behandelingen nodig zijn om complicaties die verband houden met arseenvergiftiging te beheersen. Als de nierfunctie bijvoorbeeld is aangetast dan kan dialyse nodig zijn om te helpen bij het verwijderen van gifstoffen uit de bloedbaan.
Follow-up op lange termijn
Arseenvergiftiging kan langdurige gevolgen voor de gezondheid hebben. Mensen die zijn behandeld voor arseenvergiftiging moeten regelmatig medische controles ondergaan om hun herstel te monitoren en eventuele aanhoudende gezondheidsproblemen te behandelen.
Wat kan ik zelf doen?
Sommige mensen gebruiken bij een te hoge blootstelling aan arseen verschillende middelen om de stof sneller uit hun lichaam te krijgen.
Middelen die veel worden gebruikt als mogelijke detox remedie voor arseenvergiftiging zijn:
• Zink
• Selenium
• Blauwgroene algen
• L-liponzuur
• Choline
• Vitamine B-complex uit bijvoorbeeld voedingsgist
De sleutel tot het minimaliseren van de blootstelling aan arseen is gematigdheid. Hoewel het moeilijk is om arseen volledig uit je eetpatroon te verwijderen, kan het bewust zijn van je keuzes je algehele blootstelling helpen verminderen.
Tips:
1) Kies bij het kopen van rijst voor soorten die doorgaans een lager arseengehalte hebben zoals Basmati of jasmijnrijst
2) Wees voorzichtig met het eten van grote hoeveelheden zeevruchten en vooral bepaalde soorten zoals zwaardvis, haai en sommige soorten tonijn die hogere niveaus van arseen kunnen bevatten
3) Als je je zorgen maakt over arseen in het drinkwater, overweeg dan om een waterfilter te gebruiken dat gecertificeerd is om arseen te kunnen verwijderen
4) Raadpleeg altijd een arts of een voedingsdeskundige als je je zorgen maakt over de blootstelling aan arseen of als je denkt dat je mogelijk bent blootgesteld aan te hoge concentraties arseen. Zij kunnen je persoonlijke begeleiding geven en eventueel behandelen op basis van je omstandigheden en klachten
Teveel arseen kan schadelijk zijn voor je lichaam
Tot slot
Arseen stond centraal in dit artikel. Eet jij graag rijst? En welke gerechten met rijst maak je graag? Wij vinden het fijn als je een reactie achterlaat onderaan deze pagina.
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit, help dan mee dit te verspreiden door het te delen op social media. Dit kan doormiddel van de social media knoppen. We zijn je zeer erkentelijk!
Anderen lezen ook
Borium
Lood
